Οι αγορές πίστεψαν ότι τα χειρότερα πέρασαν και θέλησαν να πανηγυρίσουν μετά την επιβράδυνση του πληθωρισμού σε ΗΠΑ και Ευρώπη. Όμως το κόστος διαβίωσης στον ανεπτυγμένο κόσμο βρίσκεται σε εκρηκτικά επίπεδα. Στη Βρετανία οι λογαριασμοί ενέργειας προβλέπεται να φτάσουν τον Ιανουάριο στις 4.200 στερλίνες ετησίως, ενώ στις ΗΠΑ, το κόστος για να μαγειρέψει κάποιος στο σπίτι του αυξήθηκε από πέρυσι κατά 13,1%. Είναι η μεγαλύτερη αύξηση στα είδη παντοπωλείου από το 1979 σύμφωνα με την αμερικανική υπηρεσία εργασίας.

Όταν ο άνθρωπος κάνει σχέδια ο Θεός γελάει, σύμφωνα με τη γνωστή ρήση, κρίνοντας ωστόσο από τις προβλέψεις της ING το ελληνικό ΑΕΠ μπορεί να πλησιάσει στα 200 δισ. ευρώ το 2024, για πρώτη φορά από το 2009. Στο βασικό σενάριο μάλιστα, η ελληνική οικονομία θα είναι στις ταχύτερα αναπτυσσόμενες της Ευρώπης και γλιτώνει την ύφεση, σε αντίθεση με Γερμανία και Γαλλία.

Ο πληθωρισμός έκοψε ταχύτητα στο 11,6% τον Ιούλιο όμως το πιο ανησυχητικό εύρημα των μετρήσεων είναι ότι οι ανοδικές πιέσεις στις τιμές αφορούν πλέον σχεδόν στο σύνολο των αγαθών και υπηρεσιών. Αυτό δυστυχώς συνεπάγεται ότι θα είναι μακρύς ο δρόμος της επιστροφής, η περίοδος δηλαδή που θα χρειαστεί για να υποχωρήσουν οι τιμές προς τα επίπεδα που είχαμε συνηθίσει πριν την τρέχουσα κρίση. Το δράμα της ακρίβειας δεν θα τελειώσει τόσο εύκολα…

Ένα επιτέλους καλό σενάριο στο οποίο η απειλή της Ρωσίας να διακόψει πλήρως την τροφοδοσία φυσικού αερίου δεν θα αναγκάσει τους Ευρωπαίους να περάσουν τον χειμώνα με δελτίο σε ρεύμα και θέρμανση, είδε την Παρασκευή το φως της δημοσιότητας. Η έκρηξη ωστόσο των ενεργειακών τιμών και ο φόβος για τους επόμενους μήνες έχουν ήδη προκαλέσει σημαντική ζημιά με τους αναλυτές να βλέπουν πλέον τουλάχιστον πέντε τρίμηνα ύφεσης στην Ευρωζώνης.

Ενώ η ελληνική οικονομία έχει καταφέρει να καλύψει το ΑΕΠ που έχασε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η γερμανική βιομηχανία προσπαθεί χωρίς να τα καταφέρνει, να επουλώσει τις πληγές που άφησε η πανδημία και ταυτόχρονα καλείται να αντιμετωπίσει μια τέλεια καταιγίδα προβλημάτων στο προσεχές διάστημα. Οι τιμές της ενέργειας θα αυξηθούν, υπάρχει ο κίνδυνος επιβολής δελτίου στο φυσικό αέριο και το χαμηλό επίπεδο υδάτων στον ποταμό Ρήνο προκαλεί σοβαρά προβλήματα στις μεταφορές. Γι' αυτό αναλυτές προβλέπουν ύφεση ολόκληρο το 2023.

Πόσο εφικτό είναι να βρει κάποιος σταθερές, έστω μικρές, αποδόσεις στο υφιστάμενο περιβάλλον το οποίο μεταβάλλεται με ιλιγγιώδη ρυθμό; Το 2022 είναι ένα ακόμη «μη κανονικό» έτος για τις αγορές και οι λόγοι είναι γνωστοί. Τα επίπεδα φόβου είναι διαφορετικά από αυτά της πανδημίας όμως δεν παύει να είναι μία κρίση που κάνει τους επενδυτές να σκέφτονται διπλά και τριπλά πριν κάνουν την επόμενη κίνηση, πόσω μάλλον όταν πρόκειται για assets υψηλής μεταβλητότητας και ρίσκου.

