Του Tyler Curtis
Η Kristen Ghodsee σε ένα απόσπασμα του πρόσφατου βιβλίου της με τίτλο Why Women Have Better Sex Under Socialism (Γιατί οι γυναίκες κάνουν καλύτερο σεξ υπό τον σοσιαλισμό), παραθέτει εκτενώς τα έργα του θεατρικού συγγραφέα και φαβιανού σοσιαλιστή Τζωρτζ Μπέρναρντ Σω για να ενισχύσει το επιχείρημά της πως ο καπιταλισμός είναι εγγενώς σεξιστικός. Η ελεύθερη αγορά, γράφει ο Σω, εξαναγκάζει τις γυναίκες να εξαρτώνται από τους άνδρες, εξέλιξη που ουσιαστικά καθιστά το σεξ δωροδοκία για εξασφάλιση οικονομικής ασφάλειας. Η Ghodsee συμπεραίνει βάσει της ανάλυσης του Σω ότι ο καπιταλισμός υποδουλώνει τις γυναίκες οι οποίες, υπό τον σοσιαλισμό, υποτίθεται ότι θα ήταν ευτυχισμένες και ελεύθερες.
Τιμώντας το κακό
Η παράθεση αποσπασμάτων του Σω είναι μια τουλάχιστον περίεργη επιλογή για κάποιον που υποτίθεται ότι επιχειρηματολογεί υπέρ της μεγαλύτερης ελευθερίας και ανεξαρτησίας. Ο Σω, απολογητής των βιαιότερων και πλέον καταπιεστικών δικτατόρων, έτρεφε ένα φανατικό μίσος για την ελευθερία, γράφοντας μεταξύ άλλων: “Ο Μουσολίνι, ο Κεμάλ, ο Πιλσούντσκι, ο Χίτλερ και οι υπόλοιποι μπορούν να βασίζονται σε μένα να τους κρίνει βάσει της ικανότητάς τους να παράγουν αποτελέσματα και όχι βάσει… των βολικών εννοιών της ελευθερίας”.
Για τον Σω, τα “αποτελέσματα” μπορούν να παραχθούν μόνο αν οι άνθρωποι βρίσκονται σε καθεστώς καθολικής σκλαβιάς έναντι του κράτους. Θεωρούσε πως αυτή η υποδούλωση είναι αναγκαία προϋπόθεση της ευημερίας των ανθρώπων - ότι το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού είναι αγροίκοι που, αν αφεθούν ανεξέλεγκτοι, δεν θα μπορούν να φροντίσουν τους εαυτούς τους και συνεπώς χρειάζονται το κράτος για να “οργανώσει” τη ζωή τους γι' αυτούς.
Κατά τον Σω, το απόγειο του πολιτισμού ήταν η Σοβιετική Ένωση. Κατά το “προσκύνημά” του στη μαγική χώρα του Στάλιν το 1931, ο Σω πήρε μια εικόνα της “γης της ελπίδας” όπως την αποκαλούσε. Αρνήθηκε ότι το καθεστώς είχε φυλακίσει κάποιον σημαντικό αριθμό αντιφρονούντων, και περιέγραψε τα γκουλάγκ ως δημοφιλείς προορισμούς αναψυχής. “Απ' ό,τι συμπεραίνω, μπορούν να μείνουν εκεί όσο θέλουν”, είπε.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν γνώριζε τις φρικαλεότητες του Στάλιν. Αντιθέτως, τις υπερασπιζόταν. Αποδεχόμενος τυφλά την κομμουνιστική προπαγάνδα, ο Σω υποστήριζε ότι ο Στάλιν ως δικτάτορας υποχρεώθηκε να οργανώσει μαζικές εκτελέσεις για να κρατήσει τη χώρα ασφαλή από “εκμεταλλευτές και κερδοσκόπους”. Ακόμη, οι μαζικές δολοφονίες ήταν κατ' αυτόν αναγκαίες για τη διατήρηση ενός ικανού εργατικού δυναμικού. Όπως έγραψε το 1933, ο “δυστυχής Κομισάριος” οφείλει να πυροβολεί τους εργάτες του “προκειμένου να μπορεί πιο εντυπωσιακά να ρωτήσει το υπόλοιπο προσωπικό αν έχουν πλέον συνειδητοποιήσει το γεγονός ότι οι διαταγές πρέπει να εκτελούνται”.
Η θανάτωση όμως των ανυπάκουων και των αναποτελεσματικών είναι μόνο το πρώτο βήμα για την οικοδόμηση μιας καλύτερης κοινωνίας. Ο Σω υποστήριζε ακόμη ένα ευρύ πρόγραμμα ευγονικής. “Αν όντως θέλουμε ένα συγκεκριμένο είδος πολιτισμού και κουλτούρας” έγραφε “θα πρέπει να εξοντώσουμε το είδος των ανθρώπων που δεν αρμόζουν σ' αυτό”, αναγνωρίζοντας ένα μεγάλο εύρος “προβληματικών” περιπτώσεων.
