Στο χθεσινό υπουργικό συμβούλιο η Υπουργός Παιδείας και ο Υπουργός Προστασίας του Πολίτη ως συναρμόδιοι παρουσίασαν τις νέες πρωτοβουλίες της κυβέρνησης για την εφαρμογή του νόμου και την αντιμετώπιση των περιστατικών βίας στα πανεπιστήμια. Μεταξύ άλλων, προβλέπεται και η σύσταση ειδικής αστυνομικής ομάδας, της Ομάδας Προστασίας Πανεπιστημιακού Ιδρύματος (ΟΠΠΙ) που θα αποτελείται από αξιωματικούς και ειδικούς φρουρούς οι οποίοι θα λογοδοτούν στον Αρχηγό της ΕΛΑΣ.
Κατ’ αρχάς, η προστασία της ζωής, της ασφάλειας και της περιουσίας -ιδιωτικής και δημόσιας- είναι από τις βασικές αποστολές του κράτους, ο λόγος που αυτό διαθέτει συνταγματικά το μονοπώλιο της έννομης βίας, και βεβαίως ο πανεπιστημιακός χώρος δεν διαφέρει ως προς αυτό από οποιονδήποτε άλλο. Ιδιαίτερα μάλιστα όταν οι ίδιοι οι φοιτητές καταγγέλλουν τέτοια περιστατικά βίας στο πανεπιστήμιο - έχω κατά νου την ανεξάρτητη φοιτητική παράταξη ΠΑΝΚΣ που έχει ξεκινήσει εκστρατεία ευαισθητοποίησης για το πρόβλημα - ενώ οι υλικές καταστροφές είναι συχνότατες και επιβαρύνουν αδικαιολόγητα τους φορολογούμενους δυσκολεύοντας την επιτέλεση του ερευνητικού και διδακτικού έργου.
Ευλόγως βεβαίως μπορεί να αναρωτηθεί κανείς αν η καλύτερη λύση στο πρόβλημα είναι η σύσταση αυτής της ειδικής αστυνομικής ομάδας, ή αντιθέτως η ενίσχυση των εσωτερικών δομών ασφάλειας των πανεπιστημίων. Ερώτημα εξαιρετικά δύσκολο καθώς, για παράδειγμα, οι ανάγκες του Οικονομικού Πανεπιστημίου, με την μικρή έκταση του στο κέντρο της Αθήνας, είναι τελείως διαφορετικές από αυτές της αχανούς Πανεπιστημιούπολης στου Ζωγράφου, ή από τις αντίστοιχες των περιφερειακών πανεπιστημίων με τις ιδιαιτερότητες που έχει το καθένα απ’ αυτά. Σε κάθε περίπτωση, είναι μάλλον θετικό φοιτητές και διδάσκοντες να γνωρίζουν ότι μπορούν να καλέσουν την αστυνομία όταν χρειαστεί και άμεσα αυτή να επιληφθεί.
Υπάρχει όμως κι ένα βαθύτερο πρόβλημα που δυνητικά υπονομεύει την αποτελεσματικότητα τέτοιων πρωτοβουλιών: η ασυμμετρία ανάμεσα σε εκείνους που θα κληθούν να εφαρμόσουν τον νόμο και σε εκείνους που θέλουν να τον παραβιάσουν. Ανεξάρτητα από το αν μιλάμε για φύλακες, για ιδιωτικό σεκιούριτι, ή για αστυνομικούς, οι μπαχαλάκηδες είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα επιδιώξουν να ακυρώσουν όσο γίνεται πιο γρήγορα την όποια προσπάθεια αυστηροποίησης. Μια αποδεδειγμένα αποτελεσματική τέτοια στρατηγική είναι να φέρουν τα πράγματα όσο γίνεται πιο κοντά στα άκρα, ώστε η άλλη πλευρά κάποια στιγμή να κάνει πίσω.
Κι αυτή η ασυμμετρία των κινήτρων δεν θα επιλυθεί παρά μόνο αν δούμε πρώτα δύο σημαντικές αλλαγές: Πρώτον, οι πράξεις να αρχίσουν να επιφέρουν συνέπειες. Τόσο σε ό,τι αφορά τις επιθέσεις βίας, όσο και για τις υλικές καταστροφές, οι υπεύθυνοι πρέπει επιτέλους να αντιμετωπιστούν καταπώς ο νόμος ορίζει. Δεύτερον, και ίσως ακόμη σημαντικότερο, να αναδειχθεί το πρόβλημα στις υπαρκτές του διαστάσεις, ώστε ο καθημερινός πολίτης να ξέρει τι ακριβώς συμβαίνει στα πανεπιστήμια, πώς εκδηλώνονται τα περιστατικά βίας και παρανομίας, πόσο αυτό επηρεάζει την ακαδημαϊκή πράξη. Κι εδώ, πρωτοβουλίες όπως η εκστρατεία των ΠΑΝΚΣ είναι εξαιρετικά σημαντική. Τόσο, που είναι ίσως σημαντικότερη και από τα ίδια τα κυβερνητικά μέτρα - γιατί είναι η προϋπόθεση να σπάσει ο φαύλος κύκλος αυστηροποίησης της καταστολής από τη μία μεριά, εντονότερης βίας από την άλλη, και μιας κοινωνίας που απλώς παρατηρεί τα πανεπιστήμια να μετατρέπονται σε νησίδες επαναστατικής γυμναστικής.
