Διαφορετική από κάθε άλλη ύφεση της σύγχρονης ιστορίας θα είναι αυτή που έρχεται. Αφενός η Κίνα θα διαδραματίσει αρνητικό πρωταγωνιστικό ρόλο με ανάπτυξη που έχει να εμφανίσει από τη δεκαετία του ?70 και αφετέρου είναι πιθανό να δούμε για πρώτη φορά παγκόσμια ύφεση χωρίς καμία μεγάλη οικονομία να συρρικνώνεται σε έναν ολόκληρο χρόνο. Βασικό της χαρακτηριστικό θα είναι η κρίση στο κόστος διαβίωσης που πλήττει τα νοικοκυριά.

Αν και είμαστε στην καρδιά του καλοκαιριού, το μυαλό της διεθνούς κοινότητας βρίσκεται στον χειμώνα που έρχεται. Σε ένα όχι ακραίο σενάριο, η Ευρώπη κινδυνεύει να βιώσει τον τρίτο συνεχόμενο χειμώνα με πρωτοφανείς για τις τελευταίες δεκαετίες συνθήκες. Αυτή τη φορά οι περιορισμοί δεν θα είναι στις μετακινήσεις αλλά στο ρεύμα, στη θέρμανση και στο ζεστό νερό. Την ίδια ώρα υπάρχουν δύο επώδυνα σενάρια ύφεσης. Ποιο θα επιλέξουν οι κεντρικές τράπεζες;

Αν οι τιμές της βενζίνης στα πρατήρια καυσίμων μεταβάλλονταν σε αρμονία με τις χρηματιστηριακές διακυμάνσεις, τότε σύμφωνα με το απαισιόδοξο σενάριο για την πορεία της οικονομίας, θα μπορούσαμε θεωρητικά έως το τέλος του 2023 να δούμε τη βενζίνη να πέφτει ακόμη και στα 1,42 ευρώ το λίτρο, έναντι 2,39 ευρώ που είναι η τρέχουσα μέση τιμή. Ωστόσο ακόμη και το σενάριο που θέλει το πετρέλαιο να υποχωρεί έως και άνω του 50% σε 18 μήνες δεν επιτρέπει πανηγυρισμούς γιατί προϋποθέτει παρατεταμένη οικονομική κρίση.

Θα επιστρέψει ποτέ η τιμή της βενζίνης κάτω από τα 2 ευρώ; Θα δούμε τις τιμές στα ράφια των σούπερ μάρκετ να υποχωρούν; Θα μπορούμε να πληρώνουμε το ρεύμα χωρίς κρατική επιδότηση; Θα δούμε αυξήσεις μισθών έτσι ώστε να μπορέσουν οι πολίτες να τα βγάλουν πέρα σε περιβάλλον μεγάλης ακρίβειας; Είναι μόνο μερικά από τα ερωτήματα που κυριαρχούν στις συζητήσεις των πολιτών σήμερα, με τελικό ερώτημα, «πόσο θα διαρκέσει αυτή η δύσκολη περίοδος που διανύουμε;».

Ποια επενδυτική επιλογή θα κάνατε σήμερα για να προστατεύσετε τα χρήματά σας; Δύσκολη η απάντηση, αν σκεφτεί κανείς ότι τα περισσότερα assets είδαν τις τιμές τους να γκρεμίζονται στο πρώτο εξάμηνο του έτους με τις αγορές να διανύουν ένα από τα χειρότερα εξάμηνα της ιστορίας. Μετρητά, χρυσός και κινεζικές μετοχές στις επιλογές των ειδικών οι οποίοι συμβουλεύουν τους επενδυτές να… παίξουν άμυνα και το επόμενο εξάμηνο.

Οι χώρες της Ευρωζώνης που δεν φοβούνται την ύφεση γιατί έχουν ισχυρά θεμελιώδη και χαμηλό δημόσιο χρέος ζητούν επίμονα από την ΕΚΤ να υιοθετήσει μια πιο επιθετική στάση για να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό. Υποστηρίζουν ότι τρέχοντας πίσω από τις εξελίξεις, η ΕΚΤ κινδυνεύει να βρεθεί προ δυσάρεστων εκπλήξεων. Για να υποστηρίξουν τα επιχειρήματά τους, μάλιστα, φέρνουν το παράδειγμα της Ζιμπάμπουε που αύξησε τα επιτόκια στο 200%.

