Τον Φεβρουάριο του 1964, ξαφνικά έπεσε σε δυσμένεια ο Φρολ Κοζλόφ (1908 - 1965), ο ανεπίσημος, μέχρι τότε διάδοχος του Νικήτα Χρουστσόφ.
Ο Φρολ Κοζλόφ στο απόγειο της κομματικής του σταδιοδρομίας, ήταν ο Νο 2 άνθρωπος στο κόμμα την εποχή της παντοδυναμίας του Νικήτα Χρουστσόφ.
Είχε προλάβει να διακριθεί ως πρωταγωνιστής στις καθυστερήσεις αποκατάστασης των θυμάτων της σταλινικής τρομοκρατίας. Επιμελώς ασχολήθηκε με την σειρά δικών για την επονομαζόμενη «Υπόθεση του Λένινγκραντ» και μάλιστα, πολλοί θεωρούν πως ήταν καθοριστική η δική του συμβολή στην λήψη της απόφασης για την χρήση πυροβόλων όπλων κατά την καταστολή της εξέγερσης των εργατών στο Νοβοτσερκάσκ.
Ο Νικήτας Χρουστσόφ, έτεινε πάντα ευήκοο ου στις συμβουλές του συνοδοιπόρου και διαδόχου τους. Ωστόσο, η εξέλιξη των πραγμάτων ήρθε έτσι που «κακοήθεις άνθρωποι» στέρησαν από τον Φρολόφ τον αυτοκρατορικό θρόνο του γενικού γραμματέα του κόμματος.
Το 1962 είχε πλέον επέλθει ρήξη μεταξύ του Χρουστσόφ και της κομματικής νομενκλατούρας. Το ιδιότυπο «κοινωνικό συμβόλαιο» του 1956 είχε πλέον διαρραγεί. Οι στρατιωτικοί δεν μπορούσαν να τους συγχωρήσουν τις περικοπές του προϋπολογισμού και την αριθμητική μείωση του στρατεύματος, τα στελέχη στην αγροτική οικονομία την «περιπέτεια του καλαμποκιού», η κοινωνία άρχισε να τον αντιμετωπίζει απαξιωτικά λόγω της αύξησης των τιμών λιανικής, ενώ στους κύκλους των αποκαλούμενων την εποχή εκείνη «φιλελεύθερων» ανώτατων στελεχών, η δυσαρέσκεια για την χοντροκομμένη συμπεριφορά του, μεγάλωνε διαρκώς. Ήταν αδιανόητο για τους κύκλους των «διανοούμενων κομματικών στελεχών» να διοικούνται από έναν άξεστο χωρικό.
Τα θεμέλια της συνομωσίας ετέθησαν κατά την συνάντηση υπουργών από την σοβιετική πρωτεύουσα με τα ανώτατα στελέχη της περιοχής του Κισλοβόντσκ. Μετά την λήξη της πυραυλικής κρίσης στην Κούβα, κατά την διάρκεια της οποίας ο Χρουστσόφ παραλίγο να ξεκινήσει παγκόσμιο πυρηνικό πόλεμο και στην συνέχεια υποχώρησε μπροστά στην αποφασιστικότητα των Αμερικανών, η δυσαρέσκεια στο πρόσωπο του Γενικού Γραμματέα του κόμματος γιγαντώθηκε.
Τα μέλη της ομάδας που απεργαζόταν την συνωμοτική καθαίρεση του Χρουστσόφ, αυξανόταν, με προεξάρχοντες τους Μπρέζνιεφ και τον αρχηγό της ΚΑ.ΓΚΕ.ΜΠΕ Σεμιτσάσνι.
Έμπειρα μέλη της κομματικής νομενκλατούρας, τα μέλη της ομάδας, ήξεραν πως δεν έπρεπε να βιαστούν. Ένας από τους βασικούς παράγοντας της βραδύτητας, ήταν η περιβόητη μνησικακία του Χρουστσόφ, σε συνδυασμό με την πονηριά και την σκληρότητά του. Όλοι θυμούνταν την σκληρή στάση του Χρουστσόφ στην ολομέλεια του 1957, όταν του επιτέθηκε σύσσωμο το προεδρείο της Κ.Ε. Ακολούθησε η κλασσική «εκκαθάριση». Πρώτα έπεσαν τα κεφάλια των βασικών πρωταγωνιστών με βαριά ονόματα και ακολούθησαν οι βοηθοί τους.
