Η επιστροφή στην κανονικότητα είναι βέβαια με δύο ταχύτητες καθώς η πλήρης επιστροφή είναι για τους εμβολιασμένους πολίτες  ενώ ο καιρός είναι αυτός που θα κρίνει το κατά πόσο θα μπορέσουν να έχουν πρόσβαση σε χώρους διασκέδασης και εστίασης και οι μη εμβολιασμένοι.

Φόρος τιμής στην Αριάδνη Γερασιμίδου, τη νεαρή δημοσιογράφο αυτοκινήτου που έχασε τόσο άδικα και τόσο νωρίς στη ζωή της νοσώντας  από καρκίνο του παχέος εντέρου, είναι το νέο πρόγραμμα της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας το «Αριάδνη project» που δημιουργεί ένα νέο ενημερωτικό ιστότοπο για τον καρκίνο στους νεαρούς ενήλικες γυναίκες και άνδρες.

Με τη συμπλήρωση δύο ετών πανδημίας, η επόμενη μέρα μας φέρνει αντιμέτωπους με την «πανδημία της επόμενης μέρας» και τα long covid συμπτώματα στην ψυχική υγεία. Τι αναφέρουν ο καθηγητής Σωτήρης Τσιόδρας, ο καθηγητής καρδιολογίας Χαράλαμπος Βλαχόπουλος και ο καθηγητής φαρμακολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης Αχιλλέας Γραβάνης.

Η πανδημία βρίσκεται σε πορεία αποκλιμάκωσης, όπως εκτίμησε ο καθηγητής Παθολογίας του ΕΚΠΑ και πρόεδρος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων. Ωστόσο, μεγάλο μέρος του πληθυσμού της χώρας δεν έχει ολοκληρώσει τον εμβολιαστικό κύκλο παρά τις επιβαλλόμενες κυρώσεις.

Δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο της εμφάνισης μίας νέας μετάλλαξης γιατί τα δύο χρόνια της πανδημίας μας θύμισαν με κάθε τρόπο πως ο κορονοϊός έχει την τελευταία λέξη και συνεπώς ένα άλλο στέλεχος θα μπορούσε να ανατρέψει τα πράγματα. Γι?αυτό είναι πολύ σημαντικό να αναπτυχθούν τα επικαιροποιημένα εμβόλια σε ετήσια βάση που θα αντιμετωπίζουν τον κορονοϊό σαν τη γρίπη, με το εμβόλιο να γίνεται ακριβώς πριν από εκείνη την εποχή όπου οι άνθρωποι μαζεύονται σε εσωτερικούς χώρους.

Η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα προετοιμάζεται για το γεγονός ότι ακόμα και όταν η πανδημία υποχωρήσει και δώσει τη θέση της στην ενδημική νόσο ο κορονοϊός θα μείνει μαζί μας για πολλά χρόνια. Όταν ο κορονοϊός περάσει στο στάδιο της ενδημικής νόσου θα απαιτείται ετησίως εμβολιασμός.

Στη χώρα μας όπως και στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης η χορήγηση της 4ης δόσης έχει πάρει το πράσινο φως μόνο για τους ανοσοκατασταλμένους πληθυσμούς που δεν μπορούν λόγω ανοσοκαταστολής να δώσουν ικανή ανοσογονική απάντηση, μετά τον εμβολιασμό. Πλέον έχει προκύψει η ανάγκη για ένα επικαιροποιημένο εμβόλιο το οποίο θα ανανεώνεται κάθε χρόνο κατά την ίδια λογική του εμβολίου της γρίπης.

Με πιο αργά και προσεκτικά βήματα χαλαρώνουν τα περιοριστικά μέτρα που επέβαλε η πανδημία στην Ελλάδα σε σύγκριση με το τι ισχύει στο εξωτερικό, καθώς ήδη αρκετές ευρωπαϊκές χώρες και οι Ηνωμένες Πολιτείες προχωρούν σε πλήρη αποκλιμάκωση των περιορισμών μέχρι το Μάρτιο. Η Ελλάδα ακολουθεί με ζυγισμένο βηματισμό θέτοντας στόχο ένα σχεδόν κανονικό Πάσχα.

Τις πρώτες παρτίδες 473 χιλιάδων δόσεων του νέου εμβολίου Novavax θα παραλάβει μέσα στο Φεβρουάριο η Ελλάδα με τους ειδικούς να ευελπιστούν ότι η διάθεσή του θα ενισχύσει τον ρυθμό των εμβολιασμών. Η αιτία είναι πως πρόκειται για ένα πρωτεϊνικό εμβόλιο και όχι mRNA, γεγονός που, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, απαντά στους φόβους και τους δισταγμούς σημαντικής μερίδας ανεμβολίαστων πολιτών. Η πρώτη παράδοση των 168 χιλιάδων δόσεων αναμένεται την επόμενη εβδομάδα.

