Όποιος έχει έστω και λίγη επαφή με την ελληνική πραγματικότητα, σίγουρα γνωρίζει ότι κάποια πεδία δημόσιας πολιτικής είναι πολύ πιο δύσκολο να μεταρρυθμιστούν από κάποια άλλα - και ανάμεσα σε αυτά τα δύσκολα πεδία, ξεχωριστή θέση κατέχει φυσικά η Παιδεία. Αξίζει λοιπόν όταν επιλέγεται ο δύσκολος αλλά υπεύθυνος δρόμος των μεταρρυθμίσεων, όσοι νοιαζόμαστε για την ποιότητα της εκπαίδευσης, αυτό να το αναγνωρίζουμε και να το πιστώνουμε σε όσους το ανέλαβαν.

Τις προάλλες, ο κ. Πολάκης έκανε, με την απαραίτητη βεβαίως ελευθεροστομία που τον διακρίνει, μια ειλικρινή παραδοχή: Ότι η προηγούμενη κυβέρνηση έπληξε ασύμμετρα τη μεσαία τάξη κι αυτό ήταν ο κύριος λόγος της απώλειας της εξουσίας από τον ΣΥΡΙΖΑ. Είναι παρήγορο να ακούγεται αυτή η θέση από τον ΣΥΡΙΖΑ, στελέχη του οποίου έχουν στο παρελθόν υποστηρίξει ότι η στοχοποίηση της μεσαίας τάξης αποτελούσε συνειδητή επιλογή της παράταξής τους.

Κοιτάζοντας το αρχείο μου, θυμήθηκα τις εξαιρετικά ενδιαφέρουσες, και ως ένα βαθμό προφητικές, συζητήσεις που είχαν γίνει το Μάιο του 2015, στο δηλαδή αποκορύφωμα της πρώτης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, στο πλαίσιο του Έκτακτου Οικονομικού Συνεδρίου για την Ελλάδα που είχαν διοργανώσει τότε από κοινού το ΚΕΦίΜ, το Atlas Network, το Cato Institute, το Greek Liberties Monitor και το Ίδρυμα Friedrich Naumann. 

Μία από τις τάσεις που αναδείχθηκαν με την κρίση της πανδημίας είναι η αναβίωση του αιτήματος της αντικατάστασης των μηχανισμών της αγοράς από τους αντίστοιχους του κράτους. Ακούσαμε από το να απαγορευτεί η πώληση μασκών και αυτές να διανέμονται από κρατικούς φορείς, μέχρι -το πιο πρόσφατο- να ακυρωθούν οι πατέντες των εμβολίων για τον κορονοϊό ώστε αυτά να παράγονται και να διανέμονται υπό τη διεύθυνση του κράτους.

Σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, η ισχύς που έχουν οι αρνητές της πανδημίας ή οι φανατικοί υποστηρικτές των σύγχρονων δημαγωγών μπορεί να διαδραματίσει μεγαλύτερο ρόλο από έναν πολιτικό ηγέτη ή έναν μεγάλο επιχειρηματία που απλώς διαχειρίζονται την καθημερινότητά τους χωρίς να δίνουν βάση στη μάχη των ιδεών. Η δυστοπική πραγματικότητα που βιώνουμε είναι πρωτίστως αποτέλεσμα των χαμένων μαχών των ιδεών του παρελθόντος.

Αυτό που συνέβη αυτές τις μέρες στο Καπιτώλιο προφανώς δεν ήρθε ως κεραυνός εν αιθρία. Όσοι ποντάρουν στον λαϊκισμό και, ιδίως, όσοι τους ακολουθούν, πρέπει να γνωρίζουν ότι με την απόρριψη των τυπικών και άτυπων κανόνων υπονομεύουν τα θεμέλια που επιτρέπουν την ειρηνική εναλλαγή των φορέων της εξουσίας. Αν ο αντίπαλος γίνει εχθρός, τότε η δημοκρατία έχει χάσει τη βασική προϋπόθεση της λειτουργίας της.

Ένα από τα θέματα συζήτησης του πρόσφατου ανασχηματισμού είναι η ένταξη στο νέο κυβερνητικό σχήμα στο νεοσύστατο χαρτοφυλάκιο του Υφυπουργού Σύγχρονου Πολιτισμού του μέχρι πρότινος Γενικού Γραμματέα Νικόλα Γιατρομανωλάκη. Το μεγαλύτερο μέρος της συζήτησης δεν αφορά όμως τα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα του νέου υφυπουργού, αλλά τον σεξουαλικό του προσανατολισμό.

Με την επισημοποίηση του διαζυγίου με την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Ηνωμένο Βασίλειο κατάργησε τον φόρο επί των πωλήσεων προϊόντων γυναικείας υγιεινής, ένα ζήτημα με ουσιαστικό αλλά και συμβολικό χαρακτήρα, καθώς αξιοποιήθηκε για να καταδείξει τα νέα περιθώρια που θα έχουν στο εξής οι Βρετανοί να μη δεσμεύονται από λάθος αποφάσεις της “ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας”.