Ο ευνοούμενος του Χρουστσόφ, Φρολ Ρομάνοβιτς Κοζλόφ, ήταν γόνος αγροτικής οικογένειας από την περιοχή του Ριαζάν. Ξεκίνησε την σταδιοδρομία του ως εργάτης υφαντουργείου αλλά στα τέλη της δεκαετίας του ’20, έκανε την μεγάλη στροφή και έγινε στέλεχος πλήρους απασχόλησης στην οργάνωση της Κομμουνιστικής Νεολαίας (Κομσομόλ).
Η πίστη και αφοσίωσή του στο κόμμα, ο βαθύς συντηρητισμός, η πρακτική σκέψη του χωρικού, αλλά και η κολακεία των ανωτέρων του, ήταν οι παράγοντες που εκτόξευσαν την κομματική του καριέρα.
Όπως ήταν φυσικά, ο Φρολ Ρομάνοβιτς, μαθήτευσε με ιδιαίτερη επιμέλεια στις εσωκομματικές δολοπλοκίες, αποκτώντας σχεδόν θρυλική φήμη για τα «ακαριαία στοιχήματά του» στον ένα ή τον άλλο κομματικό παράγοντα, ανάλογα με την συγκυρία.
Κάποια στιγμή, η κομματική αλεπού Α. Ι. Μικογιάν, θα πει μιλήσει για τον Κοζλόφ υποτιμητικά, αποκαλώντας τον άνθρωπο ανόητη, φιλοσταλινικό, κόλακα και δολοπλόκο.
Το 1950 βρίσκει τον Κοζλόφ, Α’ γραμματέα της Κομματικής Επιτροπής Πόλης του Λένινγκραντ, ενώ δύο χρόνια αργότερα παίρνει προαγωγή και γίνεται ο Νο 2 της Επιτροπής Περιοχής. Αξίζει να σημειωθεί πως η εκτόξευση της κομματικής του καριέρας, έγινε σε μία εποχή, κατά την διάρκεια της οποίας είχαν γίνει επανειλημμένες εκκαθαρίσεις στελεχών στην ευρύτερη περιοχή του Λένινγκραντ.
Ο Χρουστσόφ, βλέποντας στο πρόσωπο του Κοζλόφ ένα καλό στέλεχος που καταλαβαίνει τα προβλήματα της οικονομίας, τον προετοίμαζε για διάδοχό του. Ο Φρολ Ρομάνοβιτς, μιμούνταν τον μέντορά του ακόμη και σε λεπτομέρειες, αντιλαμβανόμενος πως θα έχει σκληρό ανταγωνισμό με τους υπόλοιπους διεκδικητές της εύνοιας του αυθέντη του κόμματος, αλλά και της μοίρας.
Θα πρέπει να σημειωθεί πως η συμπεριφορά του Κοζλόφ ήταν σκληρή και ανελέητη, πράγμα που έκανε τον Χρουστσόφ, να υπολογίζει πάντα την γνώμη του. Το 1962 ο Κρολόφ ήταν εκείνος που άφησε τα ματωμένα ίχνη στο Νοβοτσερκάσκ, υποστηρίζοντας από την πρώτη στιγμή την βίαιη καταστολή των εργαζομένων που διαμαρτύρονταν για τις αυξήσεις των τιμών στα προϊόντα πρώτης ανάγκης και στα τρόφιμα.
Μετά την κατάρρευση της Ε.Σ.Σ.Δ. από τα αρχεία που περιήλθαν σε γνώση των ερευνητών, διακριβώθηκε πως με προσωπική διαταγή του Κρολόφ, τα στρατεύματα του Υπουργείου Εσωτερικών άνοιξαν πυρ κατά τον άοπλων διαδηλωτών, χωρίς να συντρέχουν λόγοι. Τότε, 16 άτομα σκοτώθηκαν επί τόπου, άλλα 70 τραυματίστηκαν, ωστόσο, η δικαστική δίωξη που επιδίωξαν κάποιοι κατά του Κοζλόφ, δεν κατέστη δυνατή λόγω του θανάτου του.
Το 1948 η κοινή γνώμη της Ε.Σ.Σ.Δ. συγκλονίστηκε με την «Υπόθεση του Λένινγκραντ», η οποία είχε ως στόχο να αποδείξουν στον Στάλιν πως στην πόλη λειτουργούσε μία ομάδα ηγετικών στελεχών, τα οποία παρασκηνιακώς ήθελαν να υπονομεύσουν την ηγεσία της Μόσχας. Αρχικά, καθαιρέθηκαν όλα τα στελέχη που ήταν σε θέσεις - κλειδιά και το 1951 ξεκίνησαν οι εκκαθαρίσεις που άγγιξαν δύο χιλιάδες στελέχη του κόμματος και του κρατικού μηχανισμού στην πόλη και την ευρύτερη περιοχή.
