Ντυμένος στα μαύρα -ως ένδειξη πένθους- και με χαμηλωμένο το βλέμμα τη στιγμή που ανακοίνωσε το θάνατο της βασίλισσας Ελισάβετ Β’, ο παρουσιαστής του BBC, Χιου Έντουαρτς, επανέλαβε δύο φορές το δυσάρεστο γεγονός, προτού εξιστορήσει τη διαδρομή της με την παράλληλη προβολή πλάνων αρχείου, και ακολουθήσει η ανάκρουση του μουσικού μέρους του εθνικού ύμνου παραπέμποντάς μας στην έκκληση για σωτηρία της βασίλισσας («God save our gracious Queen»).
Η μετάδοση της είδησης από το BBC, η προηγηθείσα πολύωρη διακοπή της ροής του προγράμματός του όπως και μετά την ανακοίνωση του θανάτου της, έχοντας συνεχείς συνδέσεις με το κάστρο Μπαλμόραλ της Σκωτίας όσο και με το Μπάκιγχαμ καταγράφοντας πλήθος κόσμου να συγκεντρώνεται και έπειτα να αφήνει λουλούδια στη μνήμη της βασίλισσας, το διάγγελμα του Καρόλου Γ’, η πανοραμική παρακολούθηση του αυτοκινήτου που μετέφερε τη σορό της από το Μπαλμόραλ στο Εδιμβούργο, εγείρουν ερωτήματα τόσο για τον αντίκτυπο της βασιλείας στους πολίτες της χώρας όσο και για το ρόλο του BBC σε αυτό· καθότι ο βρετανικός δημόσιος ραδιοτηλεοπτικός φορέας συνδέεται με το θεσμό της βασιλείας στην κατασκευή εθνικής ταυτότητας.
«Το BBC από πολύ νωρίς κατάλαβε τη σημασία που είχε ο θεσμός της βασιλείας στην κατασκευή εθνικής ταυτότητας και συνείδησης, και είχε φροντίσει ήδη από την εποχή του ραδιοφώνου να ενσωματώσει ‘’εύηχα βασιλικά τελετουργικά’’ στο ετήσιο ημερολόγιό του –με αυτόν τον τρόπο, διάφορες τελετές, ιδιαίτερα όσες είχαν τη μοναρχία στο επίκεντρο, αποτελούσαν αναπόσπαστο κομμάτι της ραδιοφωνικής μετάδοσης με συνειδητό σκοπό τη δημιουργία μιας κοινής, εθνικής πολιτισμικής αφήγησης και ταυτότητας», αναφέρει στο liberal.gr η καθηγήτρια στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ (Πανεπιστήμιο Αθηνών), Λίζα Τσαλίκη.
Όπως συμπληρώνει, «η άφιξη της τηλεόρασης, ιδιαίτερα μετά τη στέψη της νέας βασίλισσας το 1953, έφερε μια νέα, άνευ προηγουμένου, πνοή στα ‘’βασιλικά τελετουργικά εθνικής συνείδησης’’. Η Ελισάβετ καινοτόμησε ως, κυριολεκτικά η πρώτη ‘’βασίλισσα της οθόνης’’ (‘’screen queen’’), δίνοντας το πρώτο στα χρονικά τηλεοπτικό χριστουγεννιάτικο διάγγελμα το 1957.
Σε αυτό το ιστορικής σημασίας διάγγελμα, βλέπουμε τον τρόπο με τον οποίο η βασίλισσα, μέσα από την τηλεόραση, ‘’χτίζει’’ μια λεγόμενη ‘’φαντασιακή κοινότητα’’, δημιουργεί δηλαδή στο ακροατήριο την εικόνα του έθνους ως μια ενωμένη οικογένεια, η οποία ‘’μαζεύεται’’ να γιορτάσει τα Χριστούγεννα. Εκείνη, λειτουργεί ως η ‘’μητέρα’’ του έθνους, αλλά και ως μητριάρχης στη δική της οικογένεια, δίνοντας την αίσθηση μιας εμπειρίας κοινής σε όλους, απ' άκρη σε άκρη της αυτοκρατορίας».
Η βασίλισσα Ελισάβετ απευθυνόταν κάθε Χριστούγεννα προς το βρετανικό λαό -κάτι που εξελίχθηκε σε βρετανική παράδοση των γιορτών, ενώ κάθε μήνυμά της περιλάμβανε ρήσεις σοφίας, πίστης και περιστασιακά προσωπικούς στοχασμούς. «Η θλίψη είναι το τίμημα που πληρώνουμε για την αγάπη» είχε πει μετά το θάνατο του συζύγου της, Φιλίππου.
Στο χριστουγεννιάτικο μήνυμα του 2002, έχοντας χάσει τη μητέρα και την αδερφή της, συλλογίστηκε την ανάγκη για ανθρωπιά εν μέσω ρευστότητας του σύγχρονου κόσμου: «Ο σύγχρονος κόσμος μας επιβάλλει τόσο βαριές απαιτήσεις στο χρόνο και την προσοχή μας που η ανάγκη να θυμόμαστε τις ευθύνες μας απέναντι στους άλλους είναι μεγαλύτερη από ποτέ», αναφέρει το αμερικανικό έντυπο «The Washington Post».
Εκτός παράδοσης αλλά σε περίοδο κρίσης ήταν το διάγγελμα που είχε απευθύνει τον Απρίλιο του 2020 στο βρετανικό λαό, με αφορμή την εξάπλωση της πανδημίας του κορονοϊού στη χώρα της· είχε κάνει έκκληση ενότητας προς τους πολίτες του Ην. Βασιλείου, τονίζοντας ότι «μαζί θα καταπολεμήσουμε την πανδημία». Έκτακτα ήταν επίσης τα διαγγέλματα που είχε απευθύνει στο λαό της μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά και μετά το θάνατο της πριγκίπισσας Νταϊάνα, σε τροχαίο δυστύχημα.
Το διάγγελμα του βασιλιά Καρόλου Γ’
Η εκλιπούσα βασίλισσα Ελισάβετ ήταν το σημείο αναφοράς στο πρώτο διάγγελμα του βασιλιά Καρόλου Γ΄ προς το βρετανικό λαό –εκτός από τα λεγόμενά του για την αφοσίωσή της στο θεσμό, ο γιος της είχε δίπλα του μια φωτογραφία της με το χαρακτηριστικό χαμόγελό της. Αναμένουμε τι μήνυμα θα έχουν τα επόμενα διαγγέλματά του, τον δικό του τρόπο υπηρέτησης του θεσμού, όπως και εάν θα καταφέρει, μέσω των διαγγελμάτων, να διατηρήσει ακέραιη την ενότητα του έθνους και να αποκτήσει ρόλο αντίστοιχο της μητέρας του, δηλαδή να αποτελέσει «πατέρας του έθνους».