Στις γιορτινές ημέρες που πέρασαν είχαμε τη δυνατότητα να πάρουμε μία ανάσα από την καθημερινότητα και να δούμε λίγο τη μεγάλη εικόνα, είτε αυτή αφορά την προσωπική μας ζωή είτε αφορά τα φλέγοντα ζητήματα που απασχολούν τον τόπο μας. Ένα ερώτημα που με απασχόλησε αυτές τις μέρες ήταν το ποιες θα ήταν οι τρεις σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις που θα είχαν ελπίδα να υλοποιηθούν εντός του 2021. 

Τελευταίο άρθρο της χρονιάς σήμερα και ένα βασικό ερώτημα πλανάται στη σκέψη μας. Με μία ομολογουμένως πολύ κακή χρονιά να φτάνει στο τέλος της, είναι πολύ εύκολο να κατονομάσουμε τα μύρια κακά που μας βρήκαν φέτος. Η δύσκολη αποστολή, στην προκειμένη περίπτωση, είναι το να εντοπίσουμε τα θετικότερα πράγματα που έγιναν φέτος. Τι κρατάμε λοιπόν από το 2020;

Όπως υποσχέθηκα τη Δευτέρα, σήμερα συνεχίζω τη λίστα με τα πέντε βιβλία του 2020 που αφορούν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο και σας προτείνω να διαβάσετε - αυτή τη φορά, στα ελληνικά. Από τον Ευτύχη Βαρδουλάκη και τον Παναγιώτη Λιαργκόβα στην ζωή της Μάρκαρετ Θάτσερ και τα απομνημονεύματα του Μπάρακ Ομπάμα.

Την περασμένη εβδομάδα συμπληρώθηκαν 150 χρόνια από τον πρόωρο θάνατο ενός πραγματικά σπουδαίου φιλελεύθερου διανοητή, του Φρεντερίκ Μπαστιά. Επειδή, λοιπόν, διανύουμε την τελευταία εβδομάδα αυτής της χρονιάς και οι λίστες είναι σύμφωνες με το πνεύμα των καιρών, σας παραθέτω δέκα αγαπημένα αποφθέγματα του μεγάλου Γάλλου πολιτικού και υπερασπιστή της ελευθερίας:

Η χρονιά που τελειώνει σε λίγες μέρες ήταν δύσκολη, γεμάτη άγχος και προκλήσεις για όλους μας. Όμως, όπως και κάθε άλλη χρονιά από τότε που επικοινωνούμε μέσω αυτής της στήλης, ήταν και μία χρονιά πολύ σημαντικών εκδόσεων. Ομολογώ ότι το περισσότερο διάβασμα (σχήμα λόγου αφού εδώ και μερικά χρόνια τα βιβλία τα ακούω αντί να τα διαβάζω) που έκανα φέτος το αφιέρωσα σε παλαιότερα βιβλία.

Κανονικά αυτές τις μέρες, μεταξύ των άλλων, θα επιλέγαμε και τα ρούχα που θα φορούσαμε στα εορταστικά μας τραπέζια - κι αυτό για πολλούς άνδρες περιλαμβάνει και τη γραβάτα. Βεβαίως, φέτος ο κορονοϊός έχει αλλάξει τα πράγματα, αυτό δεν σημαίνει όμως ότι ακόμη και στο δικό μας σπίτι, χωρίς καλεσμένους, οι περισσότεροι δεν θα ντυθούμε τουλάχιστον καλύτερα από τις καθημερινές, έτσι για το καλό.

Η προστασία της ζωής, της ασφάλειας και της περιουσίας -ιδιωτικής και δημόσιας- είναι από τις βασικές αποστολές του κράτους, ο λόγος που αυτό διαθέτει συνταγματικά το μονοπώλιο της έννομης βίας, και βεβαίως ο πανεπιστημιακός χώρος δεν διαφέρει ως προς αυτό από οποιονδήποτε άλλο. Ιδιαίτερα μάλιστα όταν οι ίδιοι οι φοιτητές καταγγέλλουν τέτοια περιστατικά βίας στο πανεπιστήμιο.

Προς τέρψιν των κρατιστών, η πανδημία λειτούργησε στο μυαλό των περισσοτέρων ως ένα καλό επιχείρημα υπέρ «της σπουδαιότητας του Ε.Σ.Υ.» και της ανωτερότητας του δημόσιου έναντι του ιδιωτικού τομέα. Και είναι προφανές ότι σε μια χώρα όπου το δημόσιο κατέχει κυρίαρχη θέση και καταλαμβάνει το μεγαλύτερο ποσοστό της οικονομίας, οι λύσεις σε μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης να προέρχονται κυρίως μέσα από αυτό!

