Η ιστορία με την εκτέλεση των Πολωνών αιχμαλώτων στο Κατίν, έγινε γνωστή πολύ νωρίς, αλλά μέχρι σήμερα αποτελεί ένα ζήτημα, για το οποίο οι αρνητές αυτού του εγκλήματος διαρρηγνύουν τα ιμάτια τους, ισχυριζόμενοι πως πρόκειται για «ναζιστική» και «αντικομμουνιστική» σκευωρία, με στόχο την συκοφαντία της Σοβιετικής Ρωσίας.

Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από την γέννηση του Αντρέι Ντμίτριεβιτς Σάχαροφ, του διαπρύσιου αυτού υπερασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τον αγωνιστή της δημοκρατίας. Φυσικός, πατέρας της σοβιετικής υδρογονοβόμβας, αντιφρονών, εξόριστος, μαχητής της αποκατάστασης της δημοκρατίας στην πατρίδα του, ο Σάχαροφ μας κληροδότησε πλούσιο επιστημονικό και πολιτικό έργο.

Ο Γιούλι Μπορίσοβιτς Μαργκόλιν (1900-1971) ήταν Ρωσοεβραίος συγγραφέας, ιστορικός, φιλόσοφος και στέλεχος του Σιωνιστικού κινήματος. Γόνος οικογένειας γιατρού, πέρασε την παιδική του ηλικία στην πόλη Πίνα της Λευκορωσίας και το Γιεκατερινοσλάβ. Το 1923 - 1929 φοίτησε στην Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου του Βερολίνου.

Τον Φεβρουάριο του 1964, ξαφνικά έπεσε σε δυσμένεια ο Φρολ Κοζλόφ (1908 - 1965), ο ανεπίσημος, μέχρι τότε διάδοχος του Νικήτα Χρουστσόφ. Ο Φρολ Κοζλόφ στο απόγειο της κομματικής του σταδιοδρομίας, ήταν ο Νο 2 άνθρωπος στο κόμμα την εποχή της παντοδυναμίας του Νικήτα Χρουστσόφ. Είχε προλάβει να διακριθεί ως πρωταγωνιστής στις καθυστερήσεις αποκατάστασης των θυμάτων της σταλινικής τρομοκρατίας.

Η ιστορία του «μεγάλου τραγικού του Βορόνεζ» του ποιητή Οσίπ Μαντελστάμ, ο οποίος πέθανε λιμοκτονώντας σε ένα κέντρο μεταγωγών στο Βλαδιβοστόκ, καθ' οδόν προς το στρατόπεδο καταναγκαστικών έργων είναι γνωστή. Μία, ωστόσο, ενδιαφέρουσα σελίδα της πονεμένης βιογραφίας του, είναι ο ανακριτής που «ανέλαβε την υπόθεσή» του και την έφερε σε πέρας, κατ' εντολή της υπηρεσίας του, του Λαϊκού Κομισαριάτου Εσωτερικών Υποθέσεων.

Φέτος συμπληρώνονται 150 χρόνια από την γέννηση του Αλεξάντρ Ιβάνοβιτς Κουπρίν, ενός συγγραφέα αλλά και μεταφραστή, ο οποίος έζησε όλα τα μεγάλα γεγονότα της εποχής του, πολέμησε στα μέτωπο του Α' Παγκοσμίου πολέμου αλλά και στον ρωσικό Εμφύλιο πόλεμο, ακολούθησε τον ίδιο δρόμο με τον λαό του, μέσα από τις δυσκολίες και τις αντιξοότητες των ταραγμένων χρόνων και μας κληροδότησε σπουδαίο συγγραφικό και μεταφραστικό έργο.

Ένα από τα θύματα δηλητηρίασης από ανθρώπους με επωμίδες ήταν και ο Βλαντίμιρ Βοϊνόβιτς (1932 - 2018), γνωστό μέλος του κινήματος των αντιφρονούντων, συγγραφέας, ποιητής, δραματουργός, αλλά και ζωγράφος. Στα Απομνημονεύματά του με τίτλο «Φάκελος Νο 34840», τα οποία κυκλοφόρησαν το 1993 περιγράφει πως τον δηλητηρίασαν στελέχη της ΚΑ.ΓΚΕ.ΜΠΕ.