Σε μία win win λύση για Βορρά και Νότο καταλήγει η EKT για να μην διευρυνθούν περαιτέρω τα spreads και να καμφθούν παράλληλα οι ενστάσεις των χωρών που φοβούνταν ότι οι κεντρικές τους τράπεζες θα βρίσκονταν αντιμέτωπες με κεφαλαιακές ζημιές. Με απλά λόγια, το πολυαναμενόμενο «εργαλείο» της Ευρωτράπεζας θα λειτουργεί ως εξής: H ΕΚΤ θα αγοράζει κρατικά ομόλογα της Ελλάδας και της Ιταλίας, αλλά μόνο όσο θα λήγουν αντίστοιχα ομόλογα της Γερμανίας ή της Γαλλίας, έτσι ώστε να παραμένει αμετάβλητος ο ισολογισμός της.

Αναλυτές επενδυτικών οίκων εξετάζουν τρία βασικά σενάρια για την οικονομία που θα επηρεάζουν ανάλογα τις μετοχές: α) ήπια ύφεση και στασιμοπληθωρισμό για τον επόμενο χρόνο, β) βαθύτερη ύφεση και παρατεταμένη οικονομική κρίση ή γ) «ομαλή προσγείωση» της οικονομίας. Το πρώτο σενάριο θέλει τις παγκόσμιες μετοχές να υποχωρούν περίπου 5%, το δεύτερο προβλέπει περαιτέρω πτώση άνω του 17%, ενώ το τρίτο θεωρητικά θα οδηγήσει σε ανοδικό ράλι κοντά στα ιστορικά υψηλά. Όλα αυτά έως το τέλος του έτους.

Η Ρωσία με όχημα τις BRICS θέλει να δημιουργήσει ένα «νέο δολάριο» και να πετύχει έναν ιστορικό της στόχο, την αμφισβήτηση της κυριαρχίας του αμερικανικού νομίσματος. Την ίδια ώρα, η Κίνα θέλει να γίνει ο «σωτήρας» των χωρών που παραπαίουν οικονομικά, αξιοποιώντας τα τεράστια συναλλαγματικά της αποθέματα που ξεπερνούν τα 3 τρισ. δολάρια. Βλέποντας τα μαύρα σύννεφα στην παγκόσμια οικονομία και τους νέους συσχετισμούς που διαμορφώνονται, Ρωσία και Κίνα πιστεύουν ότι εμφανίζεται μία μεγάλη ευκαιρία να μεγαλώσουν τη σφαίρα επιρροής τους.

Η εδώ και μήνες αποκλεισμένη από τις αγορές Ρωσία φαίνεται ότι αυτή τη φορά θα χρεοκοπήσει επίσημα. Οι άμεσες, ωστόσο, επιπτώσεις για την οικονομία της θα είναι περιορισμένες και η σημασία της εξέλιξης είναι κυρίως συμβολική. Η πορεία της ρωσικής οικονομίας θα εξαρτηθεί από το πότε θα σταματήσει ο πόλεμος στην Ουκρανία και από τους γεωπολιτικούς συσχετισμούς που θα διαμορφωθούν. Ο κίνδυνος άμεσων απαιτήσεων 20 δισ. δολαρίων και η μαζική φυγή επενδυτών.

Από τον πρόεδρο της Fed και τους αναλυτές των κορυφαίων επενδυτικών οίκων, μέχρι διάσημους, σχετικούς ή μη με τα οικονομικά, όπως ο Ίλον Μασκ και η ράπερ Cardi B, όλοι πλέον μιλούν για την ύφεση που πλησιάζει ή έχει ήδη ξεκινήσει. Υπάρχει ωστόσο και ένα -και μοναδικό- αισιόδοξο σενάριο που βασίζεται σε μία πολύ συγκεκριμένη προϋπόθεση και θέλει την οικονομία να ανακάμπτει προς το τέλος του έτους και τα χρηματιστήρια να επιστρέφουν στην αγαπημένη τους bull market και σε νέα ιστορικά υψηλά.

Την ώρα που ο υπουργός Οικονομίας της Γερμανίας προειδοποιεί για λουκέτα σε βιομηχανίες και φτώχεια στη Γερμανία, στην περίπτωση που επιβεβαιωθούν οι φόβοι για ελλείψεις φυσικού αερίου, τα οικονομικά στοιχεία που βλέπουν το φως της δημοσιότητας δείχνουν ότι η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης βρίσκεται ήδη σε ύφεση, πριν καν ο Πούτιν κλείσει εντελώς τις στρόφιγγες. Σε 3 από τα 7 σενάρια που τρέχουν οι γερμανικές αρχές, η Γερμανία θα βιώσει ελλείψεις φυσικού αερίου κάποια στιγμή τον ερχόμενο χειμώνα.

