Πρώην πρόεδρος της ΚΑ.ΓΚΕ.ΜΠΕ. από τους βασικούς εμπνευστές του αυλικού πραξικοπήματος κατά του Νικήτα Χρουστσόφ, πολιτικό στέλεχος μεγάλου διαμετρήματος, επί των ημερών του οποίου υψώθηκε το Τείχος του Βερολίνου και ξέσπασε η Κρίση των πυραύλων στην Κούβα, ο Βλαντίμιρ Σεμιτσάσνι ήταν ένας από τους τελευταίους που πήραν πολλά μυστικά μαζί του στον τάφο.

Τις ημέρες που ο διάσημος συγγραφέας Βενιαμίν Καβέριν (1902-1989) είχε αρχίσει να σχεδιάζει το μυθιστόρημά του «Οι δύο καπετάνιοι», ο μεγαλύτερος αδελφός του Λεβ Ζιλμπέρ (1894-1966), ούρλιαζε από τον πόνο, καθώς τον χτυπούσαν στα πλευρά με τις καλογυαλισμένες μπότες τους οι ανακριτές του Λαϊκού Κομισαριάτου Εσωτερικών Υποθέσεων, και σφάδαζε στο παγωμένο πάτωμα της φυλακής Μπουτίρκα.

Ο μικροβιολόγος Όσκαρ Γκαρτόχ πέρασε τον τελευταίο μήνα της ζωής του σε ένα κελί της φυλακής στο Σαράτοφ, με συγκρατούμενο τον Νικολάι Βαβίλοφ, γνωρίζοντας πως έχει καταδικαστεί σε θάνατο. Είναι δύσκολο να φανταστούμε τι συζητούσαν οι δύο σπουδαίοι αυτοί επιστήμονες και μέλη της Ακαδημίας Επιστημών της Ε.Σ.Σ.Δ.

Το ημερολόγιο έγραφε 11 Ιανουαρίου 1938, ο Β' Παγκόσμιος πόλεμος θα ξεσπούσε τρία σχεδόν χρόνια αργότερα. Η ναζιστική Γερμανία εξοπλιζόταν εντατικά, η Ε.Σ.Σ.Δ. προσπαθούσε μέσω συμφωνιών να μοιράσει προς όφελος της τις σφαίρες επιρροής στην κεντρική Ευρώπη. Την ίδια στιγμή, η μία μετά την άλλη, οι αμαξοστοιχίες έφυγαν από την Ε.Σ.Σ.Δ. προς την Γερμανία, φορτωμένες με ορυκτά καύσιμα, σίδερο, ατσάλι, κάρβουνο, τροφοδοτώντας την γερμανική πολεμική βιομηχανία και οικονομία.

Η ιστορία με την εκτέλεση των Πολωνών αιχμαλώτων στο Κατίν, έγινε γνωστή πολύ νωρίς, αλλά μέχρι σήμερα αποτελεί ένα ζήτημα, για το οποίο οι αρνητές αυτού του εγκλήματος διαρρηγνύουν τα ιμάτια τους, ισχυριζόμενοι πως πρόκειται για «ναζιστική» και «αντικομμουνιστική» σκευωρία, με στόχο την συκοφαντία της Σοβιετικής Ρωσίας.

Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από την γέννηση του Αντρέι Ντμίτριεβιτς Σάχαροφ, του διαπρύσιου αυτού υπερασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τον αγωνιστή της δημοκρατίας. Φυσικός, πατέρας της σοβιετικής υδρογονοβόμβας, αντιφρονών, εξόριστος, μαχητής της αποκατάστασης της δημοκρατίας στην πατρίδα του, ο Σάχαροφ μας κληροδότησε πλούσιο επιστημονικό και πολιτικό έργο.

Ο Γιούλι Μπορίσοβιτς Μαργκόλιν (1900-1971) ήταν Ρωσοεβραίος συγγραφέας, ιστορικός, φιλόσοφος και στέλεχος του Σιωνιστικού κινήματος. Γόνος οικογένειας γιατρού, πέρασε την παιδική του ηλικία στην πόλη Πίνα της Λευκορωσίας και το Γιεκατερινοσλάβ. Το 1923 - 1929 φοίτησε στην Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου του Βερολίνου.

Τον Φεβρουάριο του 1964, ξαφνικά έπεσε σε δυσμένεια ο Φρολ Κοζλόφ (1908 - 1965), ο ανεπίσημος, μέχρι τότε διάδοχος του Νικήτα Χρουστσόφ. Ο Φρολ Κοζλόφ στο απόγειο της κομματικής του σταδιοδρομίας, ήταν ο Νο 2 άνθρωπος στο κόμμα την εποχή της παντοδυναμίας του Νικήτα Χρουστσόφ. Είχε προλάβει να διακριθεί ως πρωταγωνιστής στις καθυστερήσεις αποκατάστασης των θυμάτων της σταλινικής τρομοκρατίας.

