Υπάρχουν οικονομίες που θεωρητικά – και τεχνικά – βρίσκονται ήδη σε ύφεση, αλλά συνεχίζουν να αναπτύσσονται και να σημειώνουν εντυπωσιακές επιδόσεις σε πορισμένα πεδία, όπως η αμερικανική, υπάρχουν και οικονομίες που δείχνουν ότι αναπτύσσονται αλλά έχουν τελματώσει και η ύφεση θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη, όπως συμβαίνει με την ευρωπαϊκή.
Εξηγούμαστε: Η οικονομία των ΗΠΑ συμπλήρωσε δύο διαδοχικά τρίμηνα συρρίκνωσης του ΑΕΠ μέσα στο 2022 που τεχνικά συνεπάγεται ότι βρίσκεται σε ύφεση. Όμως οι σημαντικότεροι για την ύφεση δείκτες, όπως της ανεργίας και της κατανάλωσης, δεν δικαιολογούν τον χαρακτηρισμό της ύφεσης. Αντιθέτως, η οικονομία της Ευρωζώνης συμπλήρωσε δύο διαδοχικά τρίμηνα με μικρή ανάπτυξη και 0,7% στο β’ τρίμηνο, διαψεύδοντας μάλιστα τους αναλυτές που προέβλεπαν σχεδόν μηδενική ανάπτυξη ή συρρίκνωση, αλλά όλα δείχνουν ότι ήδη από τον Ιούλιο η ύφεση έχει ξεκινήσει για τα καλά.
Η ισχυρή σε σύγκριση με τις εκτιμήσεις επίδοση της ευρωπαϊκής οικονομίας υποδηλώνει ότι μέρος της ανάκαμψης που αναμενόταν για αργότερα, έχει ήδη σημειωθεί με άξονα τον κλάδο των υπηρεσιών, καθώς ο τουρισμός καλπάζει με πρωτοφανή δυναμική. Παρ’ όλα αυτά, φαίνεται ότι η μικρή ανάπτυξη στο β’ τρίμηνο είναι η τελευταία ηλιαχτίδα πριν την τέλεια καταιγίδα. Οι Ευρωπαίοι δυστυχώς δεν μπορούν να… κοιμούνται ήσυχοι γιατί από το φθινόπωρο θα αρχίσει να γεμίζει μαύρα σύννεφα ο ουρανός της Γηραιάς Ηπείρου.
Στις Βρυξέλλες γνωρίζουν ότι η πορεία της ευρωπαϊκής οικονομίας εξαρτάται από τις εξελίξεις στην αγορά της ενέργειας και σε πολύ μεγάλο από τις αποφάσεις της Ρωσίας η οποία έχει και το πάνω χέρι σε αυτό το πεδίο και το εκμεταλλεύεται όσο μπορεί με τελευταίο επεισόδιο τη μείωση των ροών του Nord Stream 1.
Πλέον, στο βασικό σενάριο τόσο των αναλυτών διεθνών οίκων όσο και των πολιτικών και οικονομικών αρχών της Ευρώπης, προβλέπεται ότι οι ροές ρωσικού φυσικού αερίου θα είναι μόνιμα μειωμένες. Στο ίδιο σενάριο, η οικονομική δραστηριότητα θα περιοριστεί απότομα προς τα τέλη του έτους, με τα εργοστάσια και γενικότερα τις επιχειρήσεις να κινδυνεύουν να λειτουργούν με δελτίο και τα νοικοκυριά να μειώνουν πάρα πολύ τα έξοδα γιατί ο πληθωρισμός θα συνεχίσει να «δαγκώνει» και τα όποια έτοιμα θα τελειώσουν.
Οι σχετικές έρευνες για το κλίμα που επικρατεί σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις, δείχνουν ότι οι συνθήκες επιδεινώνονται ραγδαία σε χώρες όπως η Γερμανία και λίγο πιο ήπια στις χώρες που ο τουρισμός σπάει όλα τα ρεκόρ. Οι δείκτες κλίματος δεν μεταφράζονται άμεσα σε μείωση της οικονομικής δραστηριότητας αλλά ενισχύουν την απαισιοδοξία για τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες.
Αν, λοιπόν, οι ροές του ρωσικού φυσικού αερίου παραμείνουν στα σημερινά επίπεδα, η Ευρώπη κινδυνεύει να περάσει ένα χειμώνα σε συνθήκες… πολέμου και ενεργειακής φτώχειας. Σύμφωνα με την Oxford Economics, τα διαθέσιμα στοιχεία για την κατανάλωση φυσικού αερίου δείχνουν ότι η χρήση είναι περιορισμένη σε σύγκριση με το 2021, που συνεπάγεται ότι ακόμη και με μειωμένη τροφοδοσία, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις μπορούν να πετύχουν τους στόχους αποθήκευσης ενέργειας για να βγάλουν τον χειμώνα.
Θα υπάρχει, ωστόσο, πάντα ο φόβος να διακοπούν εντελώς οι ροές από τη Ρωσία, εξέλιξη που αυτομάτως θα ρίξει σε βαθιά ύφεση την Ευρώπη έως και άνω του 4% σε κάποιες χώρες. Παράλληλα, η επίδραση που έχει η μειωμένη τροφοδοσία στις τιμές του φυσικού αερίου θα ασκήσει επιπρόσθετες πιέσεις στα εισοδήματα των νοικοκυριών και ο πληθωρισμός μπορεί να φτάσει στο υψηλότερο επίπεδο στα χρονικά.
Είναι δύσκολο να γίνει πρόβλεψη για το αποκορύφωμα του πληθωρισμού, πάντως με τα σημερινά δεδομένα – χωρίς να συνυπολογίζεται δηλαδή το σενάριο της πλήρους διακοπής του ρωσικού αερίου - το περίφημο γερμανικό ινστιτούτο Ifo εκτιμά ότι το φαινόμενο έχει φτάσει στο υψηλότερο σημείο του μεταξύ 9% και 11% και θα εξασθενήσει.
