Το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών καλεί στο πολυσυλλεκτικό πρόγραμμά του: Κλασική  μουσική,  σύγχρονη  δημιουργία, παράδοση με φρέσκια ματιά...

Κινηματογραφικός μύθος της χρυσής δεκαετίας του '60, η ηθοποιός Μάρθα Καραγιάννη «σίγησε» χθες, Κυριακή, σε ηλικία 83 ετών.

Με την επετειακή έκθεση για τον ελληνισμό της Μικράς Ασίας ξεκίνησε το εκθεσιακό πρόγραμμα του Μουσείου Μπενάκη για το φθινόπωρο. Ακολουθούν εκθέσεις για την Ελευσίνα και τον Μόραλη.

Δεκάδες οι ρόλοι που υποδύθηκε, όσες και οι υποκλίσεις που έκανε μετά από αυτές, έως την τελευταία του υπόκλιση, εκείνη της πραγματικής του ζωής, απουσία κοινού, πριν λίγες ώρες στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός», σε ηλικία 87 ετών.

Οι ποιητικές ανθολογίες μάς ενδιαφέρουν διότι αποτελούν μία αντιστοιχία του φωτογραφικού άλμπουμ της ζωής ενός ανθρώπου - δημιουργού. Κάθε ποίημα και μια φωτογραφία της δουλειάς του αλλά και αντικατοπτρισμός μιας ολόκληρης εποχής.

Μια αναφορά στη σύνδεση του BBC με το θεσμό της βασιλείας στην κατασκευή εθνικής ταυτότητας με αφορμή τόσο τα καθιερωμένα χριστουγεννιάτικα και τα έκτακτα διαγγέλματα της βασίλισσας Ελισάβετ Β' στο βρετανικό λαό, όσο και στον τρόπο μετάδοσης της είδησης του θανάτου της και της μέχρις στιγμής κάλυψης των γεγονότων γύρω από την εκλιπούσα.

Μια αναφορά στην αρέσκεια δημιουργών να χρησιμοποιούν ετερώνυμα αλλά και στη σημασία της καλλιτεχνικής δημιουργίας για τους καλλιτέχνες, με αφορμή έκθεση φωτογραφίας της Μαρίας Στέφωση η οποία την εμπνεύστηκε από «Το Βιβλίο της Ανησυχίας» του Φερνάντο Πεσσόα. Στην ψηφιακή εικαστική της προσέγγιση, η Στέφωση μεταθέτει τις αινιγματικές εξιστορήσεις του Πεσσόα όπως και τον κόσμο που ποιούσε -έναν κόσμο που αιωρείτο ανάμεσα στην πραγματικότητα και το όνειρο.

Ερωτήματα όπως ποιος είναι ο ρόλος της μουσικής στην ατομική και τη συλλογική ταυτότητα των προσφύγων, και ποια η σημασία της ως κινητήριας δύναμης του προσφυγικού ελληνισμού διερευνώνται στην επετειακή έκθεση «''Σήκω ψυχή μου!''… Εικόνες και μουσικές των προσφύγων του '22», που εγκαινιάζεται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Δράμας, με την ιδιαιτερότητα της έκθεσης να έγκειται στη δημιουργία –στην προκειμένη μουσική και τραγούδι– ως αποτέλεσμα μετουσίωσης και εξιστόρησης δεινών και καταστροφής.

Την αδήριτη ανάγκη της επαφής του ανθρώπου με τη φύση και την ομορφιά του εφήμερου στο φυσικό περιβάλλον πραγματεύεται η Κατερίνα Κατσιφαράκη στην έκθεσή της «Songlines/ Τα μονοπάτια των τραγουδιών», η οποία ολοκληρώνεται στις 18 Σεπτεμβρίου στον Κήπο του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, υπό τη διοργάνωση του annexM.

Εν αναμονή της παρουσίασης της τραγωδίας «Πέρσες» (472 π.Χ.) του Αισχύλου στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού, στις 9 και 10 Σεπτεμβρίου, ανατρέχουμε στο ανέβασμα της στο Παλαιό Ελαιουργείο, στην Ελευσίνα, που είχε γίνει πριν από περίπου ένα μήνα. Παρακολουθώντας την, τότε, κάναμε αναγωγές σε κάθε παρόν που στιγματίζεται από τη φρικαλεότητα του πολέμου, την αλαζονεία της εξουσίας, τη διαχείριση της ήττας, τους σπαραγμούς για εκείνους που η ζωή τους χάθηκε βίαια και απότομα.