Ενώ ο ΟΟΣΑ και πολλές εθνικές στατιστικές και άλλες υπηρεσίες ανά την υφήλιο - μεταξύ των οποίων και οι ελληνικές - κηρύσσουν άτυπα την έναρξη μιας ύφεσης μετά από πτώση του ΑΕΠ κατά τουλάχιστον δύο τρίμηνα, στην Αμερική τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Υπάρχουν οκτώ οικονομολόγοι διάσημων πανεπιστημίων των ΗΠΑ που αποφαίνονται για τη φάση στην οποία βρίσκεται η αμερικανική οικονομία, η οποία αντιστοιχεί στο 25% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Είναι τελικά σε ύφεση οι Ηνωμένες Πολιτείες;

Παρά το γεγονός ότι στα… χαρτιά η ευρωπαϊκή οικονομία απέφυγε την ύφεση στο β' τρίμηνο, η επίδοσή της αυτή ήταν η τελευταία θετική για τα επόμενα αρκετά τρίμηνα. Οι Ευρωπαίοι παρακολουθούν τα παιχνίδια στην αγορά ενέργειας και δυστυχώς δεν μπορούν να κοιμούνται ήσυχοι. Γιατί από το φθινόπωρο θα υπάρχει πάντα ο κίνδυνος της διακοπής της τροφοδοσίας ρωσικού αερίου, μία εξέλιξη που αυτομάτως θα ρίξει σε βαθιά ύφεση την Ευρώπη και θα στείλει τον πληθωρισμό στο υψηλότερο επίπεδο στα χρονικά.

Το δεύτερο διαδοχικό τρίμηνο συρρίκνωσης του ΑΕΠ στις ΗΠΑ επιβεβαιώνει τους φόβους που ήθελαν την ύφεση να ξεκινά στη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη πολύ νωρίτερα από τις εκτιμήσεις, δίνοντας αφορμές για προβλέψεις μεγαλύτερης σε διάρκεια κρίσης. Ή μήπως τελικά το γεγονός ότι η ύφεση καταφθάνει νωρίτερα στις ΗΠΑ φέρνει πιο κοντά και το τέλος της κρίσης;

Η ύφεση είναι εδώ. Όχι στην Ελλάδα, αλλά στις μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρώπης και το βάθος της θα κριθεί από τη συμπεριφορά της Ρωσίας κατά τους χειμερινούς μήνες. Τα σημερινά οικονομικά στοιχεία και οι δείκτες κλίματος αποκαλύπτουν ότι Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία βρίσκονται σε δύσκολη θέση, ενώ οι χώρες όπου ο τουρισμός καλπάζει και έχουν μικρότερη εξάρτηση από τη Ρωσία, όπως η Ισπανία και η Ελλάδα, εμφανίζουν μεγαλύτερες αντοχές. Η χώρα μας αποφεύγει σε όλα τα σενάρια φέτος την ύφεση, αλλά μπορεί να κινδυνεύσει το 2023.

Ο αμερικανικός γίγαντας που εξυπηρετεί 265 εκατ. πελάτες την εβδομάδα και απασχολεί 2,3 εκατ. εργαζόμενους, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την ύφεση που έρχεται αλλά και για τη μεγάλη αλλαγή που συντελείται στις συνήθειες των καταναλωτών. Οι καταναλωτές διστάζουν να αγοράσουν πέρα από τα απαραίτητα γιατί… παραμονεύουν οι λογαριασμοί του ρεύματος και των καυσίμων, ενώ την ίδια ώρα προτιμούν να κάνουν διακοπές στην Ελλάδα και να βγουν έξω με αποτέλεσμα να κόβουν από τα ψώνια σε ρούχα και άλλα είδη.

Οι αγορές ομολόγων μίλησαν. Οι επενδυτές επιλέγουν να πουλήσουν ιταλικούς τίτλους γιατί η Ρώμη βρίσκεται στο επίκεντρο των ανησυχιών για την πιθανότητα να ξεσπάσει μια μεγάλη πολιτική κρίση στην Ευρωζώνη. Την ίδια ώρα, αγοράζουν ελληνικούς τίτλους γιατί πιστεύουν ότι αξίζει η σχέση ρίσκου-απόδοσης, καθώς η Ελλάδα πληροί όλους τους όρους που θέτει η ΕΚΤ για να ενεργοποιήσει, αν χρειαστεί, το νέο της μπαζούκα, TPI.