Σύμφωνα με την Πανευρωπαϊκή έρευνα  ESPAD, η οποία στην Ελλάδα πραγματοποιείται από το ΕΠΙΨΥ - Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής - ESPAD, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ στον εφηβικό πληθυσμό παρουσιάζει αυξητική τάση την τελευταία πενταετία. Ενώ στους μαθητές στην Ευρώπη η μπίρα αποτελεί το κυρίαρχο ποτό, στην Ελλάδα πρώτα σε προτίμηση για έναν στους τέσσερεις εφήβους (24.8%) έρχονται τα ποτά με υψηλή περιεκτικότητα σε αλκοόλ (ουίσκι, βότκα).

Παρότι η πανδημία του κορονοϊού βρίσκεται σε στάδιο αποκλιμάκωσης ένα μεγάλο μυστήριο εξακολουθεί να πλανάται πάνω από τους ασθενείς σε ό,τι αφορά το long covid σύνδρομο και οι επιστήμονες αναρωτιούνται αν το υπερμεταδοτικό στέλεχος Όμικρον και το «ξαδερφάκι» του το Όμικρον 2 μπορεί να ενοχοποιηθούν για αυξημένη συχνότητα εμφάνισης των long covid συμπτωμάτων, στα εκατομμύρια των ατόμων που ανέρρωσαν από την λοίμωξη.

Με τη διαδεδομένη αλλά εσφαλμένη θεωρία πως το στέλεχος Όμικρον προκαλεί μόνο ήπιες νοσήσεις, αρκετοί συμπολίτες μας εμμένουν στην άποψη ότι η απόκτηση της φυσικής ανοσίας μέσω της νόσησης αποτελεί μια ασφαλής εναλλακτική του εμβολιασμού, γεγονός που θέτει σε κίνδυνο τους ίδιους και τα παιδιά τους. Ωστόσο, ο κίνδυνος που παραμονεύει για τα παιδιά δεν περιορίζεται στην ίδια τη covid λοίμωξη.

Τα μηνύματα που έρχονται από την Ευρώπη είναι πως οι περιορισμοί τελειώνουν, με πρώτη τη Δανία να είναι η χώρα που κατήργησε όλους τους περιορισμούς εξαιτίας του κορονοϊού και τη Γαλλία να ακολουθεί κατά πόδας καταργώντας τη χρήση της μάσκας στους εξωτερικούς χώρους και την ανάγκη επίδειξης πιστοποιητικού εμβολιασμού για να μπουν οι πολίτες σε καταστήματα λιανεμπορίου κάτι το οποίο σκέφτεται να πράξει και η Γερμανία.

Η προσθήκη του εμβολίου της Novavax στην εμβολιαστική φαρέτρα δίνει μια εναλλακτική σε εκείνους τους ανθρώπους που παραμένουν μη - εμβολιασμένοι να εμβολιαστούν με ένα άλλο εμβόλιο εφόσον φοβούνται να προχωρήσουν στον εμβολιασμό με τα mRNA εμβόλια. Εκτός από το εμβόλιο της Novavax η πατρίδα μας θα παραλάβει στις αρχές Απριλίου και ένα ακόμα εμβόλιο έναντι του κορονοϊού, της Sanofi.

Αβεβαιότητα επικρατεί στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα ως προς το κατά πόσο η χορήγηση της τέταρτης δόσης στον γενικό πληθυσμό θα συμβάλλει καθοριστικά στο τέλος της πανδημίας. Αν και τα πρώτα ευρήματα υπέρ της χορήγησης της 4ης δόσης σε άτομα ηλικίας 18 ετών και άνω, είναι θετικά, εντούτοις, ο EMA, όπως και ο ΠΟΥ θεωρούν ότι η συχνή χορήγηση δόσεων δεν αποτελεί βιώσιμο σχήμα.

Παρότι σε όλο τον κόσμο ο αυξημένος αριθμός των κρουσμάτων που προκαλεί το στέλεχος Όμικρον δεν συνοδεύεται πλέον με αυξημένες νοσηλείες διασωληνώσεις και θανάτους, στη χώρας μας εξακολουθούμε το τελευταίο διάστημα να μετράμε περισσότερους από 100 νεκρούς από κορονοϊό την ημέρα.

Το τελεσίγραφο Πλεύρη προς τους υγειονομικούς του ΕΣΥ, ότι όσοι δεν αποφασίσουν να εμβολιαστούν με τον βασικό εμβολιασμό των δύο δόσεων μέχρι και την 31ηΜαρτίου, θα πρέπει να θεωρήσουν εαυτόν εκτός ΕΣΥ, έρχεται να σπάσει ένα κατεστημένο δεκαετιών. Το νομικό πλαίσιο για το τι μέλλει γενέσθαι μετά την 31η Μαρτίου (αν δηλαδή οι υγειονομικοί που δεν θα συμμορφωθούν θα απολύονται ή θα παραμείνουν σε αναστολή), θα είναι έτοιμο σε ένα μήνα.