Μια εκτεταμένη φωτογράφιση του ελληνικού χώρου την τριακονταετία 1900-1930, από τον Γαλλοελβετό φωτογράφο Φρεντ Μπουασονά (1858-1946), παρουσιάζεται στην έκθεση «Ο Φρεντ Μπουασονά και η Μεσόγειος. Μια φωτογραφική Οδύσσεια», η οποία εγκαινιάζεται στις 8 Σεπτεμβρίου (6μ.μ.) και θα διαρκέσει έως τις 8 Ιανουαρίου 2023, στο MOMus-Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης.

Η προβολή στους κινηματογράφους της βραβευμένης ταινίας «Ένας Ήρωας» (2021) του Ιρανού σκηνοθέτη Ασγκάρ Φαραντί (γενν. 1972), μας υπενθύμισε τη σύλληψη του Ιρανού σκηνοθέτη Τζαφάρ Παναχί (γενν. 1960) και την καταδίκη του σε 6ετή φυλάκιση και 20ετή απαγόρευση να γυρίζει ταινίες, να ταξιδεύει, ακόμη και να μιλά στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

Η αναφορά στους αριθμούς κάθε άλλο παρά τυχαία είναι, καθώς μας γίνεται γνωστή αφενός η προτίμηση των τηλεθεατών, αφετέρου το αστρονομικό ποσό που δαπανείται σε μία παραγωγή με την ελπίδα να γίνει ευρείας αποδοχής - ελπίδα που ενδεχομένως να «πατά» στον απόηχο της αποδοχής που είχε σημειώσει η κινηματογραφική τριλογία «Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών» η οποία βασίστηκε στα ομώνυμα μυθιστορήματα του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν.

Τι θα μπορούσαν να συμβολίζουν η καταστροφή ενός καϊκιού, τα κατάλοιπά του και η επανένωσή τους και ποιος ο ρόλος της τέχνης στη διατήρηση της μνήμης; Ερωτήματα σαν αυτά διερευνώνται στο βίντεο «Μεταμόρφωση 581» των Sphinxes (Μάνος Φλέσσας και Ιωάννα Τσάκαλου), οι οποίοι με τη σειρά τους αναφέρονται στα καΐκια ως ένα σημαντικό κομμάτι του ελληνικού πολιτισμού και της ελληνικής χειροτεχνίας.

Ένα επικό, εικαστικό ταξίδι από το σκοτάδι στο φως, όπου εξυμνείται η ζωή, το φως και τα τοπία της Ελλάδας, αποτελεί η αναδρομική έκθεση του φιλέλληνα τοπιογράφου και πορτραιτίστα Τζον Κράξτον (1922-2009), με τίτλο «Μια ελληνική ψυχή». Η έκθεση άνοιξε τις πύλες της τον περασμένο Απρίλιο στο Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού, και λόγω της θερμής της αποδοχής από το κοινό αποφασίστηκε να παραταθεί έως τις 25 Σεπτεμβρίου.

Μία ακόμη ταινία που προβάλλεται από την περασμένη Πέμπτη στους κινηματογράφους κεντρίζει το ενδιαφέρον μας μαζί με την επανέκδοση «Ο Κύριος Αρκάντιν» (1955) του Όρσον Γουέλς όπου αναφερθήκαμε στο χθεσινό μας σημείωμα. Ο λόγος για «Το Νησί του Μπέργκμαν» (2021) της Γαλλίδας Μία Χάνσεν-Λοβ.

Εξήντα επτά χρόνια μετά την πρώτη προβολή της ταινίας «Ο Κύριος Αρκάντιν» (1955) του Όρσον Γουέλς, η ταινία -η οποία προβάλλεται στους κινηματογράφους σε επανέκδοση- συνεχίζει να γοητεύει τους κινηματογραφόφιλους τόσο για την υπόθεση όσο και για τη σκηνοθεσία του Αμερικανού κινηματογραφιστή.

