Μου είπε τα νούμερα και τρόμαξα. Κάτοικος του λεκανοπεδίου εγώ, κοιτάζω αν είναι γεμάτα τα ράφια του σούπερ μάρκετ και πόσο έχει αυξηθεί το κάθε κουτί που πετάω στο καλάθι. Ο συνομιλητής μου όμως, ως επικεφαλής ενός συνεταιριστικού φορέα, έχει την ευθύνη μιας μεγάλης κτηνοτροφικής περιοχής που παράγει κρέας, γάλα και τυριά. Και μου το είπε όσο πιο απλά μπορούσε. «Αν συνεχιστεί έτσι, θα σφάξουμε τα ζώα.» Εντάξει, για τον κάτοικο του διαμερίσματος στους Αμπελόκηπους και για τον υπάλληλο εταιρείας στη Γλυφάδα, το «σφάζω τα ζώα» δε σημαίνει τίποτα ιδιαίτερο.

Για τον Αλέξη Τσίπρα, η κατασκευή του παραδείσου είναι εύκολη υπόθεση. Παίρνει την τιμή της βενζίνης στην Κύπρο, τις ρυθμίσεις για της αγορά ενέργειας της (ενεργειακά απομονωμένης Ιβηρικής), τα επιδόματα των νοικοκυριών της Δανίας, το μεροκάματο της Γερμανίας, τον μέσο μισθό της Ολλανδίας, τον αριθμό των ΜΕΘ ανά κάτοικο του Λουξεμβούργου, τους παιδικούς σταθμούς της Σουηδίας και φτιάχνει την ελληνική γη της επαγγελίας. Σαφές και σοφό. Σαν να ξηλώνουμε είκοσι αυτοκίνητα είκοσι εταιριών, να παίρνουμε το καλύτερο ανταλλακτικό καθενός και να μοντάρουμε μ? αυτά το τελειότερο αυτοκίνητο που κυκλοφορεί στους δρόμους.

Συζητούσα μ' έναν δήμαρχο μιας από τις καλές περιοχές του λεκανοπεδίου. «Άντε, έχεις την επανεκλογή στο τσεπάκι» τον πείραξα, ξέροντας ότι και καλό όνομα έχει και πολλά έργα έχει είτε σε εξέλιξη είτε προγραμματισμένα για τον επόμενο χρόνο. «Αμ δε», μου απάντησε μουδιασμένα, «όταν κάνεις ένα έργο σε μια γειτονιά ο κόσμος θα σε ψηφίσει, αν δεν το κάνεις καθόλου πάλι ενδέχεται να σε ψηφίσει ελπίζοντας ότι θα το κάνεις αργότερα, αλλά αν το αφήσεις κουφάρι στην μέση σίγουρα θα σε καταψηφίσει».

Μα δεν είναι τρελό; Να βγαίνουν κάθε βδομάδα δυο δημοσκοπήσεις που δείχνουν την ΝΔ να προηγείται με δέκα μονάδες του ΣΥΡΙΖΑ και ο Αλέξης να ουρλιάζει «κάντε εκλογές τώρα»; Ειλικρινά προσπαθώ να μπω στο μυαλό του σκληρού ψηφοφόρου του ΣΥΡΙΖΑ και να φανταστώ τι σκέφτεται όταν ακούει αυτές τις κουβέντες από τον αρχηγό του. Σκέφτεται μήπως ότι ο Αλέξης ξέρει κάτι παραπάνω ή μήπως πιστεύει ότι όλες ανεξαιρέτως οι δημοσκοπήσεις λένε ψέματα;

Ανεβαίνει μισό ευρώ η τιμή του ψωμιού, πέφτει μισή μονάδα η ΝΔ στις δημοσκοπήσεις. Θέλει δέκα ευρώ παραπάνω για να γεμίσει το ρεζερβουάρ, απομακρύνεται η ΝΔ δυο μονάδες από το όριο της αυτοδυναμίας. Ο ένας πολιτικός πόλος πέφτει και απομακρύνεται, ο άλλος πόλος ούτε ανεβαίνει ούτε πλησιάζει, ιδού μια χαριτωμένη απεικόνιση της πολιτικής μας ζωής. Εδώ ο ποιητής σηκώνει τα χέρια, το ίδιο και ο αναλυτής.