Η ιστορία του «μεγάλου τραγικού του Βορόνεζ» του ποιητή Οσίπ Μαντελστάμ, ο οποίος πέθανε λιμοκτονώντας σε ένα κέντρο μεταγωγών στο Βλαδιβοστόκ, καθ' οδόν προς το στρατόπεδο καταναγκαστικών έργων είναι γνωστή. Μία, ωστόσο, ενδιαφέρουσα σελίδα της πονεμένης βιογραφίας του, είναι ο ανακριτής που «ανέλαβε την υπόθεσή» του και την έφερε σε πέρας, κατ' εντολή της υπηρεσίας του, του Λαϊκού Κομισαριάτου Εσωτερικών Υποθέσεων.

Το ημερολόγιο έγραφε 7 Αυγούστου 1932, όταν το Σοβιέτ των Λαϊκών Κομισάριων και η Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή της Ε.Σ.Σ.Δ. υιοθέτησαν την απόφαση, η οποία σκλήραινε τη στάση απέναντι στις κλοπές της σοσιαλιστικής περιουσίας. «Απαντώντας στα αιτήματα των εργατών και των κολχίζνικοφ», το κείμενο του νόμου υπέγραψαν ο πρόεδρος της Κεντρικής Εκτελεστικής Επιτροπής Μιχαήλ Καλίνιν και ο πρόεδρος του Σοβιέτ των Λαϊκών Κομισάριων, σύντροφος Μόλοτοφ.

Η ιστορία εκτυλίχθηκε στα τέλη της δεκαετίας του ?40. Κάποια στιγμή, στους διαδρόμους της Ακαδημίας Ζωγραφικής, ο Ιγκόρ Πετρόβιτς Ρίχτερ, ο οποίος ζωγράφιζε κύπελλα και πιάτα, συναντώντας τον λαϊκό ζωγράφο της Ρωσικής Ομόσπονδης Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας και μέλος της Ακαδημίας Μπορίς Αρόνοβιτς Νεχάμκιν, ο οποίος ζωγράφιζε μεγάλα πορτραίτα των κομματικών ηγετών, ξεκίνησε μαζί του μία ενδιαφέρουσα συζήτηση.

Ένα από τα προπαγανδιστικά σουξέ της σοβιετικής προπαγάνδας στον Μεσοπόλεμο, αλλά και μεταπολεμικά, ήταν το «κίνημα των Σταχανοβιτών» δηλαδή των εργατών που εκπλήρωναν κατά πολύ την ημερήσια νόρμα έργου που έπρεπε να παράγουν, δωρεάν, για το καλό της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Εκτός από τους εργάτες, και άλλες ειδικότητες έδειξαν τέτοιο ζήλο, όπως ο δήμιος Πιοτρ Μαγγό.

Φέτος συμπληρώνονται 150 χρόνια από την γέννηση του Αλεξάντρ Ιβάνοβιτς Κουπρίν, ενός συγγραφέα αλλά και μεταφραστή, ο οποίος έζησε όλα τα μεγάλα γεγονότα της εποχής του, πολέμησε στα μέτωπο του Α' Παγκοσμίου πολέμου αλλά και στον ρωσικό Εμφύλιο πόλεμο, ακολούθησε τον ίδιο δρόμο με τον λαό του, μέσα από τις δυσκολίες και τις αντιξοότητες των ταραγμένων χρόνων και μας κληροδότησε σπουδαίο συγγραφικό και μεταφραστικό έργο.

Ένα από τα θύματα δηλητηρίασης από ανθρώπους με επωμίδες ήταν και ο Βλαντίμιρ Βοϊνόβιτς (1932 - 2018), γνωστό μέλος του κινήματος των αντιφρονούντων, συγγραφέας, ποιητής, δραματουργός, αλλά και ζωγράφος. Στα Απομνημονεύματά του με τίτλο «Φάκελος Νο 34840», τα οποία κυκλοφόρησαν το 1993 περιγράφει πως τον δηλητηρίασαν στελέχη της ΚΑ.ΓΚΕ.ΜΠΕ.

Ο Αλέξανδρος Διονυσιάδης είναι ένας γενναίος άνθρωπος, όχι γιατί έκανε κάποιες ηρωικές πράξεις, μα γιατί όταν η συνείδηση και η αντίληψη του ήρθαν σε μετωπική σύγκρουση με την πραγματικότητα, συνειδητοποίησε τα λάθη του και άλλαξε. Η αλλαγή αυτή κάθε άλλο παρά εύκολη και ανώδυνη ήταν, μα την τόλμησε. Λίγοι μπορούν να το κάνουν αυτό.

