Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι οι διακοπές ρεύματος που βιώσαμε αυτές τις μέρες ούτε ανήκουστες είναι, ούτε αποδεικνύουν υποχρεωτικά κάποια σοβαρή αποτυχία σε επίπεδο δημόσιας πολιτικής. Όταν μία χώρα με το κλιματικό προφίλ της Ελλάδας δέχεται καιρικά φαινόμενα όπως αυτά που μας έφερε η «Μήδεια», οι διακοπές ρεύματος και οι ζημιές στο δίκτυο είναι αναμενόμενες και αποδεκτές.

Την εβδομάδα που μας πέρασε διεξήχθη ο πρώτος, σχολικός γύρος της Οικονομικής Ολυμπιάδας, του διαγωνισμού οικονομικών γνώσεων για παιδιά λυκείου που διοργανώνει για πρώτη χρονιά φέτος το ΚΕΦίΜ. Στο ίδιο κλίμα, του οικονομικού αλφαβητισμού κινήθηκε και η ερώτηση του μήνα του Πάνελ Οικονομολόγων, αλλά και η χθεσινή δικτυακή εκδήλωση για την οικονομική εκπαίδευση.

Ένα μεγάλο μέρος των ριζοσπαστών περιβαλλοντιστών, αυτών για παράδειγμα που υποστηρίζουν την ανάγκη για αποανάπτυξη και την άμεση περιστολή των δραστηριοτήτων που επιβαρύνουν το περιβάλλον, θα πρέπει να - τουλάχιστον από περιβαλλοντικής σκοπιάς - να ζουν στον έβδομο ουρανό εδώ και ένα χρόνο. Φυσικά, δεν αναφέρομαι στις λογικές φωνές που υποστηρίζουν τη σταδιακή μετάβαση σε καθαρότερη ενέργεια.

Μέχρι πριν μερικούς μήνες δεν υπήρχε καμία καταγραφή των startups που δραστηριοποιούνται στη χώρα, δεν υπήρχε θεσμικό πλαίσιο που να περιγράφει το τι λογίζεται ως νεοφυής επιχείρηση, ενώ τα οικονομικά κίνητρα προς τους επενδυτές και το ανθρώπινο δυναμικό που δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον τύπο επιχειρηματικότητας ήταν μηδαμινά. Η κατάσταση αυτή έχει αλλάξει πλέον στη χώρα.

Φανταστείτε ότι είχατε τη δυνατότητα να συντάξετε από την αρχή το Σύνταγμα της Ελλάδας. Ανάμεσα στα πολλά και σημαντικά που θα μπορούσατε να κάνετε, αναλογιστείτε το εξής: Θα απαγορεύατε για λόγους δημοσίου συμφέροντος, την ιδιωτική ραδιοφωνία και τηλεόραση; Τις ιδιωτικές εταιρίες τηλεπικοινωνίας; Τα ιδιωτικά ιατρεία, τις κλινικές και τα νοσοκομεία; Τους ιδιωτικούς παιδικούς σταθμούς; Τα ιδιωτικά δημοτικά, γυμνάσια και λύκεια; Μάλλον όχι, έτσι δεν είναι;

Πριν λίγες μέρες ο τ. υπουργός Στέφανος Μάνος δημοσίευσε ένα απολαυστικό άρθρο με το οποίο συνέκρινε τη χώρα μας με την Ταϊβάν. Η σύγκριση, σε ό,τι αφορά τις οικονομικές επιδόσεις των δύο χωρών, είναι αποκαρδιωτική για τη χώρα μας. Ενώ είχαν παρόμοια επίπεδα εισοδημάτων στις αρχές της δεκαετίας του '80, το 2019 η Ταϊβάν είχε κατά κεφαλήν ΑΕΠ της τάξης των 53.760 δολαρίων έναντι των 29.697 δολαρίων της χώρας μας.

