Αιώνια μοιάζει να βρίσκεται σε πολιτική κρίση η Ιταλία και οι λίγοι μήνες ηρεμίας, όπως συνέβη υπό την ηγεσία του Μάριο Ντράγκι, είναι χωρίς καμία αμφιβολία η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα. Στην «αιώνια πόλη» εκτυλίσσεται από χθες ένα ακόμη επεισόδιο της πολιτικής αναταραχής που συχνά πυκνά μαστίζει τη χώρα και για μία ακόμα φορά τα θεμέλια της Ευρωζώνης σείονται.
Η κρίση στην Ιταλία, «μία κρίση που η Ιταλία δεν αντέχει» όπως χαρακτηριστικά δηλώνουν πολιτικοί από τα κόμματα που συνεχίζουν να στηρίζουν τον Ντράγκι, είναι πολύ πιθανό να διαχυθεί στην Ευρώπη. Οι στιγμές που ζει η Ευρωζώνη δεν είναι φυσιολογικές. Σε μία περίοδο που οι πολιτικοί ηγέτες της Γαλλίας και της Γερμανίας καλούν τους Ευρωπαίους να προετοιμαστούν για ένα χειμώνα με πρωτοφανείς συνθήκες, όπως την επιβολή δελτίου σε θέρμανση και ρεύμα και ενδεχομένως τη διακοπή της παραγωγής σε ολόκληρους βιομηχανικούς κλάδους, η Ιταλία μας υπενθυμίζει ότι η οικονομική κρίση δεν είναι η μοναδική που πρέπει να αντιμετωπίσει η Ένωση.
Αρκεί να πούμε πως αυτή τη στιγμή στην Ιταλία το κόμμα που προηγείται στις δημοσκοπήσεις είναι τα «Αδέλφια της Ιταλίας» με 23%, ένα ακροδεξιό-φασιστικό μόρφωμα, το οποίο από τον Φεβρουάριο του 2021 αποτελεί τη μοναδική αντιπολιτευτική φωνή, καθώς όλα τα υπόλοιπα κόμματα έδωσαν ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση του Ντράγκι. Ακολουθεί το Δημοκρατικό Κόμμα του Ενρίκο Λέτα με 22%, η Λέγκα του Μάριο Σαλβίνι με 15%, ενώ το Κίνημα Πέντε Αστέρων συνεχίζει τη φθίνουσα πορεία του με 11%. Αυτός είναι φυσικά και ο λόγος που ο πρώην πρωθυπουργός και επικεφαλής του Κινήματος, Τζουζέπε Κόντε, απέσυρε την εμπιστοσύνη του στην κυβέρνηση, θέλοντας το κόμμα του να περάσει στην αντιπολίτευση ενόψει των βουλευτικών εκλογών του 2023.
Αν γίνονταν εκλογές στην Ιταλία σήμερα, το πιθανότερο είναι να είχαμε μία ακροδεξιά κυβέρνηση (Αδέλφια της Ιταλίας και Forza Italia λαμβάνουν πάνω από 40% στην παράσταση νίκης) και θα ξεκινούσε μια νέα κόντρα με την Ευρώπη ενώ η οικονομική κρίση που έρχεται θα αποτελούσε ιδανικό πεδίο αντιπαράθεσης. Γι’ αυτό άλλωστε κατηγορεί τον Ντράγκι ο Κόντε, ότι ήταν ανεπαρκής στην αντιμετώπιση της ακρίβειας. Επίσης πιθανό θα ήταν και το ενδεχόμενο ακυβερνησίας και παρατεταμένης κρίσης όπως του 2018.
