Είναι πολύ δύσκολο να υποστηρίξει κάποιος ότι η τοξικότητα και οι απειλές που εκτοξεύονται από την Άγκυρα έχουν να κάνουν με εσωτερικές πολιτικές σκοπιμότητες του καθεστώτος. Έχει διαμορφωθεί ένα αφήγημα που περιγράφει την τουρκική πολιτική στην Ελλάδα και την Κυπριακή Δημοκρατία. Κεντρικό πρόσωπο σε αυτό, ο Κυριάκος Μητσοτάκης και οι συχνές επιθέσεις που δέχεται από το τουρκικό καθεστώς, την αντιπολίτευση και τουρκικά μέσα ενημέρωσης, όπως το προ ημερών δημοσίευμα της Sabah.

Η στροφή του Ερντογάν στο Ισραήλ αποτελεί διπλωματική ήττα της Τουρκίας και μια προσπάθεια να περιορίσει τις ζημιές που έχει υποστεί διπλωματικά τα προηγούμενα χρόνια. Την ίδια στιγμή η προμήθεια S-400 από τη Ρωσία καταδεικνύει πως η Άγκυρα έχει μπει σε μια τροχιά δορυφοροποίησης και εξάρτησης από τη Ρωσία. Η Τουρκία εξαρτάται από τη Ρωσία στη Συρία, σε κάποιο βαθμό στη Λιβύη και για τις στρατιωτικές προμήθειες. Παράλληλα η Άγκυρα έχει ανάγκη τη συναίνεση της Ρωσίας, ώστε να φαίνεται ότι παίζει έναν ουσιαστικό και εποικοδομητικό ρόλο στην Ουκρανία.

Ακόμη και αν δεχθούμε ότι η επιλογή Ερντογάν να ξεκινήσουν οι έρευνες του γεωτρύπανου εντός της τουρκικής υφαλοκρηπίδας, δεν ήταν παρά ένας ελιγμός και τμήμα ενός καλά μελετημένου σχεδίου, πρέπει να αναγνωρίσουμε πως οι συνθήκες του 2022 για την Τουρκία είναι αισθητά διαφορετικές απ' αυτές του 2020. Ο πόλεμος της Ουκρανίας έχει αλλάξει την πρόσληψη που έχει η Δύση για τον αναθεωρητισμό και τις ολέθριες συνέπειές του.

Τρία είναι τα σενάρια για τη ρότα του γεωτρύπανου «Αμπντούλ Χαμίτ Χαν». Το λιγότερο επικίνδυνο είναι οι έρευνες να εστιάσουν στις δήθεν οριοθετημένες περιοχές ανάμεσα στα Κατεχόμενα και την Άγκυρα. Το δεύτερο είναι το γεωτρύπανο να πάει στις περιοχές που «σημάδεψε» προ διετίας το Ορούτς Ρείς, δηλαδή νότια του Καστελορίζου, αμφισβητώντας την επήρεια του νησιού. Και το τρίτο και πιο επικίνδυνο, να κινηθεί δυτικότερα σε περιοχές που υποτίθεται ότι έχουν οριοθετηθεί με το λεγόμενο τουρκολυβικό μνημόνιο. Σε αυτή την περίπτωση θα μιλάμε για μείζονα κρίση.

Η Σύνοδος της Μαδρίτης αξιολογείται από όλους τους παίκτες ως προς το μήνυμα που στέλνει στη Ρωσία για την αποφασιστικότητα τη συνοχή και την επανάκαμψη της συμμαχίας στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο σύστημα ασφαλείας μετά την εισβολή στην Ουκρανία. Αυτό ήταν το μείζον και γι΄ αυτό εργάστηκαν όλο. Ο στόχος ήταν να μην καταρρεύσει η αίσθηση σκοπού και αποστολής, την οποία σφυρηλάτησε η συμμαχία απέναντι στη Ρωσία.

Τα εργαλεία τα οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει η Τουρκία για να ανεβάσει την ένταση στο πεδίο, είναι γνωστά. Ένα εξ αυτών, είναι και η εργαλειοποίηση των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών, την οποία έχει χρησιμοποιήσει κατά κόρον προκειμένου να αποσταθεροποιήσει την κυβέρνηση και να δοκιμάσει τις αντοχές του κράτους. Μια υβριδική επομένως επίθεση τέτοιου τύπου στον Έβρο έχει μικρό κόστος, καθώς ούτε θα εμπλακούν στρατεύματά της, ούτε και θα εκληφθεί ως στρατιωτική απειλή.