Θυμάμαι το 2012-15 τον Γιώργο Τράγκα να βγάζει πύρινους λόγους σε τηλεοράσεις και ραδιόφωνα υπέρ της επιστροφής στη δραχμή. Και τώρα που μάθαμε την ανά τον κόσμο περιουσία του σε ακίνητα και σκληρό νόμισμα, ένα πράγμα αναρωτιέμαι. Έτσι και η χώρα είχε ξαναγυρίσει στη δραχμή, τι θα είχε αγοράσει ο Γιώργος από την καθημαγμένη χώρα μας με το επιχειρηματικό του δαιμόνιο; Το ένα πέμπτο της Αττικής, τη μισή Πελοπόννησο ή το ένα τρίτο των Επτανήσων;

Δεν θέλω να πω κάτι άσχημο για την ανθρώπινη φύση, αλλά όλα συνηθίζονται. Και ο πόλεμος και οι θάνατοι και τα κρούσματα και οι ξαπλωμένοι στην εντατική. Θυμηθείτε με τι αγωνία κοιτάζαμε τον αριθμό των κρουσμάτων και των θανάτων πριν δυο χρόνια, δείτε και πως αντιδρούμε σήμερα. Μετά από τέσσερις βδομάδες αρχίζω να βλέπω τα ίδια σημάδια και για το Ουκρανικό. «Παίξτε ρε παιδιά στις τηλεοράσεις και κάτι άλλο, μπουχτίσαμε από πόλεμο» μου λένε στον δρόμο.

Δεν ξέρω τι θα κάνει η κυβέρνηση, αλλά με την τροπή που έχουν πάρει τα πράγματα η ουσιαστική αύξηση του κατώτατου μισθού είναι απολύτως απαραίτητη. Το 'χει εξαγγείλει, θα πείτε, οπότε θα γίνει από τον Μάιο. Ναι, αλλά πρέπει να είναι τέτοια, που ο μισθωτός να την καταλάβει. Να νιώσει ότι αν και δεν θα καλύπτει τις απώλειες που έχει υποστεί, τουλάχιστον έχει μια κυβέρνηση που τον νοιάζεται. Που προσπαθεί. Να μην νιώσει ο εργαζόμενος ότι η κυβέρνηση τον εγκαταλείπει.

Παρακολούθησα αντιδράσεις μετά τις προχθεσινές εξαγγελίες Μητσοτάκη και τις χθεσινές του Σταϊκούρα. Όχι, κομμάτων και φορέων, αλλά μεμονωμένων ανθρώπων που έτυχε να βρίσκονται μπροστά στην τηλεόραση και άκουσαν τα μέτρα. Ένα θα σας πω: ούτε ψύλλος στον κόρφο του Κυριάκου. Ανεξαρτήτως τι πρεσβεύουν και τι ψηφίζουν (ή και τι τελικά θα ψηφίσουν όταν έρθουν εκλογές) όλοι άρχισαν τη μουρμούρα, μη σας πω και το βρίσιμο. Δεν τους φτάνουν, δεν τους αρκούν, δεν τους ικανοποιούν. Ψίχουλα, ψίχουλα, ψίχουλα.

Θαρρώ ότι η πανδημία δημιούργησε ένα κάκιστο προηγούμενο στην ελληνική κοινωνία. Πάνω που είχαμε εμπεδώσει - λόγω της δεκαετούς οικονομικής κρίσης - ότι δεν υπάρχει τσάμπα χρήμα και ότι τα αγαθά κόποις κτώνται, ήρθαν οι επιδοτήσεις των lockdown που έφεραν τα πάνω κάτω στο μυαλό μας. Ξάφνου βρέθηκε από το πουθενά χρήμα να φάνε κι οι κότες, χρήμα που ξεκίνησε ως φθηνό δανεικό για να καταλήξει εντελώς αγύριστο.

Και εκεί λοιπόν που κοιμόταν τον ύπνο του δικαίου (και του εσαεί ηττημένου) ακούει ξάφνου μια φωνή. «Σε θέτω σε εκλογική ετοιμότητα». Ανοίγει ελαφρώς το ένα μάτι, βλέπει από πάνω του τον Αλέξη να τον παροτρύνει με χειρονομίες έμπλεες οργής, το ξανακλείνει, γυρίζει από την άλλη μεριά και το ξαναρίχνει στο ροχαλητό. Αλλά αυτή τη φορά σε ροχαλητό εκλογικής ετοιμότητας. Συμπαθάτε με για την καθόλου κολακευτική εικόνα για το μέσο στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ.

Ας πούμε λοιπόν ότι η εθνική και κοινωνική ανασφάλεια που έφερε η γύρω μας πολεμική ατμόσφαιρα, θα υποχωρήσουν εν τέλει στα μετόπισθεν. Ότι ο μέσος Έλληνας θα προτιμήσει να θέσει ως κυρίαρχο κριτήριο την τιμή της βενζίνης και του ψωμιού, από την πιθανότητα να γίνουν όλα γύρω του στάχτη και μπούρμπερη. Και πηγαίνοντας κάποια Κυριακή προς την κάλπη, να πει «όχι, αφού ο Μητσοτάκης δεν αντιμετώπισε την ακρίβεια, εγώ δεν τον ψηφίζω».