Ολοένα και περισσότερο βαθαίνει η κρίση στην Τουρκία. Το τουρκικό νόμισμα διολισθαίνει σε αλλεπάλληλα ιστορικά χαμηλά έναντι του δολαρίου, οι ξένοι επενδυτές ρευστοποιούν μετοχές και ομόλογα, ο πληθωρισμός είναι από τους υψηλότερους στον κόσμο και μέσα σε δύο μήνες «κάηκαν» τα δολάρια που εξασφάλισε η κεντρική τράπεζα μέσω διακρατικών συμφωνιών ανταλλαγής συναλλάγματος, όπως η πρόσφατη με τα ΗΑΕ.

Γεμάτη από «χρησμούς» που θέλουν τα χειρότερα να έρχονται πολύ πιο γρήγορα και επιθετικά, είναι η τρέχουσα εβδομάδα, καθώς όλα δείχνουν ότι ο πλανήτης πρέπει να μάθει να ζει για καιρό με συνεχείς ανατιμήσεις και ακρίβεια, ενώ σύντομα εκτιμάται ότι θα παγιωθεί και η οικονομική στασιμότητα. Την ίδια ώρα, τα… φαντάσματα της ύφεσης και του στασιμοπληθωρισμού προμηνύουν ένα χρηματιστηριακό χειμώνα που θα διαρκέσει έως και 5 χρόνια.

Η ακρίβεια είναι εδώ και ροκανίζει τα διαθέσιμα εισοδήματα και αυτό δεν μπορεί να το αρνηθεί κανείς. Από τα καύσιμα μέχρι το λεγόμενο καλάθι της νοικοκυράς, οι ανατιμήσεις είναι σχεδόν καθημερινές, τις νιώθουν όλοι οι πολίτες στην τσέπη τους και προκαλούν οικονομικό ντόμινο. Ενώ όμως πληθαίνουν οι προειδοποιήσεις για ύφεση στην Ευρώπη, η Ελλάδα έχει δύο άσους στο μανίκι της που την κάνουν να ξεχωρίζει το 2022, ξεπερνώντας παραδοσιακά μεγαθήρια όπως η Γερμανία και η Γαλλία.

Πολλαπλές επιπτώσεις για την πολιτική σκηνή της Ευρώπης και σε δεύτερο χρόνο για την οικονομία και τις αγορές, θα έχει η πολιτική αναταραχή στη Γαλλία, από τη στιγμή που ο Εμανουέλ Μακρόν έχασε την απόλυτη πλειοψηφία στη γαλλική Εθνοσυνέλευση. Πέρα από τις προφανείς δυσκολίες οι αγορές σύντομα θα αρχίσουν να προεξοφλούν την εκ νέου άνοδο του ευρωσκεπτικισμού στην Ευρώπη.

Ο χρόνος τελειώνει για την ΕΚΤ και μέχρι τις 21 Ιουλίου θα πρέπει Βορράς και Νότος να καταλήξουν σε συμφωνία για την αντιμετώπιση της δίδυμης κρίσης για να μην έχουμε δράματα με κατακόρυφη άνοδο των spreads. Από τη μία ο πληθωρισμός καλπάζει και είναι αναγκαία η αύξηση των επιτοκίων και από την άλλη χρειάζεται κάτι σαν «κόφτης» για να διασφαλιστεί η σταθερότητα στην αγορά ομολόγων.

Όπου φύγει φύγει οι επενδυτές. Εγκαταλείπουν μετοχές, ομόλογα, κρυπτονομίσματα και σχεδόν όλα τα assets σε μία μαζική και άτακτη υποχώρηση που θυμίζει ημέρες πανδημίας και παγκόσμιας κρίσης του 2008. Το κλίμα στις αγορές είναι κακό καθ' όλη τη διάρκεια του 2022 και φτιάχνει μόνο για λίγες ημέρες, όσο διαρκεί παραδοσιακά ένα «bear market rally», μία ανοδική δηλαδή κίνηση που καταγράφεται εν τω μέσω μιας γενικότερης πτωτικής τάσης.

