Μεταξύ των Συμπληγάδων του διψήφιου πληθωρισμού και του αυξανόμενου κινδύνου ύφεσης βρίσκεται η Ευρωζώνη και ο ρόλος της ΕΚΤ ίσως αποδειχθεί καθοριστικός για το κατά πόσο θα ξεσπάσει μια νέα οικονομική κρίση. Η Κριστίν Λαγκάρντ και τα υπόλοιπα 24 μέλη του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ καλούνται να βρουν λύση σε μία πολύ δύσκολη - και πρωτοφανή για τα χρόνια του ευρώ – εξίσωση.

Το τέχνασμα του Πούτιν που «υποχρεώνει τους Ευρωπαίους να πληρώνουν το φυσικό αέριο σε ρούβλια» βρίσκεται στην επικαιρότητα τις τελευταίες ημέρες, ωστόσο εκτός από ένα πολιτικό… προπέτασμα καπνού, μάλλον η κίνηση αυτή θα παγιώσει την απομάκρυνση της Μόσχας από τη Δύση και τη μακροχρόνια περίοδο οικονομικής κρίσης στην οποία εισέρχεται η Ρωσία. Η προσπάθεια προστασίας των ρωσικών τραπεζών από μελλοντικές κυρώσεις και η προσαρμογή των capital controls.

Ο πληθωρισμός οδεύει σε διψήφιο ποσοστό, συνθλίβοντας την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών και οι δημοσιονομικές παρεμβάσεις είναι επιβεβλημένες. Σύμφωνα με κοινοτικές πηγές, οι οικονομίες των χωρών - μελών της ΕΕ θα λειτουργήσουν χωρίς τη μέγγενη των δημοσιονομικών κανόνων και το 2023, ενώ από το 2024 θα ισχύσει ένα νέο πλαίσιο. Τι σημαίνει η εξέλιξη για την Ελλάδα.

Άσχημα είναι τα μαντάτα από το μέτωπο της ακρίβειας καθώς νέα στοιχεία δείχνουν ότι οδεύουμε σε μία παρατεταμένη περίοδο αυξημένων τιμών που θα επιβαρύνουν το κόστος ζωής και θα προκαλέσουν εισοδηματικές απώλειες για νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Η διάχυση της ακρίβειας σε όλα τα προϊόντα και τις υπηρεσίες βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.

Απρόσμενη ώθηση δέχθηκαν χθες οι αγορές ωστόσο ακόμη και αν ο πόλεμος τελειώσει αύριο, η ζημιά έχει ήδη γίνει καθώς οι επιπτώσεις του αναμένεται να έχουν μεγάλη διάρκεια με τις κυρώσεις να παραμένουν σε ισχύ, τον πληθωρισμό να καλπάζει και τα προβλήματα στις εφοδιαστικές αλυσίδες να μην μπορούν να επιλυθούν άμεσα. Τι δείχνουν οι προβλέψεις για πετρέλαιο, χρυσό και μετοχές. Τα χρηματιστήρια κινήθηκαν ανοδικά, οι τιμές του πετρελαίου σημείωσαν πτώση, ενώ ο δείκτης φόβου υποχώρησε σε επίπεδα που δείχνουν ότι κάτι καλό προεξοφλούν οι αγορές.

Όταν ένα από τα πιο έμπειρα τμήματα ανάλυσης στον κόσμο εκτιμά ότι «η ευρωπαϊκή οικονομία ουσιαστικά δε θα εμφανίσει καθόλου ανάπτυξη στο υπόλοιπο του 2022», γίνεται αντιληπτό ότι οι τέσσερις εβδομάδες του πολέμου έχουν ήδη καταφέρει να ανατρέψουν τα δεδομένα που ίσχυαν έως τα τέλη Φεβρουαρίου. Σε ποιο σενάριο η Ευρώπη φλερτάρει με την ύφεση και σε ποιο η ελληνική οικονομία θα αναπτυχθεί έως και άνω του 10% την επόμενη τριετία.