Ο Κυριάκος έχει ορισμένα ασυνήθιστα για Έλληνα πολιτικό θεσμικά «κολλήματα». Αρνείται πεισματικά να χρησιμοποιήσει δύο εξαιρετικά και αποτελεσματικά όπλα που διαθέτει κάθε Έλληνας πρωθυπουργός. Το ένα είναι οι πρόωρες εκλογές όποτε τον ευνοεί το timing για να τις κερδίσει και το δεύτερο είναι η αλλαγή του εκλογικού νόμου λίγο πριν στηθούν οι κάλπες κατά πως τον βολεύει. Ο Μητσοτάκης τα θεωρεί αμφότερα θεσμικά άτοπα και ηθικά διαβλητά. Γι αυτό τον βλέπουμε να πηγαίνει ολοταχώς για εκλογές την άνοιξη του 2023, ενώ έκοψε κάθε κουβέντα για νέο εκλογικό νόμο.

Η ανθρώπινη ιστορία ήταν γεμάτη από ελέω Θεού αδιαφιλονίκητους και ανεξέλεγκτους αρχηγούς. Τους λέγανε βασιλιάδες, αυτοκράτορες, Καίσαρες, Τσάρους, δικτάτορες ή όπως αλλιώς, δεν έχει σημασία η ονομασία. Αυτό που πρέπει να συνειδητοποιήσουμε είναι ότι η Δημοκρατία είναι μια πρόσφατη κατάκτηση πέντε αιώνων (στους πενήντα του ανθρώπινου πολιτισμού) και για ένα μικρό μόνο κομμάτι του πλανήτη. Το γράφω για να μην πέφτουμε από τα σύννεφα κάθε φορά που ένας δικτάτορας καταφέρνει να μισοδιαλύει τον κόσμο μας.

«Ο Ζελένσκι είναι ένας φασίστας, φυτεμένος στην εξουσία της Ουκρανίας από τους δυτικούς. Το ναζιστικό Τάγμα Αζόφ είναι ενσωματωμένο μέσα στον εθνικό στρατό της Ουκρανίας. Με ποια λογική λοιπόν, εμείς να υποστηρίξουμε –με όπλα μάλιστα- έναν φασίστα, ακόμα και αν δέχεται επίθεση;». Ιδού η αποκρυστάλλωση των «επιχειρημάτων» της εγχώριας φιλοπουτινικής πτέρυγας, που ανήμπορη να σηκώσει ευθαρσώς ρώσικη σημαία το κάνει δια της υψώσεως του λάβαρου της ουδετερότητας.

Έχετε μήπως ακουστά το «διαβατήριο Νάνσεν»; Μάλλον, όχι, όμως πριν από ακριβώς έναν αιώνα υπήρχαν μέσα στην ευρωπαϊκή ήπειρο εκατομμύρια άνθρωποι που το αλλόκοτο αυτό διαβατήριο αποτελούσε το μοναδικό έγγραφο που κατείχαν και ήταν η μοναδική τους ελπίδα να επιβιώσουν. Καθώς λοιπόν παρακολουθούμε τα καραβάνια των Ουκρανών προσφύγων να πλημμυρίζουν την Ευρώπη, ας κάνουμε σήμερα να μικρό μαθηματάκι ιστορίας, αντί ανάλυσης. Ο Φρίντγιοφ Νάνσεν ήταν Νορβηγός. Ζωολόγος, διπλωμάτης, εξερευνητής των πόλων, μια πολυσχιδής προσωπικότητα.

Ξέρω κάτι τύπους που πρωί-πρωί, μόλις ξυπνήσουν, μαζί με το πρώτο φλιτζάνι καφέ, βάζουν στο παλιό πικάπ τον «Καρυοθραύστη» του Τσαϊκόφσκι και ανοίγουν τον «Ευγένιο Ονέγκιν» του Πούσκιν. Δίχως επαφή μ? αυτούς τους Ρώσους γίγαντες της μουσικής και της ποίησης, δεν ξεκινά καλά η μέρα τους. Εναλλακτικά, ακούνε Ραχμάνινοφ και διαβάζουν Μαγιακόφσκι, ανάλογα με τη διάθεση τους, αν είναι βαριά ή ελαφριά. 

Ο αστικός μύθος λέει ότι ο Πούτιν διαμόρφωσε τον χαρακτήρα του όταν ως παιδί στο Λένινγκραντ είχε στριμώξει έναν αρουραίο σε μια γωνιά, οπότε το τρωκτικό του επιτέθηκε και τον εξανάγκασε σε υποχώρηση. Τότε, λέει, κατάλαβε ο Βλαδίμηρος ότι δεν πρέπει να στριμώχνεις κάποιον σε μια γωνιά χωρίς διέξοδο, διότι γίνεται πολύ επικίνδυνος. Τώρα, πώς διάολο πήρε αυτό το μάθημα και έβαλε τους Ουκρανούς στη θέση του αρουραίου, απορώ.