Ο Αλέξανδρος Διονυσιάδης είναι ένας γενναίος άνθρωπος, όχι γιατί έκανε κάποιες ηρωικές πράξεις, μα γιατί όταν η συνείδηση και η αντίληψη του ήρθαν σε μετωπική σύγκρουση με την πραγματικότητα, συνειδητοποίησε τα λάθη του και άλλαξε. Η αλλαγή αυτή κάθε άλλο παρά εύκολη και ανώδυνη ήταν, μα την τόλμησε. Λίγοι μπορούν να το κάνουν αυτό.

Ο Αλέξανδρος Διονυσιάδης είναι ένας γενναίος άνθρωπος, όχι γιατί έκανε κάποιες ηρωικές πράξεις, μα γιατί όταν η συνείδηση και η αντίληψη του ήρθαν σε μετωπική σύγκρουση με την πραγματικότητα, συνειδητοποίησε τα λάθη του και άλλαξε. Η αλλαγή αυτή κάθε άλλο παρά εύκολη και ανώδυνη ήταν, μα την τόλμησε. Λίγοι μπορούν να το κάνουν αυτό.

Πριν από 45 χρόνια, την νύχτα από την 8η προς την 9η Νοεμβρίου 1975, όταν ο πλωτάρχης Βαλέρι Σάμπλιν κήρυξε ανταρσία στο αντιτορπιλικό «Στοροζεβόι» με στόχο την απαλλαγή της πατρίδας του από την κομματική νομενκλατούρα και το μονοκομματικό καθεστώς. 

«Την δικαιοσύνη δεν την ζητούν, την απαιτούν». Τα λόγια αυτά ανήκουν στην Ευφροσύνη Κερσνόφσκαγια (1908-1994), η οποία σε συνθήκες ζόφου και τρόμου, όχι απλά επιβίωσε αλλά και αναδείκνυε πάντα την αλήθεια. Παρά το γεγονός ότι αγαπούσε με πάθος την ζωή, ήταν έτοιμη, ανά πάσα στιγμή, να θυσιαστεί για τους άλλους και χάρη στο πείσμα της ξεγέλασε τον θάνατο πολλές φορές.

Το ημερολόγιο έγραφε 20 Νοεμβρίου 1990 όταν η σοβιετική αστυνομία συνέλαβε τον Αντρέι Ρομάνοβιρς Τσικατίλο, έναν ειλικρινή κομμουνιστή, δάσκαλο, κατά συρροή δολοφόνο και κανίβαλο. Ο αναγνώστης θα θυμάται στην περίφημη ταινία «Πολίτης Χ», στην οποία εξιστορούνται οι ημέρες, τα πάθη και οι θηριωδίες αυτού του υπεράνω πάσης υποψίας ανθρώπου.

H Άννα Βιατσεσλάβοβνα Μπιρλιάντοβα συνελήφθη στις 29 Αυγούστου 1933 με την κατηγορία της συμμετοχής σε «αντεπαναστατική, τρομοκρατική, μοναρχική οργάνωση» των πιστών της Καθολικής εκκλησίας. Στις 9 Οκτωβρίου 1937 καταδίκασε σε θάνατο. Η ποινή εκτελέστηκε στις 3 Νοεμβρίου 1937. Στις 13 Ιουνίου 1957, το Στρατοδικείο της Στρατιωτικής Περιοχής Μόσχας, αποκατέστησε την Άννα Μπριλιάντοβα. Μετά θάνατον.

Ο Γκεόργκι Κωνσταντίνοβιτς Ζούκοφ (1896-1974) παραμένει μία από τις πλέον αναγνωρίσιμες φιγούρες του Β' Παγκοσμίου πολέμου. Στρατάρχης και στρατηλάτης, ξεκίνησε την στρατιωτική του θητεία ως υπαξιωματικός στον Α' Παγκόσμιο πόλεμο και την ολοκλήρωσε στο ηττημένο Βερολίνο της χιτλερικής Γερμανίας.