Από τον ερχόμενο Οκτώβριο έως τουλάχιστον τον Μάρτιο του 2023, όσο δηλαδή διαρκεί η χειμερινή περίοδος, η Ευρωζώνη θα βιώσει μια νέα ύφεση, η οποία έχει ήδη αρχίσει να γίνεται εμφανής στη Γερμανία αλλά και γενικότερα στα στοιχεία για την καταναλωτική και επιχειρηματική εμπιστοσύνη, καθώς και στους δείκτες που αφορούν τις επιδόσεις της βιομηχανίας. Αυτή είναι η επικρατούσα πρόβλεψη σήμερα, ανεξάρτητα με το αν θα διακοπούν και πόσο οι ροές ρωσικού φυσικού αερίου. 

Ο νέος μηχανισμός TPI που ανακοίνωσε χθες η ΕΚΤ, θα ενεργοποιείται μόνο όταν η άνοδος των spreads κρίνεται αδικαιολόγητη. Τι θα γίνει λοιπόν στην περίπτωση που το κόστος δανεισμού της Ιταλίας εκτοξευθεί, είτε γιατί διαρκέσει μήνες η πολιτική αβεβαιότητα, είτε γιατί η νέα κυβέρνηση αποτελείται από ευρωσκεπτικιστικά κόμματα; Θα σπεύσει η ΕΚΤ να διασώσει την Ιταλία ή θα την αφήσει στο έλεος των αγορών; Αυτό είναι το ερώτημα που κυριαρχεί από χθες στις αγορές, μετά τα όσα είπε η Κριστίν Λαγκάρντ στη συνέντευξη Τύπου.

«Όταν το τζίνι έχει βγει από το μπουκάλι είναι δύσκολο να το ξαναβάλεις μέσα». Με αυτή τη φράση σχολιάζει την πολιτική κρίση στην Ιταλία, ο καθηγητής του LSE, φημισμένος αναλυτής και πρώην στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών της Ιταλίας, Λορέντσο Κοντόνιο. Ο ίδιος σημειώνει ότι το φινάλε του αγωνιώδους για ακόμα μία φορά σίριαλ δεν είχε happy end, καθώς τα Πέντε Αστέρια και η Λέγκα δεν συμμετείχαν στην ψήφο εμπιστοσύνης, ρίχνοντας έτσι στην ουσία την κυβέρνηση Ντράγκι. Οι επικρατέστερες ημερομηνίες για τις πρόωρες εκλογές είναι 25 Σεπτεμβρίου, 2 ή 9 Οκτωβρίου.

Έτοιμη να ανακοινώσει ένα αμφιλεγόμενο «πείραμα» είναι η ΕΚΤ, αρκεί βέβαια να επιτευχθεί συμφωνία στη σημερινή συνεδρίαση του διοικητικού της συμβουλίου. Θα γίνει η πρώτη κεντρική τράπεζα στον πλανήτη που θα εφαρμόζει ταυτόχρονα ποσοτική σύσφιξη και ποσοτική χαλάρωση; Είναι πιθανώς η μεγαλύτερη «μάχη» που έχει δοθεί μεταξύ Βορρά και Νότου, με τα γεράκια να ζητούν επιθετική αύξηση των επιτοκίων κατά 0,50% και τα περιστέρια να προειδοποιούν για πλήγμα στην αξιοπιστία της τράπεζας.

Η Ευρώπη φαίνεται πως αποφεύγει προς το παρόν τα χειρότερα και τα καταστροφικά σενάρια για βαθιά ύφεση, δελτίο σε ρεύμα και θέρμανση, εκτεταμένες διακοπές στη βιομηχανική παραγωγή και κοινωνικές αναταραχές, μετατίθενται για αργότερα. Όμως ανεξάρτητα από την επανέναρξη λειτουργίας του Nord Stream 1, η ΕΕ εισέρχεται σε φάση ακραίας αβεβαιότητας για τους χειμερινούς μήνες και πιθανότατα ενεργειακής φτώχειας. Σενάρια για «ενεργειακό φόρο» άνω των 200 δισ. ευρώ και πτώση κερδών ανά μετοχή 10% το επόμενο 12μηνο.

Τρεις πολύ σημαντικές εξελίξεις που θα καθορίσουν το βραχυπρόθεσμο μέλλον της Ευρωζώνης, αλλά και θα επηρεάσουν σημαντικά τις μεσο-μακροπρόθεσμες προοπτικές του ευρωπαϊκού οικοδομήματος αναμένεται να σημειωθούν αυτή την εβδομάδα, αρχής γενομένης από την Τετάρτη 20 Ιουλίου. Αύριο θα μάθουμε αν η κυβέρνηση Ντράγκι θα συνεχίσει έστω με περιορισμένη πλειοψηφία ή η Ιταλία θα οδηγηθεί σε πρόωρες εκλογές.