Μια από τις σημαντικότερες ζημιές που υπέστησαν οι ΗΠΑ τα τελευταία τέσσερα χρόνια της διακυβέρνησης Τραμπ είναι ότι κλονίστηκε έντονα η αξιοπιστία τους απέναντι στους συμμάχους και εταίρους τους. Στην κατεύθυνση αυτή, η Ευρώπη ευλόγως άρχισε να εξετάζει εναλλακτικές, μεταξύ των οποίων και η δημοφιλής τελευταία θεώρηση της στρατηγικής αυτονομίας που διατύπωσε ο Γάλλος Πρόεδρος και υιοθέτησε η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Θυμάμαι πριν λίγα χρόνια όταν μελετούσα το Δείκτη Οικονομικής Ελευθερίας, την έκπληξη που ένιωσα όταν συνειδητοποίησα ότι χώρες με μεγάλη αναδιανομή και υψηλή φορολογία πετύχαιναν καλύτερη βαθμολογία από άλλες χώρες, όπως ορισμένες από τη γειτονιά μας, που είχαν χαμηλούς φόρους, μικρό κράτος, και δεν έτρεχαν πανάκριβα κρατικά προγράμματα (όπως το δικό μας ασφαλιστικό) που να λυγίζουν δημοσιονομικά τους πολίτες τους.

Αυτή την εβδομάδα θα πραγματοποιηθεί ο πρώτος, σχολικός γύρος της Οικονομικής Ολυμπιάδας, του διαγωνισμού οικονομικών γνώσεων για μαθητές Λυκείου, που διοργανώνει στην Ελλάδα το ΚΕΦίΜ με την έγκριση του Υπουργείου Παιδείας, την υποστήριξη την υποστήριξη της Γενικής Γραμματείας Δημόσιας Διπλωματίας και Απόδημου Ελληνισμού του Υπουργείου Εξωτερικών και της Τράπεζας της Ελλάδος, σε συνεργασία με το τσεχικό Ινστιτούτο Οικονομικής Εκπαίδευσης (INEV), διοργανωτή του διεθνούς τμήματος του διαγωνισμού.

Αυτές τις μέρες, ο Τζεφ Μπέζος ανακοίνωσε ότι στα 57 του θα αποσυρθεί από επικεφαλής της Amazon για να ασχοληθεί με άλλα πάθη του όπως την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Κλείνει έτσι μια απίστευτη ιστορία επιχειρηματικής επιτυχίας, με πολλά και σημαντικά διδάγματα για το πώς λειτουργεί η ελεύθερη οικονομία και η αγορά.

Όποιος έχει παρακολουθήσει την πορεία των περισσότερων λαϊκιστών ηγετών, μπορεί να διακρίνει ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά, ανεξάρτητα από τη χώρα ή την εποχή δράσης τους. Για παράδειγμα, οι λαϊκιστές βλέπουν πάντοτε τον κόσμο μέσα από απλοϊκά, αφελή διλήμματα: λαός εναντίον ελίτ, φτωχοί εναντίον πλουσίων, ντόπιοι εναντίον ξένων. Υπάρχουν πολλές ενδιαφέρουσες θεωρητικές προσεγγίσεις για το ζήτημα, όμως σήμερα θα εξετάσουμε τους πιο πρακτικούς λόγους που καθιστούν το λαϊκισμό εφικτό και δημοφιλή.

Χθες ο Κωνσταντίνος Μπογδάνος, βουλευτής της Α΄ Αθηνών με τη Νέα Δημοκρατία, και η σύζυγός του υπέστησαν μία τρομοκρατική επίθεση. Ο κ. Μπογδάνος, αν ακολουθούσε μία πολύ συνηθισμένη σειρά κινήσεων τη λάθος στιγμή, όπως το να μπει στο αυτοκίνητό του πριν εκραγεί ο εμπρηστικός μηχανισμός, θα μπορούσε να έχει τραυματιστεί ή ακόμα και να χάσει τη ζωή του.

