H ανευθυνότητα των πολιτικών κομμάτων στην έκκληση του πρωθυπουργού Mario Draghi για νέο σύμφωνο εμπιστοσύνης θα προκαλέσει την τέλεια καταιγίδα στην Ιταλία, προειδοποίησε ο επίτροπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Paolo Gentiloni μετά την άρνηση των κομμάτων Forza Italia, Λέγκα του Βορρά και των Πέντε Αστέρων να πάρουν μέρος στην ψήφο εμπιστοσύνης. Πολιτική κίνηση που πιθανότατα θα οδηγήσει στην κατάρρευση του κυβερνητικού συνασπισμού και θα οδηγήσει σε οικονομικές περιπέτειες την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης.

Η κατρακύλα του ευρώ κάτω από το 1 δολάριο για πρώτη φορά τα τελευταία 20 χρόνια το θέτει σε πορεία για μια από τις χειρότερες επιδόσεις στην ιστορία του φέτος, ιδιαίτερα αν το ενεργειακό σοκ που προκάλεσε η σύρραξη στην Ουκρανία οδηγήσει την ευρωζώνη σε παρατεταμένη οικονομική κρίση. Τι εκτιμούν αναλυτές των Barclays, JP Morgan και BNP Paribas.

Η πρώτη αύξηση επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα από το 2011 θα λάβει χώρα αυτή την εβδομάδα και οι αγορές ήδη είναι σε διάθεση fast forward, εστιάζοντας στην πορεία που θα ακολουθήσουν τα επιτόκια και τις αυξήσεις στο κόστος χρήματος που θα ακολουθήσουν μετά την πρώτη κίνηση στη συνεδρίαση της Πέμπτης, ενώ οι προοπτικές της οικονομίας επιδεινώνονται.

Ο ταχύτερος κύκλος επιτοκιακών αυξήσεων εδώ και δεκαετίες και πληθωρισμός που πλησιάζει διψήφια νούμερα ωθούν τους επενδυτές στο να εξετάζουν προσεκτικά τα μακροοικονομικά στοιχεία και τις κινήσεις των αγορών προσπαθώντας να βολιδοσκοπήσουν αν η παγκόσμια οικονομία οδεύει προς ύφεση. Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά πλέον ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας δεν θα υπερβεί το 2,9% φέτος. Τι δείχνουν οι δείκτες που παρακολουθούν στενά οι αγορές για τον κίνδυνο ύφεσης.

Οι επενδυτές ήξεραν ότι μετά από δύο χρόνια χάους που προκάλεσε η πανδημία COVID-19, το 2022 θα είχε αναταράξεις. Ωστόσο, κανείς δεν περίμενε το πιο θυελλώδες πρώτο εξάμηνο που είδαν ποτέ οι αγορές, σχεδόν μια τέλεια καταιγίδα. Ο S&P 500 έκλεισε με τις χειρότερες επιδόσεις από το 1970, ο μετοχικός δείκτης της MSCI υπέστη τις μεγαλύτερες απώλειες από το 1990 και οι ευρωαγορές ολοκλήρωσαν το εξάμηνο με τη χειρότερη επίδοση από το 2020, όταν ξέσπασε η πανδημική κρίση. Τα δεκαετή ομόλογα ΗΠΑ είχαν το χειρότερο πρώτο εξάμηνο από το...1788.

Οι μεγάλες αμερικανικές τράπεζες πέρασαν το ετήσιο «τεστ αντοχής» της Fed, δείχνοντας στην προσομοίωση ότι μπορούν να αντιμετωπίσουν μια σημαντική συρρίκνωση της οικονομίας. Η καλή τους επίδοση στα stress tests ανοίγει τον δρόμο για επιστροφή κεφαλαίων στους μετόχους τους. Τέσσερεις από τις μεγάλες τράπεζες των ΗΠΑ, η Morgan Stanley, η Goldman Sachs, η Bank of America και η Wells Fargo δεν άργησαν να κάνουν πράξη, ανακοινώνοντας αυξήσεις μερισμάτων.