Χρησιμοποιείται συχνά η φράση «verba volant, scripta manent» (τα λόγια πετούν, τα γραπτά μένουν). Εκείνο που αναρωτιόμαστε είναι κατά πόσο μένει επίκαιρο το περιεχόμενο των όποιων γραπτών, δεδομένων των ρυθμών της Ιστορίας και των γεγονότων όπως και της ροής της πληροφορίας, ή εάν και ορισμένα γραπτά με την πάροδο κάποιου χρονικού διαστήματος, γίνονται και αυτά «verba manet», «έπεα πτερόεντα».

Ταυτισμένοι με δύναμη και υπεροχή, οι δράκοι προξενούν φόβο στους αντιπάλους, προσφέρουν ασφάλεια σε όσους επιθυμούν ή υπηρετούν, υπερασπίζοντάς τους. Η αδιαμφισβήτητη ισχύς των δράκων τονίζεται επίσης στο τέλος του τρέιλερ της αμερικανικής τηλεοπτικής σειράς φαντασίας «House of the Dragon»: «Η οικογένειά σου έχει δράκους, δύναμη που άνθρωπος δεν πρέπει να διαθέτει». Όπως προκύπτει και από τον τίτλο της σειράς, η οποία αποτελεί το prequel του «Game of Thrones» (2011-2019), οι δράκοι έχουν καθοριστικό ρόλο στην έκβαση της ιστορίας.

Η γεωμετρική, μεγάλου μεγέθους (2x2 μ.) λιτή σύνθεση φέρει τον τίτλο «Η ώρα του μάγου» (2021), και παρουσιάζεται (έως 18/9) στο πλαίσιο της ομώνυμης έκθεσης του Ηλία Παπαηλιάκη, στο Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, πρώην Σχολή Ουρσουλινών στο Κάστρο της Χώρας, στη Νάξο.

Εκείνο που ενδιέφερε τη χαράκτρια Βάσω Κατράκη (1914-1988), όπως είχε σημειώσει, ήταν «να έρθω σε όσο γίνεται πληρέστερη επικοινωνία με τους ανθρώπους, να τους μιλήσω με τη γλώσσα τους». Σε κάθε έργο της το κοινό βρίσκει ένα στοιχείο, μία λεπτομέρεια, με τα οποία μπορεί να συνομιλήσει. Μία τέτοια ευκαιρία συνομιλίας δίνεται στους επισκέπτες της έκθεσης «Βάσω Κατράκη - Βίωμα & Ιστορία», η οποία φιλοξενείται έως τις 28 Αυγούστου στην Πινακοθήκη Δήμου Κεντρικής Κέρκυρας και Διαποντίων Νήσων.

Το «ταξίδι» της εικόνας της Κοίμησης της Θεοτόκου που φιλοτέχνησε ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος και βρίσκεται στην Παναγία των Ψαριανών, στη Σύρο, ξετυλίγει η ποιητική συλλογή της Λιάνας Σακελλίου υπό τον τίτλο «Sequentiae», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Gutenberg». Με αυτή τη συλλογή, η καθηγήτρια της αμερικανικής λογοτεχνίας και συγγραφικής στο Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, προσφέρει στο αναγνωστικό κοινό την ποιητική της ματιά εμπλουτισμένη με γεγονότα.

Σε προηγούμενο σημείωμά μας αναφερθήκαμε στην έκθεση «Η Ύδρα του Robert McCabe, 1950s-1960s», σταθήκαμε σε ορισμένες φωτογραφίες που απαθανάτισε ο φακός του Αμερικανού φωτογράφου, σημειώνοντας επίσης τη σπάνια ομορφιά των παλιών φωτογραφιών και την ιδιαιτερότητα της οπτικής αυτής μορφής τέχνης. Η έκθεση του McCabe (έως 31/10, Ιστορική Οικία Λάζαρου Κουντουριώτη), στην Ύδρα, αποτελεί μία εκ των δύο εκθέσεων που πραγματεύονται το νησί του Αργοσαρωνικού ιδωμένο από διαφορετική καλλιτεχνική ματιά, κυρίως από διαφορετική μορφή τέχνης.