Ήγγικεν η ώρα. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δια στόματος Κριστίν Λαγκάρντ θα προχωρήσει σήμερα στις 14:45 σε ιστορικές ανακοινώσεις που θα επηρεάσουν τον κόσμο του χρήματος, αλλά και την οικονομική δραστηριότητα. Στη συνέντευξη τύπου που θα ακολουθήσει στις 15:30 η επικεφαλής της ΕΚΤ θα ανακοινώσει την αλλαγή πλεύσης σε ό,τι αφορά τη νομισματική πολιτική και την ποσοτική χαλάρωση, αυξάνοντας τα επιτόκια μετά από 11 ολόκληρα χρόνια και τερματίζοντας το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων μετά από 7 χρόνια.

Από εκεί που ολοκλήρωσε το 2021 συνεχίζει στους πρώτους μήνες του 2022 η ελληνική οικονομία, σημειώνοντας ανάπτυξη 7% στο α' τρίμηνο. Αν παραμείνει σε τροχιά καλύτερων των προσδοκιών επιδόσεων, τότε είναι πολύ πιθανό να δούμε μια νέα έκπληξη φέτος, όπως το 8,3% πέρσι. Προσοχή όμως! Διανύουμε μία χρονιά που ήδη οι προβλέψεις για την ανάπτυξη έχουν υποβαθμιστεί δύο φορές, με αποτέλεσμα το ελληνικό ΑΕΠ να έχει ανάγκη από θετικές ειδήσεις και εξελίξεις, όπως η ταχύτερη του αναμενόμενου μεγέθυνση.

Η άμεση συνεισφορά του τουρισμού στην ελληνική οικονομία το 2019 διαμορφώθηκε στο ιστορικό υψηλό των 23,4 δισ. ευρώ, ένα ρεκόρ που θέτει τον πήχη πολύ ψηλά τόσο για φέτος όσο και για τα επόμενα χρόνια. Καλώς ή κακώς, ο τουρισμός ευθύνεται άμεσα για το 12% της οικονομικής παραγωγής της χώρα μας και έμμεσα για το 33% του ΑΕΠ. Στη δεδομένη χρονική στιγμή, ο τουρισμός αποτελεί την άμυνα της Ελλάδας απέναντι στην οικονομική επιβράδυνση που παρατηρείται παγκοσμίως.

Για… απογείωση ετοιμάζεται η ΕΚΤ, καθώς η Κριστίν Λαγκάρντ αναμένεται την ερχόμενη Πέμπτη να δώσει το σήμα για την πρώτη αύξηση επιτοκίων τα τελευταία 11 χρόνια, από το καλοκαίρι του 2011 όταν ανέλαβε τα ηνία ο Μάριο Ντράγκι, και την επιστροφή του επιτοκίου αποδοχής καταθέσεων στο 0% μετά από 10 χρόνια, αλλάζοντας τις ισορροπίες στην αγορά χρήματος. Όλα τα εναλλακτικά σενάρια, η κόντρα γερακιών-περιστεριών στο εσωτερικό της ΕΚΤ και ο κίνδυνος ύφεσης.

Την ώρα που τρεις από τους κορυφαίους παράγοντες των αγορών, οι Μασκ, Ντάιμον και Φινκ, προειδοποιούν ότι οι χειρότερες μέρες είναι μπροστά μας, Κομισιόν και ΕΚΤ έχουν στα χέρια τους εκτιμήσεις σύμφωνα με τις οποίες το πετρέλαιο θα ανέλθει στα 150 δολάρια το βαρέλι και το φυσικό αέριο στα 200 ευρώ τη μεγαβατώρα στο δυσμενές σενάριο για το επόμενο έτος. Τι προβλέπει το βασικό σενάριο και ποια είναι η μοναδική περίπτωση που μπορεί να δούμε σύντομα τις τιμές να υποχωρούν.

Ο επικεφαλής της μεγαλύτερης τράπεζας του κόσμου βλέπει έναν οικονομικό τυφώνα να πλησιάζει, εξαιτίας του νέου «σοκ Βόλκερ», της επιθετικής δηλαδή αποστράγγισης ρευστότητας από την αγορά που ετοιμάζει η Fed. Ο Τζ. Ντάιμον πίστευε ότι ο Βόλκερ, ο οποίος αύξησε τα επιτόκια στο 20% το 1980, προκαλώντας ύφεση, δεν καταλάβαινε τις αγορές και προειδοποιεί τον Πάουελ πως αυτά που έρχονται είναι εξελίξεις που θα γράψουν ιστορία για τα επόμενα 50 χρόνια.