H ελβετική τράπεζα Credit Suisse κρίθηκε ένοχη από το ομοσπονδιακό δικαστήριο της χώρας για υπόθεση ξεπλύματος χρήματος από βουλγαρικό κύκλωμα εμπορίας κοκαΐνης στην πρώτη ποινική δίωξη ενός εκ των μεγαλύτερων πιστωτικών ιδρυμάτων της Ελβετίας. Η καταδικαστική απόφαση πλήττει την Credit Suisse καθώς προσπαθεί να αφήσει πίσω της σειρά άλλων σκανδάλων και ζημιών άνω των 5 δισ. δολαρίων που υπέστη από την κατάρρευση του fund Archipelagos Capital Management.

Οι αγορές μετοχών και ομολόγων επηρεάζονται από τα αφηγήματα, τις ελπίδες και τους φόβους για τη μελλοντική πορεία της ανάπτυξης και του πληθωρισμού. Το στόρι του πρώτου εξαμήνου του 2022 ήταν ο στασιμοπληθωρισμός και οι ανησυχίες ότι η Federal Reserve, η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ, θα αναγκαστεί να αυξήσει τα επιτόκια με ταχύτερο ρυθμό για να συγκρατήσει τον πληθωρισμό. Το αποτέλεσμα ήταν ότι οι αποδόσεις των ομολόγων οδηγήθηκαν υψηλότερα και οι μετοχές χαμηλότερα.

Το νέο εργαλείο που επεξεργάζεται η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για να συγκρατήσει την άνοδο των αποδόσεων σε χώρες της νότιας περιφέρειας της ευρωζώνης δεν πρέπει να εμπλακεί στην προσπάθεια της να ελέγξει τον πληθωρισμό, δήλωσε ο αντιπρόεδρος της ΕΚΤ Luis de Guindos την Τετάρτη. Στην έκτακτη συνεδρίαση της ΕΚΤ αποφασίστηκε ότι οι επανεπενδύσεις ομολόγων που λήγουν στο χαρτοφυλάκιο της θα κατευθυνθούν στις χώρες αυτές, ώστε να συγκρατηθούν οι αποκλίσεις στα κόστη δανεισμού.

Η βουτιά στις αποτιμήσεις των ιταλικών τραπεζών μετά την άνοδο των αποδόσεων στα κρατικά ομόλογα επαναφέρει στη μνήμη την κρίση χρέους του 2011-12, αναζωπυρώνοντας τις ανησυχίες για το πόσο ευάλωτες μπορεί να είναι στους πιστωτικούς κινδύνους του κράτους. Ο σύνδεσμος αυτός αλληλοενισχυόμενων κινδύνων ήρθε στο προσκήνιο πριν από μια δεκαετία και σήμερα περιπλέκει το πρόβλημα των ιταλικών τραπεζών που καταγράφουν απώλειες 20% από την αρχή του 2022, σχεδόν διπλάσιες του ευρωπαϊκού τραπεζικού κλάδου.

Συντονισμένες ή όχι πριν από τη σύνοδο του G7 αργότερα αυτόν τον μήνα, οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες επιταχύνουν τις αυξήσεις επιτοκίων, ενώ παράλληλα αποστραγγίζουν την τεράστια λίμνη ρευστότητας που στριφογυρίζει στις αγορές, ενισχύοντας τα νομίσματά τους για να συγκρατήσουν τον εισαγόμενο πληθωρισμό. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς σκληροπυρηνικός μονεταριστής για να αντιληφθεί ότι το μέγεθος της επιχείρησης αυτής θα επηρεάσει τις αγορές ομολόγων και μετοχών το επόμενο διάστημα.

Καθημερινή πλέον είναι η επιδείνωση στις αγορές που κινούνται χωρίς φρένα, με τον Dow να χάνει για πρώτη φορά από τον Ιανουάριο του 2021 την ψυχολογική στήριξη των 30.000 μονάδων και να απέχει μόλις 1,3% από το όριο κάτω από το οποίο περνάει σε bear market, όπως έχει ήδη συμβεί για τους S&P 500 και Nasdaq. Το κλίμα κάθε ημέρα βαραίνει και περισσότερο, καθώς η μία μετά την άλλη οι κεντρικές τράπεζες υιοθετούν επιθετικές πολιτικές και οι επενδυτές φοβούνται ότι η ραγδαία αύξηση των επιτοκίων θα επιβραδύνει την οικονομική δραστηριότητα, οδηγώντας τις οικονομίες σε ύφεση.