Το τι ανοησία και ασυναρτησία έχω ακούσει αυτές τις μέρες δεν περιγράφεται. Ειλικρινά δεν προσμετρούνται όσα αντιφατικά, παράλογα και μυστηριώδη έχουν φτάσει ως εμένα. Κάθε Έλληνας έχει και μια καίρια γνώμη γι αυτό που συμβαίνει στην Ουκρανία. Και μια δική του στρατηγική επίσης περί του τι θα ?πρεπε να κάνει η Ελλάδα. Την οποία στρατηγική υπερασπίζεται με τέτοιο πάθος που προς στιγμήν νομίζεις ότι έχεις απέναντί σου μια συνδυαστική μεγαλοφυΐα στρατάρχη και αρχιδιπλωμάτη.

Και πάμε πάλι από την αρχή. Μήπως ο πόλεμος φέρει πρόωρες εκλογές; Κατά το παλαιότερο «μήπως η πανδημία φέρει πρόωρες κάλπες» ή τα «μήπως η Μήδεια… μήπως η Ελπίδα… μήπως η ακρίβεια…» και πάει λέγοντας. Οι εκλογές στην Ελλάδα είναι κάτι σαν την Coca-Cola, πάνε με όλα. Όπως στον βροχερό καιρό ψάχνουμε πού έχουμε ακουμπήσει την ομπρέλα μας, έτσι και σε κάθε κρίση το πρώτο που σκεφτόμαστε είναι οι εκλογές.

Δεν είμαι ειδήμων στο διπλωματικό comme il faut. Δεν έχω εντρυφήσει πάνω στους λεπτεπίλεπτους λεκτικούς ακροβατισμούς της έκφρασης των διπλωματών, των πρεσβειών και των επιτετραμμένων. Στα τριάντα έξι πάντως χρόνια της δημοσιογραφικής μου ενασχόλησης, έχω διαβάσει μερικές χιλιάδες ανακοινώσεις πρεσβειών. Καμιά δεν ήταν σαν τις δυο τελευταίες ανακοινώσεις της ρώσικης πρεσβείας στην Αθήνα. Τι διάολο, κόψανε τελείως καπίστρι οι Ρώσοι; Θα μας πλακώσουν τώρα και στις κλωτσιές μέσα στο κτίριο του υπουργείου των εξωτερικών μας;

Όχι, ο Ελληνάρας που περιγράφω σήμερα, δεν είναι σε κάποιο κρυφό payroll της ρώσικης πρεσβείας. Ένας απλός μέσος Έλληνας εργαζόμενος είναι. Όχι, δεν είναι συστηματικός αναγνώστης δήθεν αντισυστημικών ιστοσελίδων ούτε καταναλωτής ψεκασμένων αντιεμβολιαστικών και συνωμοσιολογικών θεωριών. Ούτε παλιός κομμουνιστής είναι να του 'χει απομείνει ο θαυμασμός για την παλιά Σοβιετία κι ας έχει μεταβληθεί τώρα σε σκληρά καπιταλιστική χώρα. Λογαριασμό θα δώσει τώρα ο Ελληνάρας μας γιατί τον γουστάρει τον Πούτιν; Έτσι βρε αδερφέ.

Σήμερα ζούμε σε εποχές αναθεωρητισμού. Οι αυθαίρετες απαιτήσεις του ισχυρού, γίνονται νόμος για τον ανίσχυρο. Κι εμείς ως έθνος, ως χώρα, ως κοινωνία, επιπλέουμε ασταθώς μέσα στη διακεκαυμένη ζώνη. Τι άραγε έχουμε καθήκον να κάνουμε; Πρώτον, να προσδεθούμε σ' ένα μεγάλο από τα διεθνή στρατόπεδα. Η Ουκρανική όμως περίπτωση έδειξε ότι αυτό δεν αρκεί. Σαν έρθει η κρίσιμη ώρα, παρά την ένταξη μας στον σωστό συνασπισμό, θα χρειαστεί να πολεμήσουμε μόνοι μας.

Η υψηλή ανεργία είναι πολιτικά καταστροφική για μια κυβέρνηση, αλλά η μείωση της περνάει στο ντούκου. Όποιος βρίσκει δουλειά το θεωρεί προσωπικό του επίτευγμα, όχι αποτέλεσμα αναπτυξιακών πολιτικών και συνετής μακροοικονομικής διαχείρισης. Και μόλις βρει δουλειά, μετατάσσεται αυτομάτως στην κατηγορία του εργαζόμενου που θεωρεί ότι πληρώνεται λειψά, άρα σε άλλη κατηγορία διαμαρτυρόμενου κατά της κυβέρνησης.