Η βεντάλια των πιθανών τουρκικών προκλήσεων είναι γνωστή, περιλαμβάνει από απόπειρα γεώτρησης νότια του Καστελόριζου έως παρενοχλήσεις μετακίνησης στρατιωτικών στα νησιά του Αν.Αιγαίου. Δεν υπάρχει κάποια έκπληξη όσον αφορά την αύξηση της έντασης από το τουρκικό καθεστώς. Η Τουρκία δεν μπορεί πλέον να μας αιφνιδιάσει, η παλέτα δεδομένη.

Το καθεστώς Ερντογάν παίζει ένα παιγνίδι πολύ υψηλού ρίσκου. Θα μπορούσε κάποιος να σκεφτεί ότι το ρίσκο συνοδεύεται και από την προσδοκία αυξημένων κερδών. Η Άγκυρα θεωρεί τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ με τις υποψηφιότητες της Σουηδίας και της Φινλανδίας υπό τις δεδομένες συνθήκες μείζονος γεωπολιτικής κρίσης και υπό την πίεση του επείγοντος μια ευκαιρία να εξασφαλίσει ανταλλάγματα σε διμερές επίπεδο.

Από την στιγμή που ο Πούτιν άνοιξε το μέτωπο της Βαλτικής, να περιμένουμε σε πρώτη φάση συστηματικές παρενοχλήσεις της Φινλανδίας και των υπόλοιπων νατοικών χωρών της περιοχής, παραβιάσεις των χωρικών τους υδάτων από το ρωσικό στόλο που σταθμεύει στο Καλίνιγκραντ, αλλά και παραβιάσεις του ενάεριου χώρου των σκανδιναβικών χωρών από ρωσικά μαχητικά, σύμφωνα με τον καθηγητή διεθνών σχέσεων στο Πάντειο Κώστα Υφαντή. Στο τραπέζι θα παραμένει πάντα και η χρήση των πυρηνικών.<b> Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη</b>.

Το βράδυ της 8ης προς 9η Μαΐου 1945 η ναζιστική Γερμανία επισήμως παραδόθηκε. Αυτή τη χρονιά, ο σημερινός εορτασμός έχει αποκτήσει ακόμη μεγαλύτερη σημασία για τη Ρωσία. Πρωτίστως χρησιμοποιείται ως πηγή νομιμοποίησης για την εισβολή στην Ουκρανία. Ένα, όμως, είναι σίγουρο: ότι η Μόσχα έχει δει τη στρατηγική της να εξαερώνεται ότι κι αν επιτύχει το επόμενο διάστημα στο πεδίο της μάχης. Για τη Ρωσία και την Ουκρανία ίσως είναι η ημέρα της μαρμότας. Ο χειμώνας του πολέμου θα συνεχιστεί.

Τις τελευταίες ημέρες η συζήτηση έχει εστιάσει στην Υπερδνειστερία. Μια ξεχασμένη από όλους και όλες υπόθεση &#8211; πλην ίσως των Μολδαβών που βιώνουν τον ακρωτηριασμό της χώρας τους από την πρώτη σχεδόν μέρα της ανεξαρτησίας τους με τη κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Μόσχα πάντοτε είχε στους σχεδιασμούς της την προσάρτηση της περιοχής στην ρωσική επικράτεια. Είναι τώρα η κατάλληλη συγκυρία για μετατροπή της Μολδαβίας σε μια νέα Λευκορωσία;

Το ζήτημα που ανακύπτει μετά και τις δηλώσεις του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ σχετικά με το ενδεχόμενο χρήσης χημικών όπλων από τη Ρωσία είναι μείζονος σημασίας δεδομένου ότι μια τέτοια ενέργεια αντίκειται στους διεθνείς κανόνες και ουσιαστικά θα αποτελέσει ένα έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, ενώ όσοι δώσουν μια τέτοια εντολή θα είναι εγκληματίες πολέμου. Πρόκειται για εφιαλτική προοπτική που όλοι απεύχονται τη στιγμή μάλιστα που ήδη η εισβολή στην Ουκρανία εγείρει θέματα εξαιτίας των απωλειών αμάχων.

