Θα επιστρέψει ποτέ η τιμή της βενζίνης κάτω από τα 2 ευρώ; Θα δούμε τις τιμές στα ράφια των σούπερ μάρκετ να υποχωρούν; Θα μπορούμε να πληρώνουμε το ρεύμα χωρίς κρατική επιδότηση; Θα δούμε αυξήσεις μισθών έτσι ώστε να μπορέσουν οι πολίτες να τα βγάλουν πέρα σε περιβάλλον μεγάλης ακρίβειας; Είναι μόνο μερικά από τα ερωτήματα που κυριαρχούν στις συζητήσεις των πολιτών σήμερα, με τελικό ερώτημα, «πόσο θα διαρκέσει αυτή η δύσκολη περίοδος που διανύουμε;».
Είναι πολύ λογικό οι Ευρωπαίοι να αισθάνονται ανασφάλεια με τόσο υψηλό πληθωρισμό αλλά και με τον φόβο να κοπεί το φυσικό αέριο και να σημειωθούν μεγάλες διακοπές στην παραγωγή και στην ηλεκτροδότηση τον ερχόμενο χειμώνα. Σύμφωνα με τη Citigroup, το μεγαλύτερο πλήγμα στην αγοραστική δύναμη των Ευρωπαίων θα σημειωθεί την περίοδο Απριλίου-Σεπτεμβρίου 2022, δηλαδή και σήμερα που ο πληθωρισμός σε ορισμένες κατηγορίες είναι στο απόγειο και οι μισθοί δεν έχουν ακόμη ανέβει. Οι δύο αυτές δυνάμεις, ωστόσο, (πληθωρισμός, μισθοί) θα κινηθούν προς αντίθετες κατευθύνσεις το 2023.
Δύσκολο να το πιστέψουμε με όσα συμβαίνουν γύρω μας. Ούτε ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς το πιστεύει μάλλον, καθώς χθες βράδυ προειδοποίησε τους Γερμανούς ότι η τρέχουσα κρίση δεν θα τελειώσει τους επόμενους μήνες. Η Cit, πάντως, εκτιμά ότι τα χειρότερα τα ζούμε σήμερα, επομένως έρχονται καλύτερες ημέρες.
Θεωρεί ότι η ιδιωτική κατανάλωση στην Ευρωζώνη βρίσκεται ήδη σε ύφεση με την κατά 0,9% πτώση σε δύο συνεχόμενα τρίμηνα είναι η χειρότερη από το 2009. Παρ’ όλα αυτά, μία σειρά παραγόντων, όπως οι αυξήσεις του κατώτατου μισθού, τα κρατικά επιδόματα για την ενέργεια, η πρόθεση των νοικοκυριών να δαπανήσουν μετά από δύο χρόνια πανδημία και τα σημαντικά ποσά που έχουν βάλει στην άκρη όλα αυτά τα χρόνια, θα οδηγήσουν σε ανάκαμψη.
Οι συνθήκες θα βελτιωθούν το 2023, αρκεί βέβαια να ικανοποιηθούν ορισμένες προϋποθέσεις σε μία συγκυρία που το απρόοπτο και το απρόβλεπτο έχουν γίνει συνήθεια. Αυτό είναι το αισιόδοξο σενάριο της Citigroup για την Ευρώπη.
Όσο περνάει ο καιρός και η ακρίβεια μεγαλώνει, τόσο οι πολίτες νιώθουν στην τσέπη τους ότι η αγοραστική τους δύναμη μειώνεται, καθώς οι τιμές όχι μόνο δεν υποχωρούν, όχι μόνο δεν σταθεροποιούνται έστω στα υπερβολικά υψηλά επίπεδα που έχουν φτάσει, αλλά ανεβαίνουν ακόμα περισσότερο. Ο πληθωρισμός έτρεξε με 12% τον Ιούνιο στην Ελλάδα και 8,1% στην Ευρωζώνη και μέχρι στιγμής δεν φαίνεται φως στο τούνελ της ακρίβειας.
Το βασικό σενάριο προβλέπει ότι οι πιέσεις που δέχονται οι πολίτες θα εξασθενήσουν σημαντικά το 2023, με αποτέλεσμα η κατανάλωση να επανέλθει σε πιο φυσιολογικά επίπεδα. Βέβαια, η αμερικανική τράπεζα υπογραμμίζει ότι οποιαδήποτε πρόβλεψη αυτή τη στιγμή είναι παρακινδυνευμένη καθώς βασίζεται σε υποθέσεις που μπορούν πολύ εύκολα να διαψευστούν σε ένα τόσο τοξικό περιβάλλον.
Η Citigroup εξετάζει την περίπτωση των σημαντικότερων οικονομιών της Ευρώπης και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το διαθέσιμο εισόδημα σήμερα αναπτύσσεται με ρυθμό 4% ετησίως, καθώς η απασχόληση ενισχύεται αλλά οι αυξήσεις μισθών είναι περιορισμένες. Εκτιμά, επίσης, ότι οι μισθοί θα αναπτυχθούν ταχύτερα τους επόμενους μήνες εξαιτίας της στενότητας που εμφανίζει η αγορά εργασίας και των κρατικών παρεμβάσεων.
Ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη είναι υψηλότερος στα λιγότερο κυκλικά καταναλωτικά προϊόντα, στην ενέργεια και στα τρόφιμα. Καθώς αυξάνονται οι τιμές σε αυτές τις κατηγορίες, αυξάνεται και η ονομαστική αξία των δαπανών, που σημαίνει ότι οι Ευρωπαίοι θα κόψουν από αλλού για να μην εκτροχιαστεί ο οικογενειακός τους προϋπολογισμός. Το αποκορύφωμα αυτής της διαδικασίας η Citi το τοποθετεί στο τρίμηνο Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου 2022. Παρ’ όλα αυτά, η αμερικανική τράπεζα εντοπίζει ενδείξεις ότι οι όγκοι των συναλλαγών υποχωρούν ακόμη και σε ενέργεια και τρόφιμα, συμβάλλοντας έτσι στη γενικότερη μείωση της κατανάλωσης.
Η ικανότητα των νοικοκυριών να ξοδέψουν χρήματα εκτιμάται ότι θα βελτιωθεί σημαντικά το 2023 εκτός και αν: α) παραμείνει σε πολύ χαμηλά επίπεδα η καταναλωτική εμπιστοσύνη και οδηγήσει σε άνοδο την προληπτική αποταμίευση και β) μία οικονομική ύφεση στείλει σε άνοδο την ανεργία. Δυστυχώς, οι πιθανότητες να επιβεβαιωθεί κάποιος από τους δύο αυτούς κινδύνους έχουν αυξηθεί τις τελευταίες εβδομάδες με βάση τα οικονομικά στοιχεία που βλέπουν το φως της δημοσιότητας και γι’ αυτό ίσως και η προειδοποίηση του Σολτς για μακροχρόνια περίοδο υψηλών τιμών.
Τέλος, η Citi επισημαίνει ότι χώρες όπως η Γερμανία και η Γαλλία θα εμφανίσουν καλύτερες επιδόσεις σε σύγκριση με την Ιταλία και την Ισπανία, επιδεικνύοντας και ταχύτερη αύξηση εισοδημάτων.
