Η Federal Reserve δεν διαθέτει επαρκή συστήματα για να αντιμετωπίσει τυχόν «κακοήθη» προσπάθεια της Κίνας να συγκεντρώσει εμπιστευτικές πληροφορίες για την οικονομία και τη νομισματική πολιτική των ΗΠΑ, σύμφωνα με έκθεση που εκπονήθηκε από το Ρεπουμπλικανικό επιτελείο της Επιτροπής Εσωτερικής Ασφάλειας της Γερουσίας και απορρίφθηκε αμέσως από τη Fed ως «άδικη, ατεκμηρίωτη και μη επαληθευμένη».

Έχουμε συνηθίσει να λέμε, ότι την οικονομία την οδηγεί το αόρατο χέρι των αγορών και ότι το τιμόνι της παγκόσμιας οικονομίας βρίσκεται στα χέρια των διοικήσεων των κεντρικών τραπεζών και ειδικότερα στα χέρια της Fed. Τη σημερινή όμως κατάσταση, ποιος την ελέγχει; Με βασικά εργαλεία, τα επιτόκια και τον κρουνό της ρευστότητας, οι κεντρικές τράπεζες και οι κυβερνήσεις, πλοηγούν εδώ και δεκαετίες την παγκόσμια οικονομία εν μέσω των ανοδικών και πτωτικών κύκλων. Ωστόσο σήμερα, αυτά τα εργαλεία δείχνουν αναποτελεσματικά και δύσχρηστα.

Ο Michael Burry, γνωστός από την μεγάλη κρίση του 2008, συνηθίζει να μοιράζεται τις απόψεις του για την πορεία της οικονομίας και των χρηματιστηρίων. Με την τελευταία του ανάρτηση στο Twitter υποστηρίζει πως η πτώση της οικονομικής δραστηριότητας θα είναι πολύ απότομη και θα αναγκάσει την Fed να εγκαταλείψει γρήγορα την πολιτική αύξησης των επιτοκίων. Η άποψή του σηκώνει πολύ συζήτηση, αν όμως είναι σωστή θα είναι μάλλον θετική για την πορεία των χρηματιστηρίων.

Οι μεγάλες αμερικανικές τράπεζες πέρασαν το ετήσιο «τεστ αντοχής» της Fed, δείχνοντας στην προσομοίωση ότι μπορούν να αντιμετωπίσουν μια σημαντική συρρίκνωση της οικονομίας. Η καλή τους επίδοση στα stress tests ανοίγει τον δρόμο για επιστροφή κεφαλαίων στους μετόχους τους. Τέσσερεις από τις μεγάλες τράπεζες των ΗΠΑ, η Morgan Stanley, η Goldman Sachs, η Bank of America και η Wells Fargo δεν άργησαν να κάνουν πράξη, ανακοινώνοντας αυξήσεις μερισμάτων.

Ο πρόεδρος της Fed, Τζερόμ Πάουελ, δεσμεύτηκε από το Φόρουμ της ΕΚΤ στη Σίντρα της Πορτογαλίας ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής δεν θα επιτρέψουν στον πληθωρισμό να επηρεάσει την οικονομία των ΗΠΑ μακροπρόθεσμα. «Δεν θα επιτρέψουμε τη μετάβαση από ένα περιβάλλον χαμηλού πληθωρισμού σε περιβάλλον υψηλού πληθωρισμού» είπε χαρακτηριστικά.

H αγορά το τελευταίο διάστημα κινείται σε περιορισμένο εύρος τιμών με χαμηλούς όγκους, με τους αγοραστές να λειτουργούν με επιφύλαξη και τους δείκτες να διολισθαίνουν προς κρίσιμα επίπεδα. Οι ειδήσεις που κυριαρχούν σε παγκόσμιο επίπεδο ερμηνεύουν την επιφυλακτικότητα αυτή, αλλά υπάρχουν και σημαντικοί παράγοντες που προδιαθέτουν και στηρίζουν μια πιθανή νέα ανοδική κίνηση.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο χαμήλωσε τον πήχη στην πρόβλεψή του για την οικονομική ανάπτυξη των ΗΠΑ λόγω των πιο επιθετικών αυξήσεων των επιτοκίων της Fed, αλλά προέβλεψε ότι θα αποφύγουν, έστω και οριακά, την ύφεση.