Ο Πούτιν μέχρι στιγμής δεν έχει καμία πραγματική διάθεση να συζητήσει με την ουκρανική κυβέρνηση. Θεωρεί πως οτιδήποτε καταφέρει να πετύχει, θα προέλθει έπειτα από στρατιωτική επικράτηση στο πεδίο. Ίσως να πιστεύει ότι αν καθίσει στο τραπέζι, χωρίς να έχει επικρατήσει πλήρως επιχειρησιακά, θα αναγκαστεί σε κάποιο συμβιβασμό τον οποίο δεν επιθυμεί, αφού οι επιδιώξεις του είναι μαξιμαλιστικές. Το επιβεβαιώνει και το αποτέλεσμα των επαφών, οι οποίες είναι καθαρά προσχηματικές.

Έτσι όπως εκτυλίσσονται τα πράγματα, είναι πολύ πιθανό η Ρωσία να θέλει να προσαρτήσει μέρος των εδαφών ή και το σύνολο της Ουκρανίας. Αλλά τα σενάρια δεν σταματούν εδώ. Δεν μπορεί να αποκλειστεί συνέχιση των εδαφικών διεκδικήσεων του Βλαντιμίρ Πούτιν και σε άλλες γειτονικές χώρες. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο επόμενος στόχος της Ρωσίας θα είναι η Μολδαβία - δηλαδή ο αδύναμος κρίκος στην ευρύτερη περιοχή - και αμέσως μετά η Γεωργία. Στο σενάριο αυτό θα μπορούσαμε να δούμε προσάρτηση της Υπερδνειστερίας και εν συνεχεία της Οσετίας και Αμπχαζίας.

Κάθε μέρα που περνάει και οι πολεμικές επιχειρήσεις δεν εξελίσσονται σύμφωνα με τις προσδοκίες της Μόσχας, πυροδοτεί νέα σενάρια, όπως ένας πόλεμος εκ του συστάδην στο Κίεβο και στα μεγάλα αστικά κέντρα, με κατακόρυφη αύξηση του επιπέδου βίας από τη Μόσχα. Γεγονός που θα επιφέρει ακόμη μεγαλύτερη διεθνή κατακραυγή, ακόμη μεγαλύτερη αποφασιστικότητα από τη διεθνή κοινότητα να αντιδράσει.

Αποδεικνύεται ότι η Μόσχα δεν είχε καμία πρόθεση να διαπραγματευθεί για την πλατφόρμα του Μίνσκ ή να φτάσει σε ένα συμβιβασμό με την Ουκρανία και τη Δύση. Επίσης, αποδεικνύεται ότι οι πληροφορίες και οι εκτιμήσεις των ΗΠΑ και της Δύσης ήταν απολύτως ακριβείς. Μπορεί να μην έχουμε μια στρατιωτική εισβολή, αλλά έχουμε τον περαιτέρω ακρωτηριασμό της Ουκρανίας από τη Ρωσία. Αναγνωρίζοντας την ανεξαρτησία των δύο επαρχιών, ο Πούτιν δημιουργεί ένα νομιμοφανές πλαίσιο που θα επιτρέψει στην Μόσχα να εγκαταστήσει εκεί μονάδες του ρωσικού στρατού.

Θα μπορούσε μια συμφωνία να οικοδομηθεί γύρω από την αναγνώριση της διευρυμένης αυτονομίας των Ντόνετσκ και Λουχάνσκ; Αν όλες οι πλευρές επιθυμούν την αποκλιμάκωση μια τέτοια συμφωνία θα ήταν ένας καλός τακτικός συμβιβασμός. Όμως, δεν θα αντιμετώπιζε το ζήτημα. Και το ζήτημα είναι η ρωσική στρατηγική επιδίωξη να αναθεωρηθεί το σημερινό status quo ασφάλειας και αυτή η επιδίωξη είναι γεωστρατηγικού χαρακτήρα.