Σε μία ταινία επικαίρων του 1931, ο Σω απηχεί με ενθουσιασμό τα αισθήματα των ναζί, δηλώνοντας ότι: “Αν δεν μπορείς να δικαιολογήσεις την ύπαρξή σου, αν δεν είναι αυτοσυντήρητος… τότε ξεκάθαρα δεν μπορείς να χρησιμοποιείς τους οργανισμούς της κοινωνίας για την επιβίωσή σου, καθώς η ζωή σου δεν μας ωφελεί και δεν μπορεί να σου είναι ιδιαίτερα χρήσιμη”.
Οι δολοφονικές του όμως τάσεις δεν σταματούν εδώ. Ο Σω υποστήριξε το 1948 πως ένας σημαντικός αριθμός ανθρώπων δεν θα τηρήσει ποτέ τους κανόνες και συνεπώς δεν έχει καμία χρησιμότητα στην υπόλοιπη κοινωνία. “Τι θα γίνουν οι ακυβέρνητοι, οι άγριοι, οι ασυνείδητοι, οι ηλίθιοι, οι εγωκεντρικοί μύωπες και οι χαζοί;” ρώτησε ρητορικά. “Μην τους τιμωρείτε. Σκοτώστε, σκοτώστε, σκοτώστε, σκοτώστε, σκοτώστε τους”.
Σοσιαλισμός με κάθε κόστος
Μολονότι πολλοί διανοούμενοι των αρχών του 20ου αιώνα έτρεφαν πάθος για την ιδέα της ευγονικής, μάλλον κανείς απ' αυτούς δεν υποστήριζε με τόση αφοσίωση τη σφαγή εκατομμυρίων ανθρώπων όπως ο Σω. Για δεκαετίες, ο Σω ήταν ένθερμος υποστηρικτής της γενοκτονίας, αρνούμενος να μετριάσει τις απόψεις του ακόμη και αφού αποκαλύφθηκε σε όλη της έκτασή της η φρίκη των ναζιστικών στρατοπέδων θανάτου. Παρ' όλα αυτά, υπάρχουν πολλοί αριστεροί σήμερα που συνεχίζουν να αναζητούν πολιτική σοφία στον Σω.
Ο Fintan O'Toole για παράδειγμα, γράφοντας στους Irish Times, διακηρύττει ότι “Ο κόσμος ποτέ δεν χρειαζόταν περισσότερο τον Τζωρτζ Μπέρναρντ Σω”. Χρησιμοποιώντας μια ταιριαστά βίαιη μεταφορά, ο Ο'Τουλ εξυμνεί τον τρόπο με τον οποίο ο Σω ανέπτυξε την εκρηκτική του προσωπικότητα στοχεύοντας στην “ευσέβεια της βικτωριανής αυτοκρατορικής πατριαρχίας”.
Όπως και η Κρίστεν Γκόντσι, ο Ο'Τουλ εξυμνεί τον Σω για την πολεμική του εναντίον της ανισότητας μεταξύ των δύο φύλων και της “τυραννίας” της οικογενειακής ζωής. Δεν αναφέρεται καθόλου στην αδυναμία του Σω για την ευγονική. Άλλοι συγγραφείς προσπάθησαν να υπερασπιστούν τον Σω, παραδεχόμενοι ότι συχνά έλεγε άκομψα πράγματα και παραμερίζοντας στο τέλος τις πιο ακραίες δηλώσεις του ως “σατιρικές”. Δεδομένου όμως του ότι η έφεση του Σω να υπερασπίζεται τον ολοκληρωτισμό κράτησε για δεκαετίες, είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι υπάρχει κάτι το “σατιρικό” εδώ. Η αιμοδιψής πολιτική του φιλοσοφία φαίνεται να είναι απολύτως κυριολεκτική.
Παρ' όλα αυτά, ο Σω ήταν επίσης ένας συνεπής επικριτής του καπιταλισμού και των “βικτωριανών” κοινωνικών αξιών. Η παθιασμένη εκ μέρους του αποκηρυξη της ανισότητας του πλούτου και της παραδοσιακής σεξουαλικής ηθικής απηχεί καλά στους σημερινούς προοδευτικούς. Γι' αυτούς, το να πιστεύει κανείς στην σοσιαλιστική ορθοδοξία αρκεί για να απαλλαγεί σχεδόν από την οποιαδήποτε κατηγορία.
Από τον σχετικά ήσυχο και “αξιοπρεπή” αντισημιτισμό της Ιλχάν Ομάρ μέχρι τον βίαιο και δολοφονικό εξτρεμισμό του Τσε Γκεβάρα, οι σοσιαλιστές δεν είναι μόνο πρόθυμοι να παραβλέψουν τους μισαλλόδοξους και τους απολυταρχικούς μεταξύ τους, αλλά φτάνουν μέχρι και να τους υιοθετήσουν. Και λίγους έχουν λατρέψει περισσότερο από τον εκκεντρικό θεατρικό συγγραφέα και αμετανόητο σταλινικό Τζωρτζ Μπέρναρντ Σω.
--
Ο Tyler Curtis εργάζεται στο τμήμα δανείων μιας κοινοτικής τράπεζας στο Μιζούρι.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 7 ιανουαρίου 2019 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ “Μάρκος Δραγούμης”.