Τις τελευταίες ημέρες οι αγορές των εμπορευμάτων έχουν αρχίσει να δείχνουν σημάδια έντονης αδυναμίας. Είτε οφείλεται στους φόβους για σημαντική επιβράδυνση της οικονομίας, είτε στη μειωμένη ρευστότητα στις χρηματιστηριακές αγορές λόγω της ανόδου των επιτοκίων, η αδυναμία στις αγορές μετάλλων, αγροτικών προϊόντων και ενεργειακών πρώτων υλών είναι κάτι που πρέπει να παρακολουθήσουμε από κοντά, γιατί μέσα σε αυτή μπορεί να κρύβονται τα πρώτα καλά νέα στη μάχη κατά του πληθωρισμού.

Συντονισμένες ή όχι πριν από τη σύνοδο του G7 αργότερα αυτόν τον μήνα, οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες επιταχύνουν τις αυξήσεις επιτοκίων, ενώ παράλληλα αποστραγγίζουν την τεράστια λίμνη ρευστότητας που στριφογυρίζει στις αγορές, ενισχύοντας τα νομίσματά τους για να συγκρατήσουν τον εισαγόμενο πληθωρισμό. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς σκληροπυρηνικός μονεταριστής για να αντιληφθεί ότι το μέγεθος της επιχείρησης αυτής θα επηρεάσει τις αγορές ομολόγων και μετοχών το επόμενο διάστημα.

Καθημερινά καταγράφονται νέα ρεκόρ στις ΗΠΑ, σχετικά με την πορεία ορισμένων οικονομικών μεγεθών. Η συνολική αξία των 45 εκατομμυρίων φοιτητικών δάνειων, ξεπερνά για πρώτη φορά στην ιστορία τους, τα 1,7 τρισ. δολάρια. Το άθροισμα καταναλωτικών δανείων, πιστωτικών καρτών, στεγαστικών δανείων, δανείων για αγορά αυτοκινήτων, καθώς και στεγαστικών δανείων, έχουν οδηγήσει το ιδιωτικό χρέος των νοικοκυριών στο ρεκόρ των 15,84 τρισ. δολάρια. Με τον πληθωρισμό να έχει επιστρέψει σε τιμές του 1981 η ανησυχία έχει ξεπεράσει τα στενά πλαίσια της Fed και έχει αγκαλιάσει τον Λευκό Οίκο.

Η υποδοχή των νέων για τον αυξημένο πληθωρισμό και την επιτάχυνση της πολιτικής οικονομικής σύσφιξης στις ΗΠΑ με την αύξηση των επιτοκίων κατά 75 μονάδες βάσης από τη FED δεν μπορούσε να έχει άλλη υποδοχή από τις αγορές. Η αναπροσαρμογή για το ασφάλιστρο κινδύνου και η «απαίτηση» υψηλότερης αμοιβής από τις αγορές αξιογράφων οδήγησαν σε δύο αλλεπάλληλα sell-off, απόλυτα εναρμονισμένα με την τάση στο εξωτερικό. 

Καθημερινή πλέον είναι η επιδείνωση στις αγορές που κινούνται χωρίς φρένα, με τον Dow να χάνει για πρώτη φορά από τον Ιανουάριο του 2021 την ψυχολογική στήριξη των 30.000 μονάδων και να απέχει μόλις 1,3% από το όριο κάτω από το οποίο περνάει σε bear market, όπως έχει ήδη συμβεί για τους S&P 500 και Nasdaq. Το κλίμα κάθε ημέρα βαραίνει και περισσότερο, καθώς η μία μετά την άλλη οι κεντρικές τράπεζες υιοθετούν επιθετικές πολιτικές και οι επενδυτές φοβούνται ότι η ραγδαία αύξηση των επιτοκίων θα επιβραδύνει την οικονομική δραστηριότητα, οδηγώντας τις οικονομίες σε ύφεση.