Μέσα σε ένα μήνα άλλαξαν όλα για την ευρωπαϊκή οικονομία και ο στασιμοπληθωρισμός εξελίσσεται πλέον στο πιο πιθανό σενάριο. Η οικονομία της Γερμανίας είναι ίσως το πιο ενδεικτικό παράδειγμα του πόσο αλλάζει ο πόλεμος τα δεδομένα, καθώς δείχνει να γονατίζει από τις πρώτες κιόλας εβδομάδες της κρίσης. Οι Γερμανοί βιομήχανοι περιμένουν πολύ δύσκολες καταστάσεις γιατί η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης βασίζεται στις εξαγωγές και ταυτόχρονα εξαρτάται από τις εισαγωγές ενέργειας, την ώρα που οι τιμές παραμένουν υψηλές και επιταχύνεται η αποπαγκοσμιοποίηση.

Την ώρα που οι μεγαλύτεροι χρηματιστηριακοί δείκτες καταγράφουν κέρδη άνω του 5% από την ημέρα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, δύο από τους πιο επιτυχημένους παράγοντες των αγορών προειδοποιούν ότι «οι επενδυτές δεν ξέρουν τι τους περιμένει». Ο πληθωρισμός πλησιάζει στο 10% απειλώντας με ύφεση την παγκόσμια οικονομία, στην Ευρώπη βρίσκεται σε εξέλιξη ένας πόλεμος με τρομακτικές επιπτώσεις, η αγορά ενέργειας βιώνει δραματική κρίση και ο πλανήτης κινδυνεύει με επισιτιστική κρίση.

Τη δημιουργία νέου «Στρατηγικού Ταμείου» που θα λειτουργήσει από το 2023 και θα σηκώσει το βάρος της ενεργειακής απεξάρτησης της Ευρώπης από τη Ρωσία εξετάζουν οι Ευρωπαίοι. Ο πόλεμος και ο κίνδυνος μιας νέας ύφεσης αναγκάζουν την ΕΕ να σπάσει δημοσιονομικά «ταμπού». Βραχυπρόθεσμα, ωστόσο, ο δημοσιονομικός αέρας που θα δοθεί δεν θα αρκεί για να αποφευχθεί η επιβράδυνση της ανάπτυξης.

Η Δύση επιβάλλει ολοένα και πιο αυστηρές κυρώσεις κατά της Ρωσίας στον απόηχο της εισβολής στην Ουκρανία και η Μόσχα εκμεταλλεύεται την οικονομική και εμπορική αλληλεξάρτηση που έχει δημιουργήσει η παγκοσμιοποίηση για να μετατρέψει τις κυρώσεις σε αντίποινα. Ο αποκλεισμός της ρωσικής οικονομίας είναι πρωτοφανής. Κάπως έτσι φτάσαμε στον χθεσινό εκβιασμό του Πούτιν προς τους Ευρωπαίους. Η Ρωσία θα συνεχίσει να προμηθεύει με φυσικό αέριο την Ευρώπη, μόνο που η Gazprom θα πληρώνεται σε ρούβλια.

Διεθνείς οργανισμοί προειδοποιούν ότι η επισιτιστική κρίση που θα προκληθεί από έναν συνδυασμό ακρίβειας και ελλείψεων, θα είναι πολύ βαθύτερη από την ενεργειακή κρίση που ήδη βιώνει ο πλανήτης και η χειρότερη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Το τσουνάμι του πληθωρισμού φέρνει 10πλάσιες αυξήσεις τιμών μηνιαίως σε σύγκριση με τον στόχο των κεντρικών τραπεζών, ενώ παρατηρούνται τεράστια προβλήματα στην παραγωγή, λόγω της κατάστασης σε Ρωσία και Ουκρανία αλλά και εξαιτίας των ακραίων καιρικών φαινομένων που πλήττουν τις σοδειές.