Με μεγάλη αγωνία παρακολουθεί η διεθνής κοινότητα την ανάπτυξη στην Κίνα να επιβραδύνει επικίνδυνα σε μία περίοδο που οι μεγαλύτερες ανεπτυγμένες οικονομίες της Δύσης βρίσκονται στις παρυφές της ύφεσης. Αν η κατάσταση δεν βελτιωθεί μέσα στους προσεχείς μήνες, τότε στην επόμενη κρίση είναι πολύ πιθανό ο ασιατικός δράκος να μην μπορεί να… σώσει την παρτίδα.

Είτε βιώσει μία μακρά προεκλογική περίοδο άνω των οκτώ μηνών, η οποία θα συμπέσει με τον πιθανότατα πολύ δύσκολο χειμώνα που έρχεται, είτε διενεργηθούν πρόωρες εκλογές το φθινόπωρο, η Ιταλία έχει μπροστά της μία αλληλουχία εξελίξεων που σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση στην Ευρώπη, μπορεί να θέσει ξανά θέμα επιβίωσης του ευρώ. Αντί η Ευρώπη να αναζητεί κοινές λύσεις απέναντι στην ακρίβεια και στα υπόλοιπα προβλήματα, προτιμά να ξύνει τις πληγές της, σε μία διαδικασία που διευρύνει το χάσμα μεταξύ Βορρά και Νότου.

Αιώνια μοιάζει να βρίσκεται σε πολιτική κρίση η Ιταλία και οι λίγοι μήνες ηρεμίας, όπως συνέβη υπό την ηγεσία του Μάριο Ντράγκι, είναι χωρίς καμία αμφιβολία η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα. Στην «αιώνια πόλη» εκτυλίσσεται από χθες ένα ακόμη επεισόδιο της πολιτικής αναταραχής που συχνά πυκνά μαστίζει τη χώρα και για μία ακόμα φορά τα θεμέλια της Ευρωζώνης σείονται. Οι αγορές μίλησαν για το πώς βλέπουν τις εξελίξεις.

Μετά από έξι μήνες ηχηρών απωλειών, οι αγορές ψάχνουν να βρουν τα πατήματά τους σε ένα περιβάλλον που μοιάζει με κινούμενη άμμο. Το σενάριο που επικρατεί σήμερα είναι ότι ο πληθωρισμός θα παραμείνει σε υπερβολικά υψηλά επίπεδα για καιρό, με αποτέλεσμα οι κεντρικές τράπεζες να πρέπει να προβούν σε πιο επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων, αυξάνοντας τις πιθανότητες ύφεσης. Η χθεσινή αντίδραση των αγορών στην εκτίναξη του πληθωρισμού στις ΗΠΑ, προσφέρει ίσως μία προβολή των τάσεων που θα επικρατήσουν το επόμενο διάστημα.

Για να συμφωνήσει η Γερμανία στο εργαλείο με το οποίο η ΕΚΤ θα προστατεύει τα spreads στην αγορά ομολόγων, θέτει αυστηρές προϋποθέσεις που παραπέμπουν στα μνημόνια της περασμένης δεκαετίας. Οι αγορές εντοπίζουν στην Ευρωζώνη ένα πολύ βαθύ και μεγάλο ρήγμα μεταξύ Βορρά και Νότου, που δύσκολα θα κλείσει και η τρέχουσα κρίση θα δοκιμάσει τις αντοχές του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, σημειώνει στο liberal.gr, κοινοτικός παράγοντας με βαθιά γνώση των διεργασιών σε Βρυξέλλες και Φρανκφούρτη.

Πραγματικά, τρομακτικές, για το κόστος που αναμένεται να κληθούν να σηκώσουν τα νοικοκυριά της Ευρωζώνης στην περίπτωση που η Μόσχα κλείσει εντελώς τις στρόφιγγες του φυσικού αερίου, είναι οι προβλέψεις των ειδικών. Η Goldman Sachs εκτιμά ότι το ενεργειακό «καπέλο» για τα νοικοκυριά θα είναι της τάξης των 500 ευρώ το μήνα, ενώ η Aurora Energy Research το τοποθετεί στα 732 ευρώ. Αν, λοιπόν, ο Nord Stream δεν ανοίξει μετά την 21η Ιουλίου, στην Ευρώπη είναι πιθανό να ζήσουμε στιγμές που κανείς δεν φανταζόταν ότι θα μπορούσαμε να δούμε εν έτει 2022.