Ο υψηλότερος πληθωρισμός και οι ταχύτερες αυξήσεις επιτοκίων των τελευταίων δεκαετιών συνθέτουν την πιο «συγχρονισμένη «επίθεση» που έχουν δεχτεί τα εισοδήματα των νοικοκυριών από τα τέλη της δεκαετίας του '80. Η καταναλωτική δαπάνη μειώνεται, με αποτέλεσμα ο τζίρος στην αγορά να υποχωρεί και τα πρώτα σημάδια είναι ήδη ορατά αν και δεν αντικατοπτρίζονται ακόμη στα επίσημα στοιχεία. Τι θα συμβεί αν τα επιτόκια αυξηθούν στο 2,5%-3%;

Οι πολίτες μειώνουν αναπόφευκτα την κατανάλωση για να αντιμετωπίσουν την ακρίβεια, σε μία «κρίση κόστους διαβίωσης» που οδηγεί με συνοπτικές διαδικασίες είτε σε στασιμοπληθωρισμό είτε σε ύφεση. Η κυβέρνηση από την πλευρά της καλείται να βρει πόρους για να εφαρμόσει νέα μέτρα στήριξης που θα ελαφρύνουν το βάρος του πληθωρισμού. Το ερώτημα όμως παραμένει: υπάρχουν δημοσιονομικά περιθώρια και πόσο αντέχει η ελληνική οικονομία με το πετρέλαιο στα ύψη;

Μία αξιοσημείωτη εξέλιξη έλαβε χώρα πριν από περίπου δύο μήνες, την οποία αποκάλυψε μέσα στο Σαββατοκύριακο ο διοικητής της ΤτΕ, Γιάννης Στουρνάρας. Μία εξέλιξη που λόγω των κοσμοϊστορικών γεωπολιτικών εξελίξεων, της ενεργειακής κρίσης και του υψηλού πληθωρισμού, πέρασε δικαιολογημένα στα… ψιλά. Οι ελληνικοί χρεωστικοί τίτλοι διάρκειας έως 390 ημερών αναβαθμίστηκαν στην επενδυτική βαθμίδα.

Τα κρυπτονομίσματα καταγράφουν τη μεγαλύτερη διόρθωση, σε επίπεδο διάρκειας και όγκου, στην ιστορία τους. Ο «στρατός» των… επαναστατών επενδυτών που έβλεπαν στα crypto το απόλυτο μέσο απόκτησης εύκολου πλούτου έχει σιγήσει και μία ιστορία που είχε ξεκινήσει με πολλές υποσχέσεις κινδυνεύει να τελειώσει με εκκωφαντικό θόρυβο. Στα καλά νέα, το bitcoin έχει περάσει και χειρότερο «χειμώνα» το 2018 αλλά ανέκαμψε μετά από τρία χρόνια. Θα φέρουν τελικά τα crypto την επανάσταση στις αγορές;

Σε αυτοεκπληρούμενη προφητεία εξελίσσεται η πιθανότητα ύφεσης καθώς κάθε εβδομάδα που περνάει ολοένα και περισσότεροι ειδικοί και μη των οικονομικών, συζητούν, σχολιάζουν και παραθέτουν τις προβλέψεις τους για το τι θα συμβεί τους επόμενους μήνες, όταν η επιθετική αύξηση των επιτοκίων σε συνδυασμό με τον πληθωρισμό και την ενεργειακή κρίση θα πλήξουν ακόμη περισσότερο την ανάπτυξη.

Την ώρα που ο Nasdaq διανύει τις χειρότερες 100 πρώτες συνεδριάσεις της ιστορίας του και η μεγάλη διόρθωση των αγορών «εξαϋλώνει» 11 τρισ. δολάρια από το σύστημα, οι Αμερικανοί είναι οι πιο εκτεθειμένοι γιατί τοποθετούν το 30% των οικονομιών τους σε μετοχές. Αντιθέτως, οι Ευρωπαίοι δεσμεύουν το 60% των χρημάτων τους σε ακίνητα και μόλις το 10% σε μετοχές, ενώ στην Ιαπωνία κυριαρχεί η ρήση «cash is king» και οι Βρετανοί προτιμούν επίσης τα ακίνητα και τα ασφαλιστικά προγράμματα από τις μετοχές.