Στη μεταπολιτευτική Ελλάδα οι μεταρρυθμίσεις παραδοσιακά ήταν ένα επικίνδυνο σπορ. Θυμηθείτε μόνο τι είχε περάσει η Μαριέττα Γιαννάκου και η Άννα Διαμαντοπούλου για να νομοθετήσουν κάποια από όσα νομοθέτησε ξανά η Νίκη Κεραμέως για την παιδεία-θυμηθείτε τις διαδηλώσεις, τα επεισόδια στους δρόμους, τα πανεπιστήμια και το Υπουργείο, αλλά και το πόσο εύκολα τα σωστά αυτά βήματα ακυρώθηκαν στην πράξη από επόμενους υπουργούς.

Ζούμε σε μία εποχή που σε πολλά μέρη του πλανήτη, συνήθως ανεπτυγμένα και εύρωστα, οι νέοι βλέπουν θετικά τη μαρξιστική ή σοσιαλιστική κοσμοθεωρία. Πέρα από τις όποιες (στην περίπτωσή μου πολλές) ηθικές ενστάσεις μπορεί να έχει κανείς προς αυτές τις θεωρίες, κάθε φορά που συγκρούονται με την πραγματικότητα βγαίνουν ηττημένες.

Αυτό που συνέβη τις τελευταίες μέρες με την Gamestop είναι σίγουρο ότι βραχυκύκλωσε πολλούς που ακόμη βλέπουν την οικονομία και την κοινωνία με όρους προηγούμενων αιώνων. Πολλοί προσδίδουν στις «αγορές» μία απρόσωπη, λογιστική υπόσταση στην οποία όλα θυσιάζονται στον βωμό του κέρδους. Η ιστορία της Gamestop, μάς υπενθυμίζει ότι η αγορά είμαστε εμείς, και όσα λιγότερα εμπόδια έχουμε ώστε να συναλλασσόμαστε, τόσο περισσότερους τρόπους μας δίνει για να εκφραστούμε.

Ιδιαίτερα μέσα στην πανδημία, η ανάγκη των ανοιχτών και ελεύθερων αγορών καταδείχθηκε με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο. Είδαμε πόσο γρήγορα και πόσο αποτελεσματικά αναδιατάχθηκαν οι παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες ώστε οι αναταραχές στην παραγωγή και τη διάθεση των προϊόντων να είναι όσο το δυνατόν μικρότερη παρά το σοκ του κορονοϊού.

Το 2011 ήρθα για πρώτη φορά σε επαφή με τους λεγόμενους Μαχητές Κοινωνικής Δικαιοσύνης (Social Justice Warriors) ή SJW όπως έχει επικρατήσει να αναφέρονται, όταν και μετακόμισα στις ΗΠΑ. Η άμεση αντίδρασή μου έναντι του κινήματος αυτού ήταν αρνητική και πήγαζε (και ακόμα πηγάζει) από δύο τάσεις που διέκρινα σε αυτό το κίνημα.

Για την εκάστοτε κυβέρνηση υπάρχουν δύο λογιών δεσμεύσεις. Οι πρώτες, οι αρνητικές, είναι όλοι εκείνοι οι παράγοντες που την αποτρέπουν από το να υλοποιήσει το πρόγραμμά της. Οι δεύτερες, οι θετικές, είναι όλα όσα όχι απλώς έχει υποσχεθεί στους πολίτες να πράξει, αλλά που πολύ περισσότερο τα στελέχη της πιστεύουν ότι αν δεν τα πράξουν θα έχουν αποτύχει.