Ο Αλέξανδρος Διονυσιάδης είναι ένας γενναίος άνθρωπος, όχι γιατί έκανε κάποιες ηρωικές πράξεις, μα γιατί όταν η συνείδηση και η αντίληψη του ήρθαν σε μετωπική σύγκρουση με την πραγματικότητα, συνειδητοποίησε τα λάθη του και άλλαξε. Η αλλαγή αυτή κάθε άλλο παρά εύκολη και ανώδυνη ήταν, μα την τόλμησε. Λίγοι μπορούν να το κάνουν αυτό.

Είναι η μοίρα των απλών ανθρώπων, να μετατρέπονται σε σκόνη κάθε φορά που πέφτουν στις μυλόπετρες ολοκληρωτικών καθεστώτων. Σήμερα θα μιλήσουμε για έναν τέτοιο άνθρωπο, πιστό στις ιδέες του, έντιμο επιστήμονα και εργατικό, ο οποίος μέσα σε μια στιγμή από διακεκριμένος καθηγητής του Μαρξισμού - Λενινισμού, μετατράπηκε σε κρατούμενο, του δόθηκε μία ανάσα ελευθερίας που κράτησε μόλις τρία χρόνια και στην συνέχεια εξορίστηκε για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. 

Η απόφαση να δημοσιεύσω την αφήγηση για τα γεγονότα της δεκαετούς παραμονής μου στην Ε.Σ.Σ.Δ., δεν ήταν εύκολη. Γιατί αυτά τα δέκα δυσκολότατα και γεμάτα δράση της ζωής μου στην Ε.Σ.Σ.Δ., δεν τα πέρασα σαν ένα λίγο ως πολύ καλά αμειβόμενος ειδικός, τα αποτελέσματα της δουλειάς του οποίου και η τύχη του κράτους, το οποίο υπηρετούσα, ήταν αδιάφορα, αλλά ως πεπεισμένος, πιστός κομμουνιστής που είχε αφιερώσει όλες τις γνώσεις και τις δυνάμεις του στην «πατρίδα των εργαζομένων».

Η λογοτεχνία των στρατοπέδων δεν είναι μόνο τα μεγάλα εμβληματικά κείμενα διεθνώς αναγνωρισμένων συγγραφέων όπως ο Αλεξάντρ Σολζενίτσιν και ο Βαρλάμ Σαλάμοφ. Είναι και κείμενα μικρά, γραμμένα από απλούς ανθρώπους, χωρίς την καλλιέπεια ή τα μεγάλα αποφθέγματα που χρησιμοποιούν.

Η Άννα Λάρινα, γεννήθηκε το 1914 και πέθανε το 1996. Ήταν σύζυγος του Νικολάι Μπουχάριν. Την συνέλαβαν το 1937 με την κατηγορία: «μέλος οικογένειας προδότη της πατρίδας». Καταδικάστηκε σε 8 χρόνια στα γκουλάγκ.

Η Άννα Λάρινα, γεννήθηκε το 1914 και πέθανε το 1996. Ήταν σύζυγος του Νικολάι Μπουχάριν. Την συνέλαβαν το 1937 με την κατηγορία: «μέλος οικογένειας προδότη της πατρίδας». Καταδικάστηκε σε 8 χρόνια στα γκουλάγκ.

Ο Μπορίς Σπιριντόνιβιτς Στομιάνικοφ (1882-1949) ήταν Ρώσος, βουλγαρικής καταγωγής, επαναστάτης, κομματικό στέλεχος και διπλωμάτης. Κατά την διάρκεια της επανάστασης του 1905 ζούσε στο Βέλγιο και με την βοήθεια του Διεθνούς Σοσιαλιστικού Γραφείου, το οποίο ήταν όργανο της Δεύτερης Διεθνούς, αγόραζε και έστελνε όπλα στην Ρωσία για τις μαχητικές οργανώσεις. Ήταν εκείνος που προμήθευε με όπλα στον Μπολσεβίκο ληστή Καμό, ο οποίος ειδικευόταν στις ληστείες τραπεζών και ταχυδρομικών τραίνων. 

Πριν από 45 χρόνια, την νύχτα από την 8η προς την 9η Νοεμβρίου 1975, όταν ο πλωτάρχης Βαλέρι Σάμπλιν κήρυξε ανταρσία στο αντιτορπιλικό «Στοροζεβόι» με στόχο την απαλλαγή της πατρίδας του από την κομματική νομενκλατούρα και το μονοκομματικό καθεστώς. 

Ο συγγραφέας του βιβλίου «Ο προδομένος σοσιαλισμός» Καρλ Ιβάνοβιτς Άλμπερχτ, (το πραγματικό του όνομα ήταν Καρλ Ματχόιζ Λεβ) γεννήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 1897 στην Νότια Γερμανία και πέθανε στις 22 Αυγούστου 1969 στο Τύμπιγκεν.