Οι ανησυχίες για ύφεση σε ΗΠΑ και Ευρώπη σε συνδυασμό με τον κύκλο αύξησης των επιτοκίων φέρνουν εκτιμήσεις σύμφωνα με τις οποίες ο χρυσός θα φτάσει στο υψηλότερο επίπεδο όλων των εποχών. JPMorgan, Goldman Sachs, Credit Suisse και ABN Amro προειδοποιούν για ασυνήθιστη μεταβλητότητα στις τιμές, με τις δύο αμερικανικές τράπεζες και την ελβετική να προβλέπουν ότι το πολύτιμο μέταλλο μπορεί να εκτιναχθεί στο επίπεδο των 2.300 δολαρίων.

Η Ελλάδα κάνει μεταρρυθμίσεις, είναι πειθαρχημένη δημοσιονομικά και έχει μπροστά της ένα τεράστιο σχέδιο επενδύσεων μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης. Αν συνεχίσει στο ίδιο μοτίβο, τότε η επενδυτική βαθμίδα είναι θέμα λίγου χρόνου. Αυτό είναι το μήνυμα που στέλνει η DBRS μέσω της αναβάθμισης του ελληνικού αξιόχρεου σε ΒΒ (high) που είναι το τελευταίο σκαλοπάτι πριν την κορυφαία κατηγορία πιστοληπτικής αξιολόγησης.

Σε αυτοεκπληρούμενη προφητεία με μπόλικη δόση αισχροκέρδειας, εξελίσσεται το φαινόμενο του πληθωρισμού, με κίνδυνο η κατάσταση να ξεφύγει εκτός ελέγχου, θυμίζοντας μεγάλες κρίσεις του παρελθόντος. Η τελική μέτρηση για τον πληθωρισμό στην Ευρωζώνη το μήνα Φεβρουάριο ήταν πολύ πιο απογοητευτική απ' ότι δείχνει η κατά 0,1% επιτάχυνση, με τα επιμέρους στοιχεία να υποδεικνύουν ότι η ακρίβεια έχει ακόμη δρόμο πριν φτάσει στο αποκορύφωμά της.

Κατά περίπου 0,8% ή 750 δισ. δολάρια αναμένεται να περιοριστεί η ανάπτυξη του παγκόσμιου ΑΕΠ το 2022 εξαιτίας των οικονομικών επιπτώσεων του πολέμου στην Ουκρανία και των κυρώσεων που επιβάλλει η Δύση κατά της Ρωσίας. Αυτή είναι η πρώτη εκτίμηση για το πως η ρωσική εισβολή αλλάζει το momentum στην παγκόσμια οικονομία. Χθες βράδυ, η Capital Economics αναθεώρησε επί τα χείρω την πρόβλεψη για την παγκόσμια ανάπτυξη στο 3,2% από 4% πριν τον πόλεμο.

Καλπάζουσα ακρίβεια σε τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης, τρομακτικό ενεργειακό κόστος και ακραία αβεβαιότητα με πιθανό ακόμη και το ενδεχόμενο γενικευμένου πολέμου που θα ξεπεράσει τα σύνορα της Ουκρανίας. Σε αυτό το εκρηκτικό μείγμα που αντιμετωπίζουν τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις σε Ελλάδα και Ευρώπη, έρχεται να προστεθεί ένας… φόρος που απειλεί με ύφεση ξανά την οικονομία.

Την Τετάρτη 16 Μαρτίου η Ρωσία πρέπει να πληρώσει δύο κουπόνια ομολόγων, ύψους 107 εκατ. δολαρίων, ενώ έχει περίοδο χάριτος 30 ημερών. Στις 4 Απριλίου καλείται να πληρώσει ένα ομολογιακό δάνειο ύψους 2 δισ. δολαρίων. Η μέχρι στιγμής στάση του Πούτιν υποδεικνύει ότι τα ομόλογα, των οποίων κάτοχοι είναι κυρίως αμερικανικά επενδυτικά funds, δεν θα πληρωθούν. Ο Ρώσος πρόεδρος βλέπει τη στάση πληρωμών ως μία κίνηση αντιποίνων στις αυστηρές κυρώσεις που έχουν επιβληθεί.

