Φαντάσματα του παρελθόντος και #Metoo

Αν συγκρίνει κανείς την εποχή μας με οποιαδήποτε άλλη εποχή στην ιστορία της ανθρωπότητας, δύο πράγματα είναι εξ ορισμού μη αμφισβητήσιμα. Ο μέσος άνθρωπος έχει περισσότερες ανέσεις και περισσότερες ελευθερίες από οποιαδήποτε άλλη ιστορική περίοδο. Αυτά τα δύο σπουδαία επιτεύγματα των ανθρωπίνων κοινωνιών δεν έγιναν ούτε τυχαία ούτε από τη μία μέρα στην άλλη. Αντίθετα, τόσο η οικονομική ανάπτυξη και η ευημερία (μία καλή περίληψη υπάρχει εδώ) όσο και η απελευθέρωση των ανθρώπων από πολλές μορφές καταπίεσης που στο παρελθόν ήταν αποδεκτές, έχουν επιτευχθεί χάρη στις ιδέες, τους αγώνες, και τις θυσίες των προγόνων μας.

Ένα βασικό κεκτημένο των δυτικών κοινωνιών, που στη συντριπτική πλειοψηφία τους αποτελούν φιλελεύθερες δημοκρατίες, είναι το δικαίωμα των πολιτών να επιλέγουν ελεύθερα (με λίγους εύλογους περιορισμούς) τα άτομα με τα οποία συνάπτουν ερωτικές σχέσεις. Μπορεί σήμερα αυτό το δικαίωμα να θεωρείται αυτονόητο, όμως οποιοσδήποτε μελετήσει λίγο την ανθρώπινη ιστορία θα αντιληφθεί ότι οι πρόγονοί μας δε ζούσαν πάντα έτσι.

Η αποδοχή αυτού του δικαιώματος ως θεμελιώδους ζητήματος αυτοδιάθεσης των ανθρώπων είναι το μοναδικό βήμα που πρέπει να κάνει οποιοσδήποτε πολίτης προκειμένου να δει πως πρέπει να αντιμετωπίσει η κοινωνία μας το ζήτημα της σεξουαλικής κακοποίησης, τουλάχιστον επί της αρχής. Αν συμφωνούμε σε αυτό το βασικό, τότε προκύπτει πως οποιοσδήποτε πολίτης (ασχέτως φύλου ή σεξουαλικών προτιμήσεων) το παραβιάζει, θα πρέπει να οδηγείται στη δικαιοσύνη. Σε αυτό, όμως, το σημείο, η κοινωνία μας δείχνει να έχει αποτύχει οικτρά.

Σύμφωνα με άρθρο της Ευφροσύνης Παυλακούδη με τίτλο «Βιασμός στην Ελλάδα: ένα έγκλημα διαρκείας», τα στοιχεία δείχνουν ότι στη χώρα μας «οι βιασμοί ξεπερνούν τους 4.500 τον χρόνο. Από αυτούς μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό, περί τους 200 τον χρόνο, καταγγέλλονται στις Αρχές, ενώ καταγράφεται το χαμηλότερο ποσοστό καταγγελιών στην Ευρώπη. Ενδεικτικά είναι τα στοιχεία της αστυνομίας μέχρι στιγμής: το 2017 είχαμε μεν 74 απόπειρες, καταγράφηκαν δε 168 εξιχνιάσεις. Το 2018, 69 απόπειρες, 175 όμως εξιχνιάσεις. Για το α' εξάμηνο του 2019, 27 απόπειρες, 69 εξιχνιάσεις αντιστοίχως». 

Η τρομακτική διάσταση αυτών των στοιχείων αποδεικνύει πέραν πάσης αμφιβολίας ότι τα θύματα βιασμού δεν τυγχάνουν της προστασίας του νόμου. Οι λόγοι για τους οποίους τα θύματα του βιασμού δεν καταγγέλλουν το φρικτό αδίκημα είναι πολλοί. Το κοινωνικό στίγμα, η ψυχική οδύνη και το ψυχολογικό τραύμα, ο φόβος, ή ακόμα και η έλλειψη εμπιστοσύνης στη δικαιοσύνη είναι μερικοί από αυτούς, και ενώ η απόφαση για τη δημοσιοποίηση ή την απόκρυψη ενός τέτοιου απευκταίου συμβάντος ανήκει στο θύμα, εμείς ως κοινωνία οφείλουμε να κάνουμε οτιδήποτε περνάει από το χέρι μας ώστε όλα τα εξωγενή εμπόδια να αρθούν. Η υπέρβαση αυτών των εμποδίων, άλλωστε, είναι εκείνη που κάνει τη δημοσιοποίηση τέτοιων περιστατικών ακόμα πιο σημαντική και αξιοθαύμαστη. 

Τους επόμενους μήνες, αν επαναληφθεί η πορεία του κινήματος #metoo και στη χώρα μας, ενδέχεται πολλά θύματα βιασμού να βρουν τη δύναμη και να καταγγείλουν τις τραυματικές εμπειρίες τους. Ως κοινωνία θα κερδίσουμε από κάτι τέτοιο και οφείλουμε τα θύματα αυτά να τα αγκαλιάσουμε, να τα στηρίξουμε και να τα ενισχύσουμε. Παράλληλα, όμως, δεν πρέπει να ξεχάσουμε ότι σε μία φιλελεύθερη δημοκρατία η ενοχή κρίνεται στα δικαστήρια. Η προοπτική στησίματος «λαϊκών δικαστηρίων» στο twitter και τα υπόλοιπα κοινωνικά δίκτυα, τα κανάλια και τα έντυπα είναι κάτι που θα πρέπει να αποφευχθεί.