Τις ημέρες που ο διάσημος συγγραφέας Βενιαμίν Καβέριν (1902-1989) είχε αρχίσει να σχεδιάζει το μυθιστόρημά του «Οι δύο καπετάνιοι», ο μεγαλύτερος αδελφός του Λεβ Ζιλμπέρ (1894-1966), ούρλιαζε από τον πόνο, καθώς τον χτυπούσαν στα πλευρά με τις καλογυαλισμένες μπότες τους οι ανακριτές του Λαϊκού Κομισαριάτου Εσωτερικών Υποθέσεων, και σφάδαζε στο παγωμένο πάτωμα της φυλακής Μπουτίρκα.
Το μόνο που ζητούσαν από αυτόν, ήταν να ομολογήσει πως σχεδίαζε να δηλητηριάσει τον πληθυσμό της σοβιετικής πρωτεύουσας μέσω του δικτύου υδροδότησης με ένα μικρόβιο που θα προκαλούσε εγκεφαλίτιδα.
Ήταν η δεύτερη σύλληψη του Λεβ Ζιλμπέρ. Για πρώτη φορά είχαν συλλάβει τον ιολόγο Ζιλμπέρ το 1930 με την κατηγορία ότι είχε «προκαλέσει επιδημία πανούκλας στην Σοβιετική Αρμενία». Ήταν η εποχή που χάρις στις άοκνες προσπάθειες του ιδίου είχε εξαλειφθεί η επιδημία της τρομακτικής αυτής ασθένειας στο Ναγκόρνο Καραμπάχ.
Αμέσως μετά, τον μετέφεραν στα στρατόπεδα του Πετσόρκ, όπου παρά λίγο να πεθάνει από την πείνα και τα κρυοπαγήματα. Σώθηκε χάρις σε ένα παράξενο γεγονός: η σύζυγος του διοικητή του στρατοπέδου είχε πρόωρη γέννα. Ο Ζιλμπέρ την βοήθησε να γεννήσει και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να τον διορίσουν ως αρχίατρο του νοσοκομείου του στρατοπέδου. Εκείνη την εποχή, οι κρατούμενοι πέθαιναν μαζικά από πελλάγρα, μία βαριάς μορφής αβιταμίνωση. Ο Ζιλμπέρ έκανε μία σειρά πειραμάτων και ανακάλυψε ένα φάρμακο για την πελλάγρα με βάση τα βρύα και την μαγιά. Κατάφερε να σώσει χιλιάδες ζωές κρατουμένων.
Η φήμη του έφτασε παντού και, ύστερα από λίγο, τον μετέφεραν στην Μόσχα, όπου το 1939 αποφυλακίστηκε και διορίστηκε προϊστάμενος του τμήματος ιολογίας στο Κεντρικό Ινστιτούτο Επιδημιολογίας του Υπουργείου Υγείας της Ε.Σ.Σ.Δ.
Το 1940 τον συνέλαβαν για τρίτη φορά. Τον βασάνισαν φρικτά, αλλά παρόλα αυτά ούτε ομολόγησε ούτε κατέδωσε γνωστούς και συναδέλφους του. Τον έστειλαν σε μία «Χημική Σαράσκα», δηλαδή σε ένα απόρρητο στρατόπεδο καταναγκαστικών έργων για επιστήμονες. Εκεί, πειραματίζονταν για να βρουν φτηνές μεθόδους παραγωγής αλκοόλ. Ο Ζιλμπέρ αγόραζε από τους κρατούμενους ζωντανά ποντίκια προσφέροντας καπνό. Με τα ποντίκια αυτά έκανε πειράματα, κατά την διάρκεια των οποίων επιβεβαίωσε τον ιογενή μηχανισμό εμφάνισης του καρκίνου. Με γράμματα μικροσκοπικά έγραψε την επαναστατική του ανακάλυψη σε δύο τσιγαρόχαρτα, τα οποία κατάφερε να βγάλει από την φυλακή η πρώτη του σύζυγος που τον είχε επισκεφτεί. Η ίδια, άλλωστε, ήταν γνωστή μικροβιολόγος και έτσι, κατάφερε να συγκεντρώσει υπογραφές έγκυρων ιατρών της Ε.Σ.Σ.Δ. στην αίτηση απελευθέρωσης του μεγάλου αυτού επιστήμονα. Η ανακάλυψη του Ζιλμπέρ θεωρήθηκε τόσο σημαντική, ώστε την αίτηση της απελευθέρωσής του υπέγραψε ακόμη και ο επικεφαλής χειρούργος του Κόκκινο στρατού Νικολάι Μπουρντένκο.
Η επιστολή με τις υπογραφές περισσότερων από δέκα μελών της Ακαδημίας Επιστημών παραδόθηκε στο ιδιαίτερο γραφείο του Στάλιν τον Μάρτιο του 1944. Την ίδια ημέρα ο Ζιλμπέρ αποφυλακίστηκε. Το καλοκαίρι του 1945 βρήκε και έφερε πίσω στην Ε.Σ.Σ.Δ. την οικογένειά του, την σύζυγό, την αδελφή της συζύγου και τους δύο γιους του, οι οποίοι είχαν γλιτώσει από τα γερμανικά στρατόπεδα καταναγκαστικών έργων, όπου έζησαν για τρεισήμισι χρόνια.
Την ίδια χρονιά συνέβη και κάτι μοναδικό: ο Στάλιν προσωπικά ζήτησε συγγνώμη και του απέμεινε το βραβείο που έφερε το όνομά του.
Στην ιστορία δεν υπάρχει άλλο τέτοιο περιστατικό, κατά το οποίο ο Στρατηλάτης των εθνών να ζητήσει συγγνώμη από μία «σκόνη των στρατοπέδων», ένα ταλαιπωρημένο, βασανισμένο, αλλά όχι τσακισμένο διανοούμενο.
Ο Λεβ Ζιλμπέρ εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Ιατρικών Επιστημών. Ανέλαβε επιστημονικός υπεύθυνος του Ινστιτούτου Ιολογίας της Ακαδημίας Ιατρικών Επιστημών της Ε.Σ.Σ.Δ. και επικεφαλής του τμήματος ιολογίας και ανοσολογίας του Ινστιτούτου Επιδημιολογίας, Μικροβιολογίας και μολυσματικών ασθενειών της Ακαδημίας Ιατρικών Επιστημών της Ε.Σ.Σ.Δ.
Ο Λεβ Ζιλμπέρ δεν κατάφερε να νικήσει τον καρκίνο. Σε όλη του την ζωή όμως, κατάφερε να αποδείξει πως ο μεταστατικός καρκίνος της αυθαιρεσίας, ο οποίος έτρωγε τα σωθικά της χώρας, υποχωρεί όταν αντιμετωπίζει την αποφασιστικότητα του ανθρώπινου πνεύματος και την καθαρότητα της ψυχής.