Οι κατηγορίες που αντιμετώπισαν ήταν η πρόθεση δημιουργίας Κομμουνιστικού Κόμματος της Ρωσίας, με έδρα το Λένινγκραντ και μεταφορά εκεί της έδρα της κυβέρνησης της Ρωσικής Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Ρωσίας.
Οι εκκαθαρίσεις δεν αφορούσαν, όμως, μόνο τα κομματικά στελέχη, αλλά επεκτάθηκαν και στα μέλη των οικογενειών τους. Η περιβόητη «συλλογική ευθύνη». Από τα πανεπιστήμια απολύθηκαν πολλοί ξακουστοί επιστήμονες. Ολόκληροι κατάλογοι βιβλίων απαγορεύτηκαν και αποσύρθηκαν από τις βιβλιοθήκες. Στις εκκαθαρίσεις του κομματικού μηχανισμού έλαμψε ο Κοζλόφ. Βέβαια, μετά τον θάνατο του Στάλιν, οι καταδικασμένοι αποκαταστάθηκαν και εκδιώχθηκαν από το κόμμα οι πρωταγωνιστές των εκκαθαρίσεων. Ο Κοζλόφ πέρασε και αυτή την περιπέτεια αβρόχοις ποσί. Απεναντίας, έγινε ο απόλυτος άρχοντας του Λένινγκραντ, ως Α’ γραμματέας της Επιτροπής Πόλης του Κόμματος. Ένα χρόνο αργότερα, μετακομίζει στην Μόσχα και απολαμβάνει την αναπαυτική πολυθρόνα του Β’ γραμματέα της Κ.Ε. και του Α’ αναπληρωτή πρωθυπουργού.
Ως γνωστό, κάθε δράση, προκαλεί αντίδραση. Έτσι, η νομενκλατούρα, δεν είδε με καλό μάτι την προαγωγή του Κοζλόφ. Άρχισαν να ψάχνουν τα έργα και τις ημέρες του. Με κοινές προσπάθειες διαφόρων στελεχών, ασκείται ποινική δίωξη κατά του διευθυντή Εμπορίου του Λένινγκραντ Ζουϊκόφ, ο οποίος είχε διοριστεί από τον Κοζλόφ. Αν δεν μπορείς να χτυπήσεις τον γάιδαρο, χτύπα το σαμάρι.
Ανάμεσα στα ενδιαφέροντα ευρήματα της έρευνας, ανακάλυψαν πως ο υποδιευθυντής του ανακριτικού τμήματος της Εισαγγελίας της πόλης, ήταν σημειωμένος ως «Βολόντια» στο σημειωματάριο με τα τηλέφωνα του Κοζλόφ.
Όταν η αστυνομία συνέλαβε τον Ζουϊκόφ, ανακάλυψαν μία κρύπτη με τιμαλφή στον τάφο της κόρης του. Ο χθεσινός βαρόνος του εμπορίου, αποδείχτηκε συλλέκτης τιμαλφών, όπως ράβδοι χρυσού, διαμάντια, χρυσά δολάρια, πολύτιμα κοσμήματα. Ηγέτης της πόλης, όμως, ήταν ο Κοζλόφ. Ο Ζουϊκόφ εκτελέστηκε. Παράλληλα, άρχισαν οι αποκαλύψεις. Την άνοιξη του 1964 το Λένινγκραντ ήταν η πόλη, στην οποία ηγετικές θέσεις κατείχαν κλέφτες και καταχραστές της «σοσιαλιστικής περιουσίας» με τις ευλογίες των πατρώνων τους.
Σε λίγο καιρό, ο Χρουστσόφ είχε στο γραφείο του την έκθεση της ΚΑ.ΓΚΕ.ΜΠΕ. με τα έργα και τις ημέρες της κομματικής ηγεσίας του Λένινγκραντ. Ο Χρουστσόφ, διαβάζοντας τις πρώτες σελίδες κατάλαβε: η ευθύνη ανήκε στον Κοζλόφ. Η οργή του Ουκρανού χωρικού που ανήλθε στα ύπατα κομματικά και κρατικά αξιώματα, ήταν θυελλώδης. Ο Κοζλόφ έχασε τον προστάτη του, ο οποίος όχι μόνο έπαψε να λέει καλά λόγια για τον προστατευόμενο του, αλλά τον έκανε αντικείμενο της οργής και της δυσμένειάς του. Ο Κοζλόφ έπαθε έμφραγμα. Αμέσως, αντικαταστάθηκε από τον Λεονίντ Ίλιτς Μπρέζνιεφ στην θέση του Β’ γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής.
Ο δρόμος για το αυλικό πραξικόπημα καθαίρεσης του Νικήτα Χρουστσόφ, μόλις είχε ανοίξει.
