Για εμάς, τα «χρυσά παιδιά της Μεταπολίτευσης» που μεγαλώσαμε στην καλύτερη περίοδο στην ιστορία της χώρας, σε περιβάλλον απόλυτης ελευθερίας και σε καιρό ειρήνης, τα οδυνηρά γεγονότα της ελληνικής ιστορίας αν και είναι οικεία γιατί τα έζησαν οι παππούδες μας, στην πραγματικότητα παραμένουν άγνωστα ως οικογενειακά βιώματα. Ο Ηλίας Μαγκλίνης με το νέο του βιβλίου τιμά με ουσιαστικό τρόπο τη μνήμη εκείνων που δεν είχαν τη δική μας τύχη να ζήσουν ανέμελα.

Ερωτήματα όπως ποιος είναι ο ρόλος της μουσικής στην ατομική και τη συλλογική ταυτότητα των προσφύγων, και ποια η σημασία της ως κινητήριας δύναμης του προσφυγικού ελληνισμού διερευνώνται στην επετειακή έκθεση «''Σήκω ψυχή μου!''… Εικόνες και μουσικές των προσφύγων του '22», που εγκαινιάζεται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Δράμας, με την ιδιαιτερότητα της έκθεσης να έγκειται στη δημιουργία –στην προκειμένη μουσική και τραγούδι– ως αποτέλεσμα μετουσίωσης και εξιστόρησης δεινών και καταστροφής.

Έκθεση για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή θα πραγματοποιηθεί στο Περίπτερο 6 της ΔΕΘ (Περίπτερο των Εθνών, Οδός Εγνατίας 154), μεταξύ 10 και 18 Σεπτεμβρίου. Εκείνο το οποίο ξετυλίγεται στην έκθεση είναι η Ιστορία των Ελλήνων της Μικράς Ασίας και η διαδρομή τους μέχρι τον τελικό ξεριζωμό.

Ο Τούρκος πρόεδρος επέλεξε την 100ή επέτειο της Μικρασιατικής Καταστροφής για να ανεβάσει το θερμόμετρο απέναντι στην Ελλάδα, πιεσμένος από πολλές πλευρές. Έχοντας επιλέξει να συμπορεύεται με τον επικεφαλής των υπερεθνικιστών Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ο Ερντογάν επιλέγει συχνά να αποπειράται να βρει μία λύση στα αδιέξοδά του, στοχοποιώντας την Ελλάδα.

«Ποια η βάση της επανάκαμψης του ελληνισμού στη Μικρά Ασία;» και «Ποια τα αποτελέσματα της Μικρασιατικής Καταστροφής;». Τα δύο αυτά ερωτήματα αποτελούν το πρώτο και το τελευταίο κεφάλαιο, αντίστοιχα, του βιβλίου του Θάνου Μ. Βερέμη με τίτλο «22 ερωτήσεις και απαντήσεις για το '22», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Μεταίχμιο» και απαντά για τα πώς και τα γιατί της Μικρασιατικής Καταστροφής.

Τα επίσημα εγκαίνια του 41ου Φεστιβάλ Βιβλίου Θεσσαλονίκης, που φέτος είναι αφιερωμένο στα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή, πραγματοποιήθηκαν το βράδυ του Σαββάτου στην παραλία της πόλης, δίπλα στον Λευκό Πύργο. Στη φετινή διοργάνωση, που θα ολοκληρωθεί στις 10 Ιουλίου, μετέχουν 200 εκδότες, ενώ στους πάγκους των περιπτέρων του Φεστιβάλ υπάρχουν περισσότεροι από 40.000 τίτλοι βιβλίων.

Η Ελλάδα προχώρησε σε αυτή την περιπέτεια βαθύτατα διχασμένη σε δύο αλληλοδιωκόμενες παρατάξεις, κάθε μια εκ των οποίων έβλεπε την άλλη ως ξενοκίνητη και προδοτική. Αμφότερες οι παρατάξεις υπερτίμησαν την αρχική στήριξη των ξένων, υποτίμησαν τις διαιρέσεις τους και τη δυναμική των γεγονότων. Ακόμη και κατά το 1921 υπήρξε ένας αδιανόητος. Ζούμε πια το καλοκαίρι των μνημών, της ανάκλησης των οδυνηρών βιωμάτων και - θέλω να ελπίζω - του αναστοχασμού επί της νεότερης ιστορίας της χώρας.

Μετά το ξέσπασμα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Βενιζέλος επεδίωξε την είσοδο της Ελλάδας στον πόλεμο στο πλευρό της Τριπλής Συνεννόησης (Αντάντ), πιστεύοντας πως είχε έρθει η ώρα να εκπληρωθεί η Μεγάλη Ιδέα, καθώς οι σύμμαχοι με αντίτιμο την ανάληψη μιας εκστρατείας κατάληψης των Στενών στην ανοχύρωτη ακόμα Καλλίπολη προσέφεραν στην Ελλάδα την παραχώρηση της Ιωνίας της Βορείου Ηπείρου και της Κύπρου ήδη από το 1915.

Το 2021 ήταν αφιερωμένο στην επέτειο 200 ετών από την Επανάσταση, ωστόσο δεν στέφθηκε με περισσότερη εθνική αυτογνωσία. Καλό θα ήταν να μην περάσουν με τον ίδιο τρόπο και τα 100 έτη από τη μικρασιατική καταστροφή. Έχουμε πολλά να μάθουμε παρακολουθώντας το αποτύπωμα της πραγματικά τεράστιας εθνικής καταστροφής στο σήμερα.

Τη μνήμη της γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας τίμησε η Βουλή. «Χωρίς σεβασμό στους κανόνες του διεθνούς δικαίου και στις αρχές της καλής γειτονίας, δεν μπορεί να οικοδομηθεί σχέση εμπιστοσύνης ως προϋπόθεση ασφάλειας και ευημερίας των λαών μας», ανέφερε ο προεδρεύων της σημερινής συνεδρίασης Χαράλαμπος Αθανασίου.

Εκπρόσωποι της Καθολικής Εκκλησίας και της Ορθόδοξης Εκκλησίας, μαζί με πρόσφυγες κάθε θρησκείας, συγκεντρώθηκαν, σήμερα Τρίτη το μεσημέρι, στον χώρο όπου βρίσκεται το εμβληματικό άγαλμα της Μικρασιάτισας Μάνας, στην Επάνω Σκάλα της Μυτιλήνης και συμπροσευχήθηκαν για τους πρόσφυγες, έναν αιώνα τώρα, από την Μικρασιατική Καταστροφή έως σήμερα. 

Υπήρξε η μεγαλύτερη τραγωδία της σύγχρονης Ελλάδας, μια κορυφαία καταστροφή. Δεν είναι τυχαίο που οι προετοιμασίες για το μεγάλο αυτό ιστορικό γεγονός (100 χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή) έχουν ήδη ξεκινήσει και από την πολιτεία και από τα προσφυγικά σωματεία.