Η αιτίαση της Τουρκίας ότι τα νησιά έχουν παραχωρηθεί στην Ελλάδα υπό την αίρεση ότι θα παραμείνουν αποστρατιωτικοποιημένα, υπήρχε πάντα στο τραπέζι με κεκαλυμμένο τρόπο, αλλά ουδέποτε είχε τεθεί τόσο απροκάλυπτα όσο τον τελευταίο χρόνο. Η διαφορά με το παρελθόν είναι ότι το τουρκικό καθεστώς συνδέει πλέον απροκάλυπτα τη δήθεν παραβίαση των συνθηκών εκ μέρους της Ελλάδας με την κυριαρχία των νησιών.

Παρά την καλή επικοινωνιακή διαχείριση και την έντονη παρουσία, η Τουρκική εξωτερική πολιτική έχει όρια, όπως έχουν όρια όλες οι παρεμβάσεις σε μια εξαιρετικά «δύσκολη» γειτονιά, όπου τα περισσότερα προβλήματα &#8211; οικονομικά, πολιτικά, κοινωνικά, εθνοτικά - παραμένουν άλυτα. Παρά τις φιλοδοξίες και την υψηλή ρητορική η «διείσδυση» στα Δυτικά Βαλκάνια, όπου η εμπιστοσύνη είναι είδος εν ανεπάρκεια, έχει όρια.

Η ιστορία των τελευταίων δέκα ετών δεν αφήνει καμία αμφιβολία για την αποφασιστικότητα του Προέδρου Πούτιν να χρησιμοποιήσει στρατιωτική βία. Η ρωσική ηγεσία δεν μπλοφάρει. Εδώ και εβδομάδες η Ρωσία είναι έτοιμη να εισβάλει στην Ουκρανία. Προφανώς το σενάριο μιας στρατιωτικής επέμβασης είναι πραγματικό. Το ζήτημα είναι αν η απόφαση έχει ληφθεί και οι συνομιλίες με τις ΗΠΑ είναι προσχηματικές.

Όλα δείχνουν μία κρίσιμη οικονομική και δημοσιονομική συγκυρία η οποία όμως σε καμία περίπτωση δεν προαναγγέλλει την κατάρρευση της Τουρκίας. Αν και δεν είναι όσο καλά ήταν μέχρι πριν από δύο χρόνια, πολλά από τα θεμελιώδη της Τουρκικής οικονομίας παραμένουν σε καλή κατάσταση. Η πιθανότητα τα πράγματα να πάνε χειρότερα είναι σημαντική αλλά κανείς δεν πρέπει να ποντάρει σε σενάρια χρεωκοπίας.

Η εικοσαετής πολιτική κυριαρχία του Προέδρου Ερντογάν βασίστηκε πάνω από όλα στην εντυπωσιακή ανάπτυξη και την αύξηση της απασχόλησης. Τώρα πλέον τα πράγματα δείχνουν να είναι εκτός ελέγχου και αν και η κατάσταση των τραπεζών δεν ήταν άσχημη, η ραγδαία υποτίμηση οδηγεί σε απώλεια της εμπιστοσύνης και ο κίνδυνος ενός bank run δεν είναι αμελητέος. Αυτή την στιγμή όλες οι επιλογές είναι κακές και τα λιγότερα κακά σενάρια αφορούν σε περιορισμό των ζημιών.

Μια στρατιωτική επέμβαση στην Ουκρανία για την διεύρυνση των τετελεσμένων του 2014 και με προφανή στόχο την οριστική καθήλωση της Ουκρανίας σε καθεστώς ημικυρίαρχης χώρας καταδικασμένης σε πολιτική παρακμή και σε στρατηγική ομηρεία θα δοκιμάσει της αντοχές της Δύσης. Για τις ΗΠΑ, η ανάσχεση της Ρωσικής επιρροής θα καταστεί προτεραιότητα.

Όσοι και όσες προβλέπουν - ή ακόμη χειρότερα εύχονται - κατάρρευση της Τουρκίας ως αποτέλεσμα της νομισματικής κρίσης μάλλον θα διαψευσθούν. Το επείγον είναι να εκτιμηθούν οι επιπτώσεις της συγκυρίας στην ελληνοτουρκική αντιπαράθεση. Η Ελλάδα και η Κύπρος θα συνεχίσουν να είναι στόχος του τουρκικού αναθεωρητισμού και πιθανόν ελκυστική απόδραση από τα διλήμματα και τα αδιέξοδα που σταθεροποιούν την αντίληψη ότι η προοπτική μια εσωτερικής αλλαγής είναι περισσότερο από ποτέ απτή.