Τα σύννεφα από τις επερχόμενες αυξήσεις επιτοκίων έχουν πυκνώσει ρίχνοντας τη σκιά τους και στο Χρηματιστήριο της Αθήνας, το οποίο «διέκοψε» τη μέχρι τώρα θετική του αυτονόμηση από τις διεθνείς αγορές. Ήδη χθες βράδυ η FED προχώρησε στη μεγαλύτερη επιτοκιακή αύξηση των τελευταίων 20 χρόνων προβαίνοντας σε αύξηση του βασικού επιτοκίου αναφοράς κατά 50 μονάδες βάσης, ενώ η επιδείνωση των ευρωπαϊκών οικονομικών προοπτικών θα μπορούσε επίσης να εξηγήσει γιατί ορισμένα μέλη της ΕΚΤ φαίνεται να βιάζονται να αυξήσουν τα επιτόκια.

Και οι κεντρικές τράπεζες πήραν τα όπλα τους στη μάχη κατά του πληθωρισμού. Η Fed έδωσε χθες το τόνο αυξάνοντας τα επιτόκια κατά 50 μονάδες βάσης. Παράλληλα με τις καταλυτικές αυξήσεις των επιτοκίων οι κεντρικοί τραπεζίτες, αποφασίζουν να προβούν σε «νομισματική σύσφιξη» μετά από πολλά χρόνια νομισματικής χαλάρωσης, που είχε εθίσει τις αγορές σε άφθονο και φθηνό χρήμα. Σήμερα όμως όλα αλλάζουν, προκαλώντας ένα χρηματιστηριακό σοκ.

Η κεντρική τράπεζα της Ισλανδίας προχώρησε σε αύξηση του βασικού επιτοκίου κατά 1% στο 3,75%, στη δεύτερη αύξηση αυτό το έτος, και προειδοποίησε για περαιτέρω σύσφιξη στους επόμενους μήνες, προκειμένου να μειωθεί ο επίμονα αυξανόμενος πληθωρισμός.

Σήμερα και αύριο, δύο από τις πιο σημαντικές κεντρικές τράπεζες στον κόσμο, η αμερικανική Fed και η αγγλική BOE, αναμένεται να προχωρήσουν σε νέες αυξήσεις επιτοκίων. Όσο περισσότερο ανεβούν τα επιτόκια, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να αλλάξουν ριζικά τα πράγματα για τους απανταχού δανειολήπτες, τις χρηματιστηριακές αποτιμήσεις, την ευκολία χρηματοδότησης της καινοτομίας, ίσως και τον τρόπο ζωής μας.

Η «αντίσταση» των αγορών στις κακές ειδήσεις έχει χωρίσει τους διαχειριστές σε δύο βασικά στρατόπεδα: Το πρώτο περιλαμβάνει τους διαχειριστές που πιστεύουν ότι γίνεται μια μεγάλη και «βασανιστική» διανομή στις παρυφές των υψηλών των αγορών και επίκειται μια πιο ουσιαστική διόρθωση. Το δεύτερο περιλαμβάνει όσους πιστεύουν ότι οι αγορές μετά την ήπια διόρθωση τους χωνεύουν τις ειδήσεις και συσσωρεύουν πριν την αναχώρηση τους για νέα υψηλά.

Η πανδημική διετία, μαζί με τον ανερχόμενο πληθωρισμό και τα ανοδικά επιτόκια αρχίζει και στριμώχνει πολλές αναδυόμενες χώρες. Τις προηγούμενες μέρες η Σρι Λάνκα δήλωσε αδυναμία εξυπηρέτησης των χρεών της και το Πακιστάν κινδυνεύει να βρεθεί σε οριακή κατάσταση. Πριν ενάμιση χρόνο, η Ζάμπια κήρυξε στάση πληρωμών. Και οι τρεις χώρες είχαν, ή νόμιζαν πως είχαν, προνομιακές σχέσεις με την Κίνα, η οποία όμως δεν φαίνεται να βιάζεται να τις «σώσει».

Πληθωρισμός, αναδίπλωση της ποσοτικής χαλάρωσης, αύξηση των επιτοκίων από την πλευρά των κεντρικών τραπεζών, ενεργειακό χάος, πλήρης διάρρηξη της εμπιστοσύνης των εμπορικών συναλλαγών, μετατροπή ορισμένων βασικών εμπορευμάτων και πρώτων υλών σε όπλα ενός πρωτοφανούς οικονομικού πολέμου, μερική ανατροπή του παγκοσμιοποιημένου μοντέλου και αναθεώρηση των οικονομικών και πολιτικών ισορροπιών όπως τις είχαμε γνωρίσει από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι σήμερα.