Πολλοί χθες περίμεναν ότι από τη στιγμή που ο Πάουελ επιβεβαίωσε τα πιο απαισιόδοξα σενάρια για αύξηση επιτοκίων 75 μονάδες βάσης τον Ιούνιο και ισχυρή πιθανότητα για άλλη μια αύξηση αυτού του επιπέδου τον Ιούλιο, η Wall θα βυθιζόταν εκ νέου. Όμως οι αγορές είναι πάντα ένα βήμα μπροστά και είχαν προλάβει να εμπεδώσουν την είδηση. Τελείωσε η πτώση ή πρόκειται απλά για μια ανοδική αντίδραση;

Η σημαία των αρκούδων υψώθηκε για τα καλά στη Wall Street καθώς η άσχημη φετινή χρονιά για την αμερικανική χρηματιστηριακή αγορά διέσπασε καθοδικά ένα κρίσιμο όριο, επιβεβαιώνοντας ότι βρίσκεται σε «bear market» για πρώτη φορά από τον Μάρτιο του 2020. Οι ανησυχίες για την έξαρση του πληθωρισμού, την επιθετική αντίδραση της Fed και ενδεχόμενη ύφεση της οικονομίας ενισχύουν τις πτωτικές πιέσεις.

Ένα τεχνητό σοκ ρευστότητας που θα επιβραδύνει αρκετά την οικονομική δραστηριότητα έτσι ώστε να υποχωρήσει ο πληθωρισμός αλλά να μην οδηγήσει σε βαθιά ύφεση, θα προσπαθήσει να προκαλέσει η Fed με τη σημερινή της απόφαση για τα επιτόκια. Ο πρόεδρος της Fed, αναμένεται να ανακοινώσει την επιθετική αύξηση των επιτοκίων κατά 75 μονάδες βάσης, μετά τα στοιχεία της περασμένης Παρασκευής που έδειξαν ότι ο πληθωρισμός παραμένει σε υψηλό 40 ετών για έναν ακόμη μήνα.

Οι ανακοινώσεις για τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ έπληξαν καίρια τις αγορές και έφεραν πάλι στο προσκήνιο την αγωνία των χρηματιστηρίων μπροστά στις μελλοντικές αυξήσεις επιτοκίων. Η πτώση ήταν γενικευμένη, σε μετοχές, ομόλογα και στον κόσμο των κρυπτονομισμάτων. Η κατασταση έγινε ακόμη χειρότερη χθες, με τον βασικότερο χρηματιστηριακό δείκτη του κόσμου, τον S&P 500 να βρίσκεται πλέον και αυτός στην περιοχή του bear market, γεννώντας ένα απλό ερώτημα: Ξεκινά ένας νέος, πιο επικίνδυνος, πτωτικός κύκλος για τις αγορές;

Τα δυο όπλα που χρησιμοποιούν σήμερα οι κεντρικές τράπεζες στη σκληρή μάχη κατά του πληθωρισμού και της κλιμακούμενης οικονομικής κρίσης είναι η αύξηση των επιτοκίων και η οικονομική σύσφιξη. Αυτό σημαίνει, ότι αντιστρέφεται κατά 360 μοίρες η οικονομική κατεύθυνση του πλανήτη που ακολουθήθηκε από το 2008 μέχρι και σήμερα. Είναι όμως δυνατόν αυτή η σχεδόν 15ετής «επιδοματική» οικονομική πολιτική της ποσοτικής χαλάρωσης, των χαμηλών επιτοκίων και των οικονομικών ενισχύσεων, να συνεχιστεί; Ασφαλώς και όχι.