Είναι ακόμη νωπές οι μνήμες από την πολιτική κρίση του 2018 όταν μετά από μακρά περίοδο διαπραγματεύσεων σχηματίστηκε κυβέρνηση μεταξύ των αντισυστημικών τότε Κινήματος Πέντε Αστέρων και Λέγκας του Βορρά. Η Ιταλία είχε χρέος στο 131% του ΑΕΠ, διπλάσιο από το όριο, και κατέθεσε προϋπολογισμό με έλλειμα 2,4%. Ήταν επίσης τα ιταλικά spreads αυτά που ανάγκασαν τον Ντράγκι να πει το θρυλικό «whatever it takes» το καλοκαίρι του 2012.
Θα είναι και πάλι η Ιταλία αυτή που θα βάλει φωτιά στο πολιτικό σκηνικό της Ευρώπης; Οι αγορές μίλησαν για το πώς βλέπουν τις εξελίξεις. Οι αποδόσεις των ιταλικών ομολόγων αρχικά εκτινάχθηκαν με το 10ετές να φτάνει το ελληνικό στο 3,55% ενώ το χρηματιστήριο του Μιλάνου έφτασε να υποχωρεί έως 4%. Στη συνέχεια και ενώ φάνηκε ότι ο Ντράγκι ενδέχεται να συνεχίσει παρά την παραίτησή του, οι απώλειες περιορίστηκαν.
Αναλυτές εκτιμούν η ιταλική κρίση απειλεί να εκτινάξει τα spreads των ομολόγων της περιφέρειας σε μη βιώσιμα επίπεδα, μεταξύ των οποίων και τα ελληνικά. Δυσκολεύει επίσης το έργο της ΕΚΤ, η οποία καλείται στις 21 Ιουλίου να εγκρίνει τον μηχανισμό προστασίας των spreads. Τα «γεράκια» έχουν μία τέλεια αφορμή να υποστηρίξουν ότι η άνοδος των spreads δεν οφείλεται στον πληθωρισμό και επομένως μπορεί να συνεχιστεί πιο επιθετικά η σύσφιξη της πολιτικής.
Ένα άλλο σενάριο είναι να αποφευχθούν οι πρόωρες εκλογές του Σεπτεμβρίου και τα πολιτικά κόμματα στην Ιταλία να… απασφαλίσουν σε ένα εκρηκτικό προεκλογικό σκηνικό που θα κρατήσει πάνω από οκτώ μήνες.
Η πολύ μεγάλη κοινοβουλευτική στήριξη που απολάμβανε από την πρώτη ημέρα ο Ντράγκι αφενός δεν είναι σύνηθες φαινόμενο και αφετέρου κρύβει την πραγματική κατάσταση στην οποία βρίσκεται το ιταλικό πολιτικό σύστημα: ένα καζάνι που βράζει, πάντοτε έτοιμο να εκραγεί. Όταν ο Ντράγκι έλαβε εντολή από τον Πρόεδρο Ματαρέλα για τον σχηματισμό κυβέρνησης πολλοί ήταν αυτοί που ήλπιζαν σε μία καλύτερη διαχείριση, μέσω της τακτοποίησης των οικονομικών και της διασφάλισης της πολιτικής σταθερότητας μετά από διαδοχικές κρίσεις.
Οι πιο ψύχραιμοι, ωστόσο, προειδοποιούσαν ότι ο «Super Mario» ακόμη και αν καταφέρει πολλά, δεν εκφράζει κάποιο πολιτικό κόμμα και πολύ σύντομα οι «μνηστήρες» θα προσπαθούσαν να τον υπονομεύσουν με το βλέμμα στις εκλογές που είναι προγραμματισμένες για την άνοιξη του 2023. Οι πιο… ρεαλιστές εκτιμούσαν ότι η πολιτική κρίση στην Ιταλία δεν σταμάτησε επειδή ο Ντράγκι έβαλε ψήφο εμπιστοσύνης από όλα τα κόμματα πλην της ακροδεξιάς. Απλώς οι διεκδικητές πάτησαν «pause», έδωσαν στον Ντράγκι την καυτή πατάτα της πανδημικής και δημοσιονομικής κρίσης και παράλληλα άρχισαν να προετοιμάζονται για τη μεγάλη μάχη του 2023.