Την ώρα που η Ευρώπη προσπαθεί να προετοιμαστεί για την κρίση που έρχεται, η Ελλάδα αποτελεί για μία ακόμη φορά ξεχωριστή περίπτωση. Η ελληνική δεν είναι μία «κανονική» οικονομία που όπως ολόκληρος ο πλανήτης αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει την πανδημία με μέτρα στήριξης και επιδοματικές πολιτικές και τώρα έχει να κάνει με τις επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία. Είναι η μοναδική ανεπτυγμένη οικονομία στον κόσμο που βρίσκεται σε διαρκή κρίση εδώ και 12 χρόνια.

Ο κίνδυνος επισιτιστικής κρίσης είναι από τα βασικά θέματα συζήτησης στο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός, με τον επικεφαλής του Παγκόσμιου Προγράμματος Τροφίμων του ΟΗΕ να τονίζει ότι ήδη 325 εκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν να φάνε και πως όσο μένουν κλειστά τα λιμάνια της Ουκρανίας τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος παγκόσμιας κρίσης. Η Eurasia Group προβλέπει ότι έως τον Νοέμβριο 1,9 δισεκατομμύρια άνθρωποι θα αντιμετωπίσουν επισιτιστική ανασφάλεια.

Για περίπου 40 χρόνια, η παγκόσμια οικονομία είχε καταφέρει να λειτουργεί σε περιβάλλον πτωτικού ή χαμηλού πληθωρισμού, όμως τους τελευταίους 15 μήνες και κυρίως μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τα πράγματα κινδυνεύουν να ξεφύγουν από κάθε έλεγχο και η ακρίβεια είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που καλούνται να αντιμετωπίσουν τα νοικοκυριά. Οι συνέπειες για την ανάπτυξη των οικονομιών και τη σταθερότητα των κοινωνιών είναι δραματικές. Το ερώτημα είναι πόσο θα διαρκέσει αυτή η περίοδος και πως θα είναι η ζωή μας μέχρι να βελτιωθούν οι συνθήκες…

Σημειώστε δύο ημερομηνίες: 8 Ιουλίου και 16 Σεπτεμβρίου. Τις ημερομηνίες αυτές οι οίκοι Fitch και Moody' s, αντίστοιχα, έχουν προγραμματίσει τις επόμενες αξιολογήσεις του ελληνικού αξιόχρεου και αναμένεται να προχωρήσουν στην αναβάθμιση της Ελλάδας σε ΒΒ+ η πρώτη και Βα2 η δεύτερη. Εναλλακτικά, η αναβάθμιση από τη Fitch θα έρθει στις 7 Οκτωβρίου που είναι η τελευταία αξιολόγηση του οίκου για φέτος. Αν επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες του Liberal, τότε σύντομα η Fitch θα μας βαθμολογεί ένα σκαλοπάτι από την επενδυτική βαθμίδα και η Moody's δύο σκαλοπάτια από τον στόχο.

Την Πέμπτη 9 Ιουνίου τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ θα συνεδριάσουν στην Ολλανδία, σε μία συνάντηση που αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη βαρύτητα καθώς ο πληθωρισμός καλπάζει και η Κρ. Λαγκάρντ δέχεται πιέσεις να αναλάβει δράση. Οι αποφάσεις για την αύξηση των επιτοκίων και τον τερματισμό του QE θα ληφθούν στη… φωλιά των γερακιών, αφού ο Ολλανδός κεντρικός τραπεζίτης, θεωρείται το πιο σκληροπυρηνικό μέλος των στελεχών της ΕΚΤ που τάσσονται υπέρ της ταχύτερης σύσφιξης της νομισματικής πολιτικής.

Με βάση τα οικονομικά στοιχεία που έχουν δημοσιευθεί μέχρι στιγμής, η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη θα δει το ΑΕΠ της να συρρικνώνεται στο τρίμηνο Απριλίου-Ιουνίου. Θα έλεγε κάποιος ότι πρόκειται απλώς για μία ακόμη επίπτωση των δυσμενών συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί από τον πόλεμο στην Ουκρανία και το παρατεταμένο lockdown στη Σαγκάη. Όμως, ακριβώς επειδή έχουμε να κάνουμε με την Κίνα, τα πράγματα είναι πολύ πιο σοβαρά.

