«Ποια η βάση της επανάκαμψης του ελληνισμού στη Μικρά Ασία;» και «Ποια τα αποτελέσματα της Μικρασιατικής Καταστροφής;». Τα δύο αυτά ερωτήματα αποτελούν το πρώτο και το τελευταίο κεφάλαιο, αντίστοιχα, του βιβλίου του Θάνου Μ. Βερέμη με τίτλο «22 ερωτήσεις και απαντήσεις για το ‘22», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Μεταίχμιο» και απαντά για τα πώς και τα γιατί της Μικρασιατικής Καταστροφής.
Ένα βιβλίο σαφές και εύληπτο, και σε αυτό θα λέγαμε ότι συμβάλουν επίσης τα μικρής έκτασης κεφάλαια, στα οποία, κάθε φορά, ο ιστορικός και πανεπιστημιακός απαντά με συμπυκνωμένο λόγο. Ο ίδιος δε, στον πρόλογο της έκδοσης, συστήνει το βιβλίο του ως εξής: «μια προσπάθεια απλοποίησης ενός σύνθετου ιστορικού φαινομένου το οποίο συνδυάζει πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές και στρατιωτικές παραμέτρους», καθότι «η άφιξη 1.300.000 προσφύγων (και όχι μόνον Ελλήνων) σε μια χώρα με μόλις 5.450.000 πληθυσμό αποτέλεσε το μεγαλύτερο πρόβλημα ενσωμάτωσης σε όλη τη σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία» (σελ. 11).
Εκκινεί το τελευταίο κεφάλαιο αναφερόμενος στη Μικρασιατική Καταστροφή του ’22 ως μία ακόμη εθνική τραγωδία· «η ελληνική ιστορία από το 1821 μέχρι σήμερα αποτελεί μια εναλλαγή τραγωδιών με ψυχοδράματα, επιτυχιών με αποτυχίες. Η Καταστροφή του 1922 ήταν ασφαλώς μια τραγωδία για τους πρωταγωνιστές της. […] Ψυχοδράματα ήταν η πληθώρα των στρατιωτικών πραξικοπημάτων σε ολόκληρο τον Μεσοπόλεμο. Απότοκος της καταστροφής και των κακουχιών της Κατοχής ήταν και ο εμφύλιος, μια ακόμα τραγωδία με απόηχους που κράτησαν πολύ» (σελ. 136-137).
Στα κεφάλαια που μεσολαβούν δίνει έμφαση στα γεγονότα που οδήγησαν στην Καταστροφή, θίγει ζητήματα που ακολούθησαν αυτής και κατά περιόδους γίνονται ξανά θέμα συζήτησης. Όπως «ποια η σημασία της διάσκεψης της Λωζάννης για την Ελλάδα», «ποια η σημασία του Ελληνοτουρκικού Συμφώνου Φιλίας του 1930», καθώς και «ποια ονόματα Μικρασιατών παραμένουν σημαντικά για την κατοπινή πρόοδο της Ελλάδας» – κεφάλαιο στο οποίο αναφέρεται περαιτέρω στους Φώτη Κόντογλου, Μανώλη Ανδρόνικο, Οδυσσέα Λαμψίδη, Αλέξανδρο και Κωνσταντίνο Δεσποτόπουλο, μεταξύ άλλων.
Ενδιαφέρον το κεφάλαιο υπ αριθμόν 19, με το ερώτημα «ποιο από τα κείμενα για την Καταστροφή ξεχωρίζει», και τον Βερέμη να απαντά «το κείμενο του Αμερικανού δημοσιογράφου και λογοτέχνη Έρνεστ Χεμινγουέι που έγραψε, ως αυτόπτης μάρτυς, για τη Σμύρνη, με τίτλο ‘‘Στην εποχή μας’’», παραθέτοντας απόσπασμα του κειμένου που ολοκληρώνεται με τις προτάσεις «Πολλές (σ.σ γυναίκες στο λιμάνι) έβρισκαν το πιο σκοτεινό μέρος για να γεννήσουν. Φαινόταν σαν να μην τους ένοιαζε τίποτα άλλο […]». Βοηθητικό σε κάθε αναγνώστη που «διψά» να εμβαθύνει στα γεγονότα, το κεφάλαιο «Μια βασική βιβλιογραφία για την Καταστροφή;».
Στον επίλογο του «22 ερωτήσεις και απαντήσεις για το ‘22», ο συγγραφέας προτείνει τη μελέτη ενός ξεχωριστού κεφαλαίου που θα αφορά στις σχέσεις μεταξύ των διαφορετικών προελεύσεων προσφύγων. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, βάζει μια ακόμη άνω τελεία σε ένα κεφάλαιο της Ιστορίας που η μνήμη το καθιστά νωπό, πόσω μάλλον φέτος, με τη συμπλήρωση ενός αιώνα από τη Μικρασιατική Καταστροφή.
