Σε αυτοεκπληρούμενη προφητεία με μπόλικη δόση αισχροκέρδειας, εξελίσσεται το φαινόμενο του πληθωρισμού, με κίνδυνο η κατάσταση να ξεφύγει εκτός ελέγχου, θυμίζοντας μεγάλες κρίσεις του παρελθόντος. Η τελική μέτρηση για τον πληθωρισμό στην Ευρωζώνη το μήνα Φεβρουάριο ήταν πολύ πιο απογοητευτική απ’ ότι δείχνει η κατά 0,1% επιτάχυνση, με τα επιμέρους στοιχεία να υποδεικνύουν ότι η ακρίβεια έχει ακόμη δρόμο πριν φτάσει στο αποκορύφωμά της.
Η επιτάχυνση του πληθωρισμού τον Φεβρουάριο στο 5,9%, από 5,8% τον Ιανουάριο, δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας, αφού ο Μάρτιος είναι ο πρώτος μήνας που αναμένεται να γίνουν αισθητές ορισμένες από τις δραματικές επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία.
Η μία κρίσιμη συνιστώσα είναι ο ενεργειακός πληθωρισμός που διαμορφώθηκε στο τρομακτικό 32% τον Φεβρουάριο. Η εκτόξευση των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, δεν έχει ακόμη γίνει πλήρως αισθητή. Και ενώ στην πλειονότητά τους οι αναλυτές εκτιμούν ότι ο ενεργειακός πληθωρισμός θα κορυφωθεί σύντομα, προειδοποιούν ότι δύσκολα θα δούμε τις τιμές να υποχωρούν σημαντικά κατά τη διάρκεια της φετινής χρονιάς.
Η άλλη συνιστώσα που χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή είναι οι τιμές των τροφίμων. Τα στοιχεία για τον δείκτη τιμών παραγωγού (PPI) υποδεικνύουν ότι ο πληθωρισμός στα τρόφιμα θα φτάσει σύντομα στο 6%, που θα είναι το υψηλότερο ποσοστό από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008-9. Δυστυχώς, οι ειδικοί εκτιμούν ότι λόγω των νέων αυξήσεων στα αγροτικά προϊόντα, που πυροδοτεί ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι τιμές των τροφίμων θα παραμείνουν πολύ ψηλά για τουλάχιστον έξι μήνες ακόμη.
Επομένως, αν δεν αλλάξει κάτι δραματικά, τα νοικοκυριά της Ευρωζώνης θα κληθούν να αντιμετωπίσουν μία πρωτοφανή κατάσταση με πολύμηνη ακρίβεια στα πάντα. Θα επιβεβαιωθούν έτσι τα σενάρια που θέλουν τον πληθωρισμό να συνεχίζει ανοδικά τους επόμενους μήνες και να παραμένει άνω του 4% στο σύνολο του 2022, αλλά και υψηλότερα από τον στόχο του 2% της ΕΚΤ το 2023.
Εκτός από το +32% στον ενεργειακό πληθωρισμό και η μέτρηση για τον δομικό πληθωρισμό (που εξαιρεί τις πιο ευμετάβλητες τιμές, όπως της ενέργειας) στο 2,7% κατέγραψε ιστορικό υψηλό.
Δυστυχώς, οι πληθωριστικές προσδοκίες είναι τέτοιες σήμερα που δείχνουν ότι έχουμε ακόμη μεγάλη… ανηφόρα, πριν φτάσουμε στο σημείο που το φαινόμενο του πληθωρισμού θα κορυφωθεί και θα μπορούμε να αναμένουμε μία έστω μικρή αποκλιμάκωση των τιμών. Οι πληθωριστικές προσδοκίες είναι ο ρυθμός με τον οποίο οι καταναλωτές, οι επιχειρήσεις και οι επενδυτές, πιστεύουν ότι οι τιμές θα αυξηθούν στο μέλλον. Είναι ένας πολύ σημαντικός δείκτης γιατί πολύ απλά ο πραγματικός πληθωρισμός εξαρτάται εν μέρει από τις προσδοκίες της αγοράς.
Αν, για παράδειγμα, οι πληθωριστικές προσδοκίες είναι για πληθωρισμό 4% φέτος, οι επιχειρήσεις θα διαμορφώνουν έτσι τις τιμές ώστε να αυξάνονται σε ετήσια βάση κατά τουλάχιστον 4%, ενώ την ίδια ώρα οι εργαζόμενοι θα διεκδικούν ανάλογες αυξήσεις στους μισθούς. Και όσο οι αυξήσεις στους μισθούς θα υστερούν του πληθωρισμού τόσο θα δέχονται πλήγμα τα διαθέσιμα εισοδήματα και θα περιορίζεται η οικονομική δραστηριότητα.
Όλες αυτές οι εξελίξεις, σε συνδυασμό πάντα με την αβεβαιότητα του πολέμου, κάνουν τους αναλυτές της Goldman Sachs και της Capital Economics να «βλέπουν» μία παρατεταμένη περίοδο υψηλού πληθωρισμού στην Ευρώπη. Προειδοποιούν ταυτόχρονα για τον μεγάλο κίνδυνο να βιώσει η Ευρώπη μία περίοδο στασιμοπληθωρισμού κατά την οποία η ανάπτυξη θα δεχθεί τεράστιο πλήγμα και θα είναι είτε χαμηλή είτε αρνητική.
Υπάρχει όμως και ένα ακόμη στοιχείο που αντανακλά την επιδείνωση των συνθηκών. Οι πωλήσεις αυτοκινήτων μειώθηκαν τον Φεβρουάριο με τον χειρότερο ρυθμό που έχει καταγραφεί για τον συγκεκριμένο μήνα, με τις ταξινομήσεις να υποχωρούν κατά 6,7% και κάτω από τις 720.000. Συνήθως, η ζήτηση για αυτοκίνητα προϊδεάζει για την πορεία του ΑΕΠ, καθώς η αγορά ενός καινούριου αυτοκινήτου αντανακλά το επίπεδο της καταναλωτικής εμπιστοσύνης άρα και την τάση των καταναλωτών να ξοδέψουν.