Μπορεί ο πληθωρισμός να πέσει κάτω από τον στόχο του 2% που έχει θέσει η ΕΚΤ και η οικονομία να επανέλθει σε μία σχετική κανονικότητα μετά από αλλεπάλληλες κρίσεις; Ναι, είναι η απάντηση που δίνουν αναλυτές της Oxford Economics, προειδοποιώντας, ωστόσο, ότι καμία πρόβλεψη δεν μπορεί να θεωρηθεί ασφαλής πόσω μάλλον όταν γίνεται υπό τις παρούσες πρωτοφανείς συνθήκες.

Οι εαρινές προβλέψεις της Κομισιόν δικαιολογημένα έχουν αναθεωρηθεί επί τα χείρω σε σύγκριση με τις χειμερινές προβλέψεις, καθώς στο μεσοδιάστημα ξέσπασε ο πόλεμος στην Ουκρανία και η Ευρώπη καλείται να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις του και τον υψηλότερο πληθωρισμό των τελευταίων δεκαετιών. Για την Ελλάδα, οι εκτιμήσεις της Κομισιόν, αν και συνοδεύονται από αρκετή - έως υπερβολική - δόση αβεβαιότητας, κρύβουν ορισμένα πολύ ενδιαφέροντα συμπεράσματα.

Οι πρώτες επιπτώσεις της ακρίβειας έχουν γίνει αισθητές εδώ και καιρό στις τσέπες των καταναλωτών, όμως πλέον αρχίζουν να αντικατοπτρίζονται και στις μετρήσεις. Τα νοικοκυριά σε ΗΠΑ και Ευρώπη ξοδεύουν από τις οικονομίες που συσσώρευσαν την περασμένη δεκαετία για να καλύψουν τις υποχρεώσεις τους και να διατηρήσουν το βιοτικό τους επίπεδο, ωστόσο αυτή η συνθήκη δεν μπορεί να διαρκέσει για πολύ. Η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη στις φτωχότερες χώρες, ο κίνδυνος ύφεσης υπαρκτός και η απειλή επισιτιστικής κρίσης ακόμη μεγαλύτερη.

Οι προειδοποιήσεις από Πάουελ και Γέλεν για τη μεταβλητότητα στις αγορές και την πιθανότητα ύφεσης υποδεικνύουν ότι ο ορίζοντας είναι γεμάτος μαύρα σύννεφα για οικονομία και αγορές. Για τα τεχνολογικά μεγαθήρια η καταιγίδα έχει ήδη ξεκινήσει. Η Apple έχασε τα σκήπτρα της μεγαλύτερης σε αξία εταιρείας από την Saudi Aramco, ενώ Microsoft, Google και Amazon παραπαίουν. Η μεγάλη τους πτώση θα μπορούσε να παίξει το ρόλο ενός πρόδρομου δείκτη ύφεσης.

Μέσα στο τελευταίο τρίμηνο 7 στις 10 επιχειρήσεις στην Αμερική προχώρησαν σε αυξήσεις τιμών, ενώ 1 στις 2 δηλώνουν ότι ετοιμάζουν νέες ανατιμήσεις το επόμενο τρίμηνο. Από τη μικρότερη έως τη μεγαλύτερη, οι επιχειρήσεις πιστεύουν ότι τους παίρνει να συνεχίσουν τις αυξήσεις, που σημαίνει ότι η μείωση του πληθωρισμού στο 2% είναι… όνειρο απατηλό.

Ο τουρισμός δεν μπορεί να νικήσει τον πληθωρισμό, δεν μπορεί να απαλύνει τον πόνο όλων των νοικοκυριών και επιχειρήσεων της χώρας. Μπορεί όμως να αποτρέψει την ύφεση και να δώσει στην Ελλάδα την ευκαιρία να ξεκινήσει το επίσης πολύ δύσκολο 2023 από καλύτερη θέση. Μπορεί επίσης να οδηγήσει σε καλύτερους όρους βιωσιμότητας του χρέους, ζητήματα κρίσιμα για το πως θα κινηθεί η πραγματική οικονομία τα επόμενα χρόνια. Η αισιοδοξία για τα τουριστικά έσοδα και οι προκλήσεις.