Εντός του 2020 η ατομική ευθύνη, μία που σε μεγάλο βαθμό ήταν ξεχασμένη από τον πολιτικό διάλογο της χώρας, επανήλθε στο προσκήνιο. Αφορμή φυσικά ήταν η τήρηση των αυστηρών περιοριστικών μέτρων που αναγκάστηκε να ψηφίσει η Βουλή και να εφαρμόσει η κυβέρνηση, όμως ο τρόπος με τον οποίο η αριστερά και ορισμένες ελίτ ανταποκρίθηκαν στην επίκληση της ατομικής ευθύνης είναι ένδειξη μίας βαθύτερης ιδεολογικής διαμάχης που κρατά εδώ και πολύ καιρό.

Τις μέρες αυτές πραγματοποιείται η διαβούλευση που αφορά τα ανοιχτά δεδομένα στο πλαίσιο του σχεδίου ψηφιακού μετασχηματισμού της χώρας μας, στην οποία συμμετέχει και το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών - Μάρκος Δραγούμης. Με απλά λόγια, το άνοιγμα των δεδομένων αφορά τη διάθεση σε κάθε πολίτη της χώρας των δεδομένων που παράγονται από δημόσια δράση, με πλήρη βεβαίως σεβασμό στα ζητήματα ιδιωτικότητας, και με επεξεργάσιμη μορφή.

Όταν μιλάμε για την ανάγκη μεταρρυθμίσεων, δεν το κάνουμε για να εκδικηθούμε τους δημοσίους υπαλλήλους, τους πολιτικούς ή τους γραφειοκράτες σε προσωπικό επίπεδο. Το κάνουμε γιατί το ρυθμιστικό περιβάλλον και ο δημόσιος τομέας της χώρας επιβαρύνουν την ανάπτυξη, την πρόοδο και την ευημερία με άπειρα, άλλοτε μικρά και άλλοτε μεγάλα, κόστη στις συναλλαγές μας. Καιρός να τελειώσει και αυτό το lockdown. 

Μέρες που έρχονται, ο Δημήτρης Κατσούδας, εκτελεστικός αντιπρόεδρος του ΚΕΦίΜ και πρωτομάστορας του εν Ελλάδι φιλελευθερισμού, μας επισημαίνει από τη σελίδα του στο facebook κάτι το ιδιαίτερα επίκαιρο: ότι τα πραγματικά οικολογικά δέντρα είναι τα φυσικά!

Το 2010 ο ΛΑΟΣ εκπροσωπούσε το δεξιότερο τμήμα του κοινοβουλευτικού φάσματος. Αρκετοί τότε έλεγαν πως o ΛΑΟΣ ήταν φασιστικό και ναζιστικό μόρφωμα. Φυσικά κάτι τέτοιο δεν ίσχυε. Οι άνθρωποι που υιοθετούσαν αυτούς τους χαρακτηρισμούς για ένα - έστω και ακραία - συντηρητικό κόμμα είτε είχαν άγνοια του τι εστί ναζισμός και φασισμός είτε έλεγαν ψέματα προκειμένου να πετύχουν άλλους σκοπούς.

Ο Τραμπ μπορεί να κέρδισε το 2016, μπορεί να κυριάρχησε στο ρεπουμπλικανικό κόμμα και να δημιούργησε στρατιές φανατικών ακροδεξιών που τον υποστηρίζουν, όμως ουδέποτε κατάλαβε τις ιδέες, τα κίνητρα, και τους σκοπούς των ανθρώπων που δημιούργησαν τις υποδομές ώστε το κόμμα του να είναι ανταγωνιστικό. Τώρα είναι η ώρα που θα το πληρώσει αυτό.

Αυτές τις μέρες δημοσιεύθηκε από το Tax Foundation ο παγκόσμιος χάρτης εταιρικής φορολόγησης (Corporate Tax Rates around the World) για το 2020. Η σημασία του χάρτη αυτού για την Ελλάδα φαντάζομαι δεν χρειάζεται ιδιαίτερη επεξήγηση. Το επίπεδο της εταιρικής φορολόγησης είναι ένας από τους σημαντικούς παράγοντες που επηρεάζουν την επιτυχία μιας επιχείρησης, αλλά και τα σχέδιά της για να ενεργοποιηθεί στην εκάστοτε χώρα. 

Μια πολύ σημαντική εξέλιξη για την ατομική ελευθερία συνέβη τις τελευταίες ημέρες, καθώς τα Ηνωμένα Έθνη, υπό το βάρος των εμπειρικών δεδομένων δεκαετιών, διέγραψαν μετά από 60 χρόνια την κάνναβη από το Παράρτημα 4 της Ενιαίας Σύμβασης για τα Ναρκωτικά το οποίο περιλαμβάνει τις πλέον εξαρτησιογόνες ψυχοτρόπες ουσίες. Η κάνναβη θα συνεχίσει να περιλαμβάνεται στο Παράρτημα 1 όπου καταγράφονται τα σκληρά και επικίνδυνα ναρκωτικά.