Το ερχόμενο Σάββατο θα έχω την τιμή να είμαι ένας από τους ομιλητές σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εκδήλωση του ελληνικού παραρτήματος της Διεθνούς Διαφάνειας για το πολιτικό χρήμα. Πρόκειται για ένα ζήτημα που αγγίζει τον πυρήνα της ποιότητας της δημοκρατίας μας, και ένα πεδίο στο οποίο η χώρα μας αποδεδειγμένα δεν τα πηγαίνει καλά - αρκεί κανείς να θυμηθεί τα άλλοτε υψηλόβαθμα κομματικά στελέχη που έχουν καταδικαστεί για τέτοιες υποθέσεις. 

Γιατί η Αριστερά τόσο έντονα και επίμονα αντιδρά στην παρουσία της αστυνομίας στα πανεπιστήμια - ιδιαίτερα όταν ακόμα και επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν λίγα τα περιστατικά βίας; Η Αριστερά για μεγάλο μέρος της σύγχρονης ιστορίας της χώρας βρέθηκε στην παρανομία ή την ημιπαρανομία και, αντίστοιχα, τα σώματα ασφαλείας λειτούργησαν ως μηχανισμοί αυταρχικής καταστολής και επιβολής.

Ο απελθών πια Ντόναλντ Τραμπ συμπεριφέρθηκε ως Πρόεδρος των ΗΠΑ ακριβώς όπως ήλπιζαν οι φανατικοί του οπαδοί και ανησυχούσαν όλοι οι υπόλοιποι. Θεωρώντας ότι οι θεσμοί δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμπόδια στην πραγματοποίηση της πολιτικής του βούλησης, τα έβαλε μαζί τους με κάθε ευκαιρία. Για πρώτη φορά στη σύγχρονη αμερικανική ιστορία ένας Πρόεδρος έδειξε τόσο έντονα και τόσο επίμονα αδιαφορία, περιφρόνηση αλλά και ανοιχτή εχθρότητα ως προς τους κανόνες του παιχνιδιού, γραπτούς και άγραφους.

Ο ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής από το Κεντάκι Ραντ Πολ, τον οποίο φιλοξένησε το ΚΕΦίΜ στην Αθήνα το 2017, είχε δημιουργήσει μία πολύ ενδιαφέρουσα πολιτική παράδοση. Κάθε χρόνο, τουλάχιστον μέχρι και το 2016, στο τέλος του οικονομικού έτους υπέγραφε μία τεράστια επιταγή προς το λογιστήριο του κράτους. Πάνω της αναγραφόταν το ποσό που δεν χρησιμοποίησε από τον προϋπολογισμό λειτουργίας του γραφείου του.

Ένας από τους ανθρώπους για τους οποίους αισθάνομαι ιδιαίτερα μεγάλη τιμή που είχα την τύχη να γνωρίσω και να συνεργαστώ μαζί τους, είναι ο αείμνηστος Leonard Liggio, καθηγητής νομικής στο George Mason University και εκτελεστικός αντιπρόεδρος του Atlas Economic Research Foundation και ένας από τους πιο επιδραστικούς πολλαπλασιαστές και εκλαϊκευτές των ιδεών και της ιστορίας του φιλελευθερισμού.

Αν συγκρίνει κανείς την εποχή μας με οποιαδήποτε άλλη εποχή στην ιστορία της ανθρωπότητας, δύο πράγματα είναι εξ ορισμού μη αμφισβητήσιμα. Ο μέσος άνθρωπος έχει περισσότερες ανέσεις και περισσότερες ελευθερίες από οποιαδήποτε άλλη ιστορική περίοδο. Αυτά τα δύο σπουδαία επιτεύγματα των ανθρωπίνων κοινωνιών δεν έγιναν ούτε τυχαία ούτε από τη μία μέρα στην άλλη. Αντίθετα, τόσο η οικονομική ανάπτυξη και η ευημερία όσο και η απελευθέρωση των ανθρώπων από πολλές μορφές καταπίεσης που στο παρελθόν ήταν αποδεκτές, έχουν επιτευχθεί χάρη στις ιδέες, τους αγώνες, και τις θυσίες των προγόνων μας.