Ανακούφιση εκδηλώθηκε στη χτυπημένη αγορά ομολόγων της ευρωζώνης μετά την έκτακτη παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που αποφάσισε να κατευθύνει τις επανεπενδύσεις από τις λήξεις ομολόγων στο χαρτοφυλάκιο της στις χώρες - μέλη με βαρύτερο φορτίο χρέους και να σχεδιάσει νέο εργαλείο, ώστε να αποφευχθεί ο θρυμματισμός της νομισματικής της πολιτικής.

Η σημαία των αρκούδων υψώθηκε για τα καλά στη Wall Street καθώς η άσχημη φετινή χρονιά για την αμερικανική χρηματιστηριακή αγορά διέσπασε καθοδικά ένα κρίσιμο όριο, επιβεβαιώνοντας ότι βρίσκεται σε «bear market» για πρώτη φορά από τον Μάρτιο του 2020. Οι ανησυχίες για την έξαρση του πληθωρισμού, την επιθετική αντίδραση της Fed και ενδεχόμενη ύφεση της οικονομίας ενισχύουν τις πτωτικές πιέσεις.

Η απόδοση του ιταλικού δεκαετούς ξεπέρασε το 4% για πρώτη φορά από το 2014 και του ελληνικού έφτασε το 4,3%. Την ίδια στιγμή το spread με τα γερμανικά ομόλογα στην Ιταλία έφτασε τις 231,2 μονάδες βάσης και στην Ελλάδα τις 287,1 μονάδες. Ο πιέσεις στα ομόλογα του Νότου αναμένεται να ενταθούν, με τους επενδυτές να αμφισβητούν ευθέως την ετοιμότητα της ΕΚΤ για επαναγορά ομολόγων. Οι εκτιμήσεις των Morgan Stanley, UBS, Barclays και Deutsche Bank.

Απογείωση των αποδόσεων στα ομόλογα της Νότιας Ευρώπης προκάλεσε η απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να ξεκινήσει κύκλο επιτοκιακών αυξήσεων από τον Ιούλιο για να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό. Η ευρωπαϊκή χρηματιστηριακή αγορά έκλεισε με απώλειες μετά την ανακοίνωση της ΕΚΤ ότι θα σταματήσει το πρόγραμμα ΑΡΡ αγοράς ομολόγων, το κύριο εργαλείο τόνωσης της οικονομίας από την εποχή της κρίσης χρέους στην ευρωζώνη.

Μετά από ένα χρόνο πίεσης από τις ΗΠΑ και άλλες χώρες που είναι μεγάλοι καταναλωτές πετρελαίου, ο OPEC+ τελικά συμφώνησε να επιταχύνει την αύξηση της προσφοράς για να συμβάλλει στη συγκράτηση της ξέφρενης κούρσας των τιμών καυσίμων και την επιβράδυνση του πληθωρισμού. Η απόφαση όμως θα αφήσει στους παραγωγούς πετρελαίου πολύ μικρά περιθώρια πρόσθετης παραγωγής και σχεδόν κανένα για να αντισταθμίσουν το ρίσκο μιας μεγάλης διακοπής στην προσφορά. Τροχοπέδη στην κούρσα των τιμών πετρελαίου μπορεί τελικά να αποδειχτούν οι καταναλωτές που θα καταναλώνουν λιγότερο πετρέλαιο λόγω της ακρίβειας που πιέζει τα εισοδήματα τους, εκτιμούν μερικοί αναλυτές.

Η κυβέρνηση της Σουηδίας δεν πρόκειται να προβεί σε νέα κεφαλαιακή ένεση στο ζημιογόνο αερομεταφορέα SAS, απόφαση που βύθισε τη μετοχή 14% σε νέο ιστορικό χαμηλό στο χρηματιστήριο της Στοκχόλμης, καθώς ανατρέπει τις προσπάθειες αναδιάρθρωσης των Σκανδιναβικών Αερογραμμών. Με βάση το σχέδιο αναδιάρθρωσης της SAS που είχε ανακοινωθεί τον Φεβρουάριο, ο αερομεταφορέας σχεδίαζε να αντλήσει 9,5 δισ. σουηδικές κορώνες, γύρω στα 968 εκατ. δολάρια, σε μετρητά και να μετατρέψει 20 δισ. κορώνες χρέους σε μετοχές.

H Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, όπως αναμένονταν, ανακοίνωσε ότι θα τερματίσει ένα μακροχρόνιο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων την 1η Ιουλίου και έδωσε ξεκάθαρο σήμα ότι θα αρχίσουν επιτοκιακές αυξήσεις από τον Ιούλιο για να καταπολεμηθεί ο επίμονος πληθωρισμός. Όπως δήλωσε πριν από λίγο η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ «οι αποφάσεις για τη νομισματική πολιτική ήταν ομόφωνες». Παράλληλα, αναθεώρησε τις προβλέψεις για πληθωρισμό και ανάπτυξη και εκτιμά πλέον ότι ο μέσος πληθωρισμός φέτος θα κυμανθεί στο 6,8% από 5,1%. Παράλληλα η ανάπτυξη θα υποχωρήσει στο 2,8%, από 3,7% προηγουμένως.

Μετά από μια από τις χειρότερες χρηματιστηριακές εκκινήσεις εδώ και δεκαετίες, φέτος η αγορά φαίνεται να έχει προσδεθεί για επερχόμενη καταιγίδα. Μπορεί η καλοκαιρινή σεζόν να μετριάζει τις άμεσες πιέσεις στην ενέργεια, αλλά παραμένει η αβεβαιότητα με το τι θα γίνει στην Ευρώπη τον ερχόμενο χειμώνα αν σταματήσουν οι εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου. Όλα θα εξαρτηθούν από το αν αποφύγουμε μια ύφεση στις ΗΠΑ και την Ευρώπη και από το αν η FED καταφέρει να συγκρατήσει τον πληθωρισμό, χωρίς να υπερφρενάρει την ανάπτυξη. Οι αγορές θα περιμένουν με τα νεύρα τεντωμένα.

Άλλη μια βουτιά 9% της τουρκικής λίρας τον Μάιο και δείκτες κινδύνου στην αγορά χρέους εντείνουν τις ανησυχίες των επενδυτών ότι βράζει νέα κρίση στην Τουρκία. Αν η κυβέρνηση του Ταγίπ Ερντογάν δεν αποφύγει νέα αναστάτωση στις αγορές, αναμένονται σοβαρές επιπτώσεις στις προοπτικές επανεκλογής του. Πέρα από τις αγορές υπάρχει και η δυσκολία του μέσου νοικοκυριού στην Τουρκία να τα βγάλει πέρα με τους λογαριασμούς που φουσκώνουν συνέχεια, κάτι που κάνει το σκηνικό των εκλογών απρόβλεπτο το αργότερο μέχρι το τέλος του Ιουνίου 2023.

Με την κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ να ξεκινά την ποσοτική σύσφιξη τον Ιούνιο, αφήνοντας τα ομόλογα που διακρατεί να λήγουν χωρίς να τα αντικαθιστά με σκοπό να συρρικνώσει τον ισολογισμό της από τα 9 τρισ. δολάρια, η ανησυχία είναι αν θα αυξηθεί η μεταβλητότητα στην αγορά κρατικών ομολόγων ΗΠΑ όπου έχουν παρατηρηθεί φάσεις χαμηλής ρευστότητας.

Οι κεντρικές τράπεζες μπορεί να μετριάσουν τα σχέδια τους για επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων, καθώς τα νέα μακροοικονομικά στοιχεία επιδεινώνονται, αν κρίνει κανείς από την τιμολόγηση των χρηματαγορών που αναθεωρούν τις προσδοκίες τους για το πού θα κορυφωθούν τα αμερικανικά και τα βρετανικά επιτόκια. Οι αγορές έχουν αρχίσει να εστιάζουν λιγότερο στον πληθωρισμό και περισσότερο στον κίνδυνο μιας ύφεσης και αυτός είναι ο λόγος για την ανατιμολόγηση που παρατηρείται.

Τη δύσκολη φετινή χρονιά πολλοί επενδυτές στράφηκαν σε ανάλογες φάσεις στο παρελθόν για να δουν πιο ξεκάθαρα τις προοπτικές της αγοράς. Ανάμεσα στις περιόδους αυτές είναι και η δεκαετία του 1980, καθώς ο πληθωρισμός σήμερα είναι στα ίδια υψηλά επίπεδα με τότε και λόγω της πιθανότητας οι αυξήσεις επιτοκίων της Federal Reserve θα προκαλέσουν ύφεση. Μια σύγκριση που δεν αναφέρεται συχνά είναι το 2018 και συγκεκριμένα το τέταρτο τρίμηνο εκείνης της χρονιάς που έχει πολλές ομοιότητες με το σημερινό περιβάλλον.