Οι επενδυτές δεν γνωρίζουν ακριβώς τι θα συμβεί όταν η Federal Reserve αρχίσει να μειώνει το τεράστιο απόθεμα κρατικών ομολόγων που έχει αγοράσει κατά τη διάρκεια της πανδημίας, μέσω του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης. Αυτό για το οποίο είναι βέβαιοι είναι ότι δεν θα τους αρέσει. Στα πρακτικά της τελευταίας συνεδρίασης του συμβουλίου της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας που δόθηκαν στη δημοσιότητα, ήταν ξεκάθαρο ότι οι αξιωματούχοι της σχεδιάζουν τη συρρίκνωση του χαρτοφυλακίου ομολόγων που διακρατεί.

Οι συνεχείς παρεμβάσεις των αξιωματούχων της Fed, σε συνδυασμό με τις πολύ υψηλές «επιδόσεις» του πληθωρισμού, έχουν ως αποτέλεσμα τη σταθερή άνοδο των αποδόσεων των ομολόγων και την πίεση στις τιμές των μετοχών. Η πορεία των «πραγματικών αποδόσεων» των κρατικών ομολόγων και των επιτοκίων των στεγαστικών ομολόγων θα μας δείξει αν η ανησυχία των αγορών κινδυνεύει να εξελιχθεί σε κάτι χειρότερο.

Η αντιπρόεδρος της Fed, μιλώντας την Τρίτη, αιφνιδίασε τις αγορές με τον επιθετικό της τόνο, κάνοντας τους επενδυτές να υποθέσουν πως η νομισματική πολιτική θα σφίξει περισσότερο και πιο γρήγορα από όσο περιμένουν. Τα ομόλογα μακρινής λήξης, οι τεχνολογικές εταιρείες και οι εταιρείες που υπόσχονται υψηλή ανάπτυξη υφίστανται τις μεγαλύτερες πιέσεις. Για άλλη μία φορά, φαίνεται πως η Wall Street φοβάται περισσότερο τα υψηλά επιτόκια απ' ότι τον πόλεμο.

Η χρηματαγορά βλέπει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να εγκαταλείπει τα αρνητικά επιτόκια μέχρι το τέλος της χρονιάς και να σφίγγει τη νομισματική πολιτική για να συγκρατήσει τον πληθωρισμό. Λιγότερο από το ένα τρίτο του χρέους της ευρωζώνης πλέον έχει αρνητική απόδοση και σύμφωνα με τη Deutsche Bank, η παγκόσμια λίμνη έχει συρρικνωθεί σε λιγότερο από 3 τρισ. δολάρια για πρώτη φορά από τον Δεκέμβριο του 2015.

H επιπεδοποίηση της καμπύλης των ομολογιακών αποδόσεων στις ΗΠΑ και η αντιστροφή τμημάτων της δείχνει ότι η αγορά τιμολογεί επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων από την αμερικανική κεντρική τράπεζα ώστε να υποχωρήσει ο πληθωρισμός από το υψηλό 40ετίας. Το ερώτημα για τους επενδυτές είναι αν αρχίζει να σηματοδοτεί επερχόμενη ύφεση.

Η Τράπεζα Πειραιώς προχωρά σε αναπροσαρμογή των επιτοκίων επιλεγμένων καταθετικών λογαριασμών, μειώνοντάς τα μεσοσταθμικά κατά 0,01%. Οι παραπάνω αλλαγές θα τεθούν σε ισχύ από τις 7 Ιουνίου 2022

Ανοικτό άφησε το ενδεχόμενο η ΕΚΤ να προχωρήσει σε μικρή αύξηση του βασικού της επιτοκίου προς το τέλος του έτους, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας. Μιλώντας στο συνέδριο του Οικονομικού Ταχυδρόμου ο κ. Στουρνάρας ανέφερε ότι η ΕΚΤ οφείλει να είναι πολύ προσεκτική με το «όπλο των επιτοκίων» στην προσπάθεια της να αντιμετωπίσει την αλματώδη αύξηση του πληθωρισμού.

Οι τράπεζες έχουν κάνει τους λογαριασμούς τους και έχουν πάρει τις αποφάσεις τους. Τα επιτόκια των καταθέσεων θα παραμείνουν μηδενικά για φέτος σύμφωνα με τους υπολογισμούς τους, οι οποίοι καθοδηγούνται από την πορεία των επιτοκίων της ΕΚΤ. Τα επιτόκια των καταθέσεων δεν πρόκειται να αυξηθούν πριν η ΕΚΤ ανεβάσει τα δικά της τουλάχιστον στο 0,50% από -0,50% που είναι τώρα.

Μικρές αυξήσεις στις μηνιαίες δόσεις των στεγαστικών δανείων με κυμαινόμενο επιτόκιο θα φέρει η πρώτη αύξηση επιτοκίων που έρχεται όλο και πιο κοντά με τις πληθωριστικές πιέσεις να μεγαλώνουν και τις Κεντρικές Τράπεζες να προχωρούν σε αυξήσεις επιτοκίων. Το πιθανότερο είναι ότι οι πρώτες αυξήσεις για τα περισσότερα δάνεια με κυμαινόμενα επιτόκια, θα είναι από 10-15 ευρώ το μήνα, αν και είναι θέμα περιθωρίου του euribor και δεν μπορεί να αποκλειστεί ακόμη μεγαλύτερη αύξηση.