Πυθίες δεν είμαστε και ένα μόνο είναι σίγουρο: Η αγορά έχει και θα έχει πάντα τον τελευταίο λόγο. Όμως πόσο μπορεί να χαράξει το μονοπάτι της μακριά από την πραγματικότητα της κοινής λογικής; Πώς διαγράφονται τα αμέσως επόμενα βήματα της αγοράς από τα τεχνικά διαγράμματα και πώς από τις διαπιστώσεις του επιχειρηματικού κόσμου, των τραπεζιτών και των υπεύθυνων χάραξης νομισματικής πολιτικής;

Τα επιτόκια αναφοράς αυξάνονται. Οι επενδυτές που αναζητούν ένα ισορροπημένο χαρτοφυλάκιο θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι η κατανομή σταθερού εισοδήματος είναι επαρκής για τέσσερις συγκεκριμένες λειτουργίες. Τα κρατικά ομόλογα που προστατεύονται από τον πληθωρισμό θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην προστασία των χαρτοφυλακίων από τον υψηλό πληθωρισμό.

Με την κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ να ξεκινά την ποσοτική σύσφιξη τον Ιούνιο, αφήνοντας τα ομόλογα που διακρατεί να λήγουν χωρίς να τα αντικαθιστά με σκοπό να συρρικνώσει τον ισολογισμό της από τα 9 τρισ. δολάρια, η ανησυχία είναι αν θα αυξηθεί η μεταβλητότητα στην αγορά κρατικών ομολόγων ΗΠΑ όπου έχουν παρατηρηθεί φάσεις χαμηλής ρευστότητας.

Ο επικεφαλής της μεγαλύτερης τράπεζας του κόσμου βλέπει έναν οικονομικό τυφώνα να πλησιάζει, εξαιτίας του νέου «σοκ Βόλκερ», της επιθετικής δηλαδή αποστράγγισης ρευστότητας από την αγορά που ετοιμάζει η Fed. Ο Τζ. Ντάιμον πίστευε ότι ο Βόλκερ, ο οποίος αύξησε τα επιτόκια στο 20% το 1980, προκαλώντας ύφεση, δεν καταλάβαινε τις αγορές και προειδοποιεί τον Πάουελ πως αυτά που έρχονται είναι εξελίξεις που θα γράψουν ιστορία για τα επόμενα 50 χρόνια.

Η αντιμετώπιση του καλπάζοντα πληθωρισμού θα βρεθεί επί τάπητος στη συνάντηση που θα έχουν σήμερα ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν με τον πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ Τζερόμ Πάουελ, σύμφωνα με αξιωματούχο του Λευκού Οίκου.

Οι κεντρικές τράπεζες μπορεί να μετριάσουν τα σχέδια τους για επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων, καθώς τα νέα μακροοικονομικά στοιχεία επιδεινώνονται, αν κρίνει κανείς από την τιμολόγηση των χρηματαγορών που αναθεωρούν τις προσδοκίες τους για το πού θα κορυφωθούν τα αμερικανικά και τα βρετανικά επιτόκια. Οι αγορές έχουν αρχίσει να εστιάζουν λιγότερο στον πληθωρισμό και περισσότερο στον κίνδυνο μιας ύφεσης και αυτός είναι ο λόγος για την ανατιμολόγηση που παρατηρείται.

Τη δύσκολη φετινή χρονιά πολλοί επενδυτές στράφηκαν σε ανάλογες φάσεις στο παρελθόν για να δουν πιο ξεκάθαρα τις προοπτικές της αγοράς. Ανάμεσα στις περιόδους αυτές είναι και η δεκαετία του 1980, καθώς ο πληθωρισμός σήμερα είναι στα ίδια υψηλά επίπεδα με τότε και λόγω της πιθανότητας οι αυξήσεις επιτοκίων της Federal Reserve θα προκαλέσουν ύφεση. Μια σύγκριση που δεν αναφέρεται συχνά είναι το 2018 και συγκεκριμένα το τέταρτο τρίμηνο εκείνης της χρονιάς που έχει πολλές ομοιότητες με το σημερινό περιβάλλον.