Η είδηση ότι η ΕΚΤ συνεδριάζει εκτάκτως σήμερα δείχνει ότι κάτι άλλαξε από την περασμένη Πέμπτη - όταν δεν ανακοινώθηκε τίποτα για την προστασία των ομολόγων - και τα μέλη του δ.σ. παίρνουν πιο σοβαρά την απειλή ανόδου των spreads, καθώς η απόδοση του ελληνικού 10ετούς έφτασε στο 4,7% και του αντίστοιχου ιταλικού στο 4,2%. Βασικό θέμα στην ατζέντα της συνεδρίασης είναι το πρόγραμμα επανεπενδύσεων του PEPP αλλά και η στρατηγική που θα ακολουθηθεί για τη διαχείριση της κρίσης. Οι διαθέσιμες επιλογές της ΕΚΤ, σύμφωνα με την Capital Economics.

Ένα τεχνητό σοκ ρευστότητας που θα επιβραδύνει αρκετά την οικονομική δραστηριότητα έτσι ώστε να υποχωρήσει ο πληθωρισμός αλλά να μην οδηγήσει σε βαθιά ύφεση, θα προσπαθήσει να προκαλέσει η Fed με τη σημερινή της απόφαση για τα επιτόκια. Ο πρόεδρος της Fed, αναμένεται να ανακοινώσει την επιθετική αύξηση των επιτοκίων κατά 75 μονάδες βάσης, μετά τα στοιχεία της περασμένης Παρασκευής που έδειξαν ότι ο πληθωρισμός παραμένει σε υψηλό 40 ετών για έναν ακόμη μήνα.

Διθυραμβικά είναι τα σχόλια της Capital Economics για την ελληνική οικονομία και τις βραχυπρόθεσμες προοπτικές της, με τον βρετανικό οίκο να εκτιμά ότι η Ελλάδα μπορεί να αναπτυχθεί φέτος με ρυθμό άνω του 5%. Ο ελληνικός τουρισμός έχει τη δυναμική να ξεπεράσει τα επίπεδα του 2019, η βιομηχανία σημειώνει πολύ καλές επιδόσεις και η απασχόληση ενισχύεται. Γιατί η ελληνική οικονομία μπορεί να αποτελέσει και φέτος την έκπληξη της Ευρώπης, πότε θα εξασφαλίσει την πολυπόθητη επενδυτική βαθμίδα.

Μία νέα κρίση στα ομόλογα της Ευρωζώνης βρίσκεται προ των πυλών καθώς η ασάφεια της Λαγκάρντ για το πως θα προστατεύσει τα υπερχρεωμένα κράτη-μέλη δεν έπεισε τις αγορές. Το κλίμα στους διαδρόμους του ουρανοξύστη της Γκροσμαρτσχάλε στη Φρανκφούρτη, δεν είναι καλό με τους κεντρικούς τραπεζίτες του Νότου να προειδοποιούν για μια τέλεια θύελλα, που θα έχει πολλές ομοιότητες με το 2011. Πως η «Madame la Gaffe» έγινε «Madame Inflation» για τους Γερμανούς.

Η άρνηση της Γερμανίας, της Ολλανδίας και των υπόλοιπων «γερακιών» της ΕΚΤ να συμφωνήσουν σε μία «ομπρέλα» για τα ομόλογα της περιφέρειας μπορεί να τα οδηγήσει σε επικίνδυνο sell-off, στέλνοντας τις αποδόσεις σε μη βιώσιμα επίπεδα. Τι θα κάνει η ΕΚΤ αν η απόδοση του ελληνικού 10ετούς εκτιναχθεί τους επόμενους μήνες; Θα αφήσει την Ελλάδα να αποκλειστεί από τις αγορές, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για δημόσιο χρέος, δημοσιονομική πολιτική και χρηματοδότηση επενδυτικών project; Αντέχει το ευρώ μια ακόμη κρίση εμπιστοσύνης;

Ήγγικεν η ώρα. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δια στόματος Κριστίν Λαγκάρντ θα προχωρήσει σήμερα στις 14:45 σε ιστορικές ανακοινώσεις που θα επηρεάσουν τον κόσμο του χρήματος, αλλά και την οικονομική δραστηριότητα. Στη συνέντευξη τύπου που θα ακολουθήσει στις 15:30 η επικεφαλής της ΕΚΤ θα ανακοινώσει την αλλαγή πλεύσης σε ό,τι αφορά τη νομισματική πολιτική και την ποσοτική χαλάρωση, αυξάνοντας τα επιτόκια μετά από 11 ολόκληρα χρόνια και τερματίζοντας το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων μετά από 7 χρόνια.