Οι νέες μονάδες εντατικής θεραπείας, οι νέες ψηφιακές υπηρεσίες υγείας που εξαλείφουν τη γραφειοκρατεία, μαζί με τα διδάγματα από την υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού και την ανάγκη αναβάθμισης της πρωτοβάθμιας φροντίδας, είναι μερικές από τις παρακαταθήκες που αφήνει η πανδημία στο ΕΣΥ. Μια νέα αντίληψη δημιουργείται στη δημόσια υγεία αξιοποιώντας το μάθημα του κορονοϊού.

Συγκράτηση στην πορεία της πανδημίας έφερε το άτυπο lockdown που επέβαλε η κακοκαιρία, μειώνοντας δραστικά μετακινήσεις και κοινωνικές επαφές. Συνέβαλε και η αναγκαστική προσωρινή επιστροφή στην τηλεκπαίδευση, μειώνοντας δραστικά τη διασπορά στη μαθητική κοινότητα, σε μια πολύ κρίσιμη καμπή της πανδημίας, καθώς το 32%-33% των κρουσμάτων στην επικράτεια αφορά παιδιά ηλικίας 4-17 ετών.

Ανησυχία στους ειδικούς προκαλεί η ολοένα αυξανόμενη διασπορά της υποομάδας Όμικρον 2, γνωστής με την ονομασία Stealth, καθώς πλέον καταγράφεται αυξανόμενος αριθμός κρουσμάτων σε πολλές χώρες της Βόρειας και κεντρικής Ευρώπης αλλά και της Ασίας, ειδικά στην Ινδία όπου και πρώτο-εντοπίστηκε αυτό το νέο «παρακλάδι». Η ανησυχία εστιάζεται κυρίως στο αν θα χρειαστεί να χορηγηθούν περισσότερες δόσεις εμβολίων σε μεγάλες ομάδες πληθυσμού, ώστε να εξαλειφθεί ο κίνδυνος νέας αναζωπύρωσης της πανδημία.

Πέρα από τα εμφανή σημάδια, με τα μεγάλα προβλήματα που στις μετακινήσεις και τις διακοπές ηλεκτροδότησης, η «Ελπίς» όπως και κάθε χιονιάς έχουν παράπλευρες απώλειες στην υγεία, προκαλώντας επιβάρυνση της καρδιακής λειτουργίας από το κρύο και το στρες των ακραίων καιρικών φαινομένων, αλλά και σοβαρά κατάγματα και κακώσεις από πτώσεις, κατά τη διάρκεια των ημερών του παγετού.  

Στη χώρα μας υπάρχει μία κρίσιμη «δεξαμενή» άνω του 1 εκατομμυρίου ευπαθών πολιτών προχωρημένης ηλικίας που παραμένουν ακόμα είτε εντελώς αθωράκιστοι έναντι στον κορονοϊό, είτε ελλιπώς θωρακισμένοι έναντι του στελέχους Όμικρον. Περίπου 300.000 συμπολίτες μας άνω των 60 ετών παραμένουν μη εμβολιασμένοι, ενώ υπάρχουν και άλλοι 870.000 που δεν έχουν πραγματοποιήσει τον αναμνηστικό εμβολιασμό ούτε έχουν κλείσει ραντεβού.

Μετά από τον περσινό χειμώνα που η γρίπη... έλαμψε δια της απουσίας της, καθώς πανευρωπαϊκά καταγράφηκαν μόλις 33 περιστατικά και μία μόνο νοσηλεία σε ΜΕΘ ασθενούς με πνευμονία μετά από γρίπη, σύμφωνα με τα στοιχεία του ECDC, o ιός που παραδοσιακά ευθυνόταν στην προ-covid εποχή για 650.000 θανάτους ετησίως επέστρεψε με νέο στέλεχος, το Η3Ν2, και απειλητικές διαθέσεις.

Με τις εκτιμήσεις που προβλέπουν το τέλος της πανδημίας και τη μετατροπή της λοίμωξης του κορονοϊού σε ενδημική νόσο να πληθαίνουν τις τον τελευταίο καιρό, γεγονός παραμένει ένα: βρισκόμαστε σε ένα από τα πλέον κρίσιμα στάδια καθώς δεν έχουμε ακόμα διαφύγει τον κίνδυνο. Μέσα σε αυτό το τοπίο, δεν υπάρχει περιθώριο χαλάρωσης των μέτρων μέχρι τουλάχιστον το τέλος του μήνα, τόσο για λόγους πρακτικούς ώστε να μην επανεμφανιστεί ο κίνδυνος εστιών υπερμετάδοσης, αλλά και για λόγους αποφυγής  δημιουργίας  λανθασμένου κλίματος.