Το αγκάθι που μπορεί να πυροδοτήσει μία ύφεση θα σχετίζεται με τα επιτόκια. Μία κανονικοποίησή τους είναι επιβεβλημένη αλλά μέχρι εκεί. Εάν η ΕΚΤ, όπως η FED, εισέλθει στον λογική συνεχών αυξήσεων επιτοκίων και παράλληλα έχουμε μία μεταβολή στη στάση της Ευρώπης στη δημοσιονομική πολιτική για το δυσκολότερο 2023, πράγματι θα κινδυνεύσουμε από την έλευση μίας ύφεσης όπως διακινδυνεύουν οι ΗΠΑ.

Σύμφωνα με όσα μας είπαν οι αξιωματούχοι της Fed εχθές έως το τέλος του 2023 τα επιτόκιο αναφοράς θα έχει φθάσει πέριξ του 2,8%. Αν και προοιωνίζεται λόγω πληθωρισμού μια πιο επιθετική επιτοκιακή πολιτική, εντούτοις οι αγορές έδωσαν έμφαση στη σοβαρή πιθανότητα να δοθεί σύντομα μια διπλωματική λύση που θα λήξει τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η τεχνική εικόνα των αγορών και οι δύο εκπλήξεις του ελληνικού χρηματιστηρίου.

Ιδιαίτερη σημασία αποκτά για τις ελληνικές τράπεζες η συνεδρίαση της ΕΚΤ σήμερα, καθώς ακόμα και οι νύξεις ή η παράλειψη λέξεων μπορεί να υπαινίσσεται τις προθέσεις της Κεντρικής Τράπεζας για πολιτική ή κατεύθυνση που προτίθεται να ακολουθήσει με τις ευρωπαϊκές οικονομίες να πλήττονται από την κρίση στα καύσιμα και στις πρώτες ύλες. Οι φόβοι των τραπεζών για νέα κόκκινα δάνεια και οι προοπτικές ανάπτυξης.

Το ενδιαφέρον των επενδυτών επικεντρώνεται κατά τη διάρκεια των τελευταίων ημερών, στις ειδήσεις που έρχονται από το μέτωπο της Ουκρανίας, στα νέα που διαρρέουν από τις αρχικές διαπραγματεύσεις ανάμεσα στις δυο πλευρές, στην έκρηξη των τιμών των καυσίμων, των βιομηχανικών ορυκτών και των πρώτων υλών, καθώς και στην κλιμάκωση των κυρώσεων και στις οικονομικές επιπτώσεις που θα υπάρξουν από αυτές.

Οι επιπλοκές στο κόστος χρηματοδότησης των ευρωπαϊκών και ελληνικών τραπεζών που πυροδοτεί η ουκρανική κρίση, είναι σημαντικές και ενδέχεται να προκαλέσουν την παράταση των μέτρων στήριξης της ΕΚΤ για αγορές ομολόγων την υιοθέτηση άλλων ευέλικτων μέτρων ή ακόμα και την καθυστέρηση της ανόδου των επιτοκίων.

Στο πεδίο των χρηματαγορών τα ερωτήματα που εγείρονται δεν έχουν πάψει να υπάρχουν: Έχουν και κατά πόσο προεξοφλήσει οι αγορές τις συνέπειες του εκρηκτικού μείγματος της ανόδου των επιτοκίων και της Ρωσο-ουκρανικής κρίσης;  Μπορούν να ανταπεξέλθουν οι ευρωπαϊκές χώρες με μειωμένη παροχή του ρωσικού φυσικού αερίου καθόσον είναι ιδιαίτερα εξαρτώμενες ενεργειακά από αυτό; Τι μέλλει γενέσθαι στη συνέχεια της χρονιάς μετά το κακό ξεκίνημα;

Όσοι έχουν πάρει δάνεια, όπως και όσοι πρόκειται να λάβουν, πρέπει να προσέχουν. Αργά ή γρήγορα, το κόστος του χρήματος θα αυξηθεί και πρέπει να είναι προετοιμασμένοι. Είναι πιθανό, τον Ιούνιο ή τον Σεπτέμβριο του 2022, η αύξηση των επιτοκίων της ΕΚΤ να αρχίσει να περνά στα επιτόκια των κυμαινόμενων επιτοκίων που βασίζονται στο Euribor.

Οι δορυφορικές εικόνες όσον αφορά την αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων, η παραδοχή του Opec ότι είναι δομικοί οι λόγοι για τους οποίους το πετρέλαιο δεν μπορεί να αποτελέσει μια φθηνή εφεδρεία στην τρέχουσα ενεργειακή κρίση και η υιοθέτηση νέων εκτιμήσεων από διεθνείς Οίκους, αξιωματούχους και επενδυτές όσον αφορά έναν πιο επιθετικό ρυθμό αύξησης των επιτοκίων, δεν επιτρέπουν στο ανοδικό momentum να επιστρέψει δυναμικά στις αγορές.