Τι θα συμβεί αν συνεχιστούν για καιρό οι αναταράξεις που προκαλεί διεθνώς η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία; Σε αυτό το ερώτημα έρχεται να απαντήσει το «δριμύ» σενάριο που για πρώτη φορά εξετάζει η ΕΚΤ στις μακροοικονομικές της προβλέψεις και κάνει λόγο για ανάπτυξη κοντά στο 2% και πληθωρισμό άνω του 7%. Το παρασκήνιο της συνεδρίασης και γιατί έκανε ένα βήμα πίσω ο Νότος.

Το ενεργειακό αδιέξοδο της Ευρώπης και η γενικότερη εκτίναξη των τιμών κοντά στο 7% τον Φεβρουάριο, αλλάζουν άρδην τον οικονομικό σχεδιασμό της κυβέρνησης, με το βασικό σενάριο να προβλέπει πλέον ότι η ελληνική οικονομία θα δεχθεί ισχυρό πλήγμα φέτος και το 2023. Tο δυσμενές σενάριο επαναφέρει τον εφιάλτη νέας οικονομικής κρίσης.

Οι κεντρικοί τραπεζίτες συνεδριάζουν με φόντο τον πόλεμο στην Ουκρανία και την τρομακτική άνοδο των τιμών σε ενέργεια και εμπορεύματα, την ώρα που οι εκτιμήσεις πλέον τοποθετούν τον πληθωρισμό στο σύνολο του 2022 στο 5,5%, επίπεδο που πριν τον πόλεμο αφορούσε στο υψηλότερο επίπεδο που θα έφτανε ο δείκτης τιμών καταναλωτή. Πού θα κορυφωθεί η άνοδος των τιμών στο δυσμενές σενάριο.

Αναθεωρούνται τα σενάρια και οι προβλέψεις για την ανάπτυξη και τον πληθωρισμό στην παγκόσμια οικονομία και ειδικότερα στην Ευρώπη, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Γύρω στα 3 τρισ. ευρώ υπολογίζεται το δημοσιονομικό κόστος, καθώς τα προβλήματα στην παροχή ενέργειας και το μεγάλο πλήγμα που δέχονται τα νοικοκυριά σε επίπεδο αγοραστικής δύναμης, είναι πιθανό να πυροδοτήσουν νέο κύκλο κρατικών προγραμμάτων στήριξης.

Αν η Ρωσία θελήσει – που θα θελήσει – να παρακάμψει τις κυρώσεις που της επιβλήθηκαν, όπως ο αποκλεισμός επτά ρωσικών τραπεζών από το SWIFT και η αδυναμία πρόσβασης της κεντρικής τράπεζας της Ρωσίας (CBR) στα συναλλαγματικά αποθέματα που βρίσκονται σε τράπεζες της Δύσης, διαθέτει πολλά εργαλεία που σχετίζονται με τα κρυπτονομίσματα.

Στη «μαύρη λίστα» του επενδυτικού κόσμου μπαίνει η Ρωσία μετά την πρωτοφανή απόφαση του Πούτιν να απαγορεύσει σε ξένους την πώληση συμμετοχών τους σε ρωσικές εταιρείες. Ανοιχτό το ενδεχόμενο να προχωρήσει σε εκούσια στάση πληρωμών η Μόσχα, ως αντίποινα στις κυρώσεις, αφού έτσι κι αλλιώς είναι αποκομμένη από τις αγορές της Δύσης. Μη επενδύσιμα χαρακτηρίζει τα ρωσικά assets η Goldman Sachs, πουλάει Ρωσία το περίφημο Oil Fund της Νορβηγίας, ενώ τα ρωσικά ομόλογα αλλάζουν χέρια σε τιμές χρεοκοπίας.

Ομοβροντία κυρώσεων, υποβαθμίσεων της πιστοληπτικής αξιολόγησης και επενδυτικών εκροών, πλήττει τις τελευταίες ώρες τη ρωσική οικονομία. Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις αν βιώσει μία μακρά περίοδο κρίσης; Ο στασιμοπληθωρισμός είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος. Μία μεγάλης διάρκειας ενεργειακή κρίση μπορεί να οδηγήσει την παγκόσμια οικονομία σε πολυετή κύκλο υψηλού πληθωρισμού με χαμηλή ανάπτυξη.