Μπορεί η Ευρωπαϊκή Ένωση να βρεθεί στο κέντρο μιας καταιγίδας λαϊκισμού και να κινδυνεύσει ακόμη και με διάλυση, λόγω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία; Η απάντηση, που πλέον όλοι προσπαθούν να ξορκίσουν, είναι ότι όσο παρατείνονται πολεμικές επιχειρήσεις του Πούτιν, τόσο ο κίνδυνος στα θεμέλια του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, στην κοινωνική συνοχή, μεγαλώνει.
Η ΕΕ δεν κινδυνεύει ούτε από επισιτιστική κρίση, όπως αποδεικνύουν τα στοιχεία που έχει στη διάθεση της η Κομισιόν, ούτε από τη ρωσική επιθετικότητα. Διαθέτει αρκετά εφόδια και κονδύλια για να αποτρέψει και τους δύο κινδύνους. Κινδυνεύει ωστόσο σοβαρά από τη φτωχοποίηση των πολιτών της που σε όλα τα κράτη-μέλη βλέπουν τις τιμές του ηλεκτρισμού να εκτοξεύονται και τον πληθωρισμό να ακολουθεί σε δυσθεώρητα ύψη για τα χρόνια του ευρώ.
«Δεν μπορούμε να αφήσουμε για πολύ ακόμα την τιμή του ηλεκτρικού να εξαρτάται τόσο πολύ από το ακριβότερο ορυκτό καύσιμο, το φυσικό αέριο…» ομολογεί κορυφαίος Ευρωπαίος πολιτικός σε κλειστή συνάντηση που είχαμε πριν μερικές ώρες.
Η εντατική επιτήρηση στις πλατφόρμες συναλλαγών φυσικού αερίου, από την πλευρά των υπηρεσιών της Κομισιόν, δεν έχει φέρει αποτελέσματα.Με βάση τις πραγματικές αυξημένες ανάγκες της παγκόσμιας αγοράς, αλλά και τα κερδοσκοπικά παιχνίδια που δεν αποκλείονται, οι τιμές του φυσικού αερίου κάνουν καθημερινό ράλι.
Στις Βρυξέλλες η συζήτηση περιστρέφεται πλέον στην ανάγκη για αλλαγή μοντέλου τιμολόγησης του ηλεκτρισμού σε σχέση με το φυσικό αέριο. Τη συζήτηση άνοιξε η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν στο Ταλίν της Εσθονίας τον περασμένο Νοέμβριο. Τότε η πρόταση έμεινε στο συρτάρι γιατί οι μεγάλες οικονομίες δεν ήθελαν να διαταράξουν τη λειτουργία της αγοράς. Τώρα όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά.
Στις 18 Μαΐου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με βάση και την πρόσφατη έκθεση του ACER, θα δώσει στη δημοσιότητα τις προτάσεις της για το RepowerEU που δομούνται σε τρεις άξονες:
Α. Ταχεία απεξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα με πρώτο το ρωσικό πετρέλαιο
Β. Άμεση επιτάχυνση των εγκαταστάσεων των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, με έμφαση στη μείωση του χρόνου αδειοδότησης χωρίς εκπτώσεις στην εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας
Γ. Εξοικονόμηση ενέργειας με διαδικασίες εξπρές στα κτίρια, με έμφαση στην αυτοτροφοδοσία των νοικοκυριών με ηλεκτρικό ρεύμα μέσω της νέας τεχνολογίας των αθέατων φωτοβολταϊκών στις στέγες.
Όλα αυτά είναι καλοδεχούμενα. Είναι ωστόσο προφανές ότι η υλοποίηση τους θα ακολουθήσει διαφορετικές ταχύτητες στα κράτη - μέλη με την απλοποίηση του νομοθετικού πλαισίου να παραμένει το μεγάλο ζητούμενο.
Εκείνο που επείγει είναι μέτρα άμεσης απόδοσης σε ευρωπαϊκή κλίμακα. Η Κομισιόν ετοιμάζεται να φέρει σενάρια για βραχυπρόθεσμα μέτρα στο τραπέζι των ηγετών στις 30 Μαΐου. Όμως κάθε μέρα που περνάει επιβαρύνει δυσβάστακτα τους πολίτες και υπονομεύει την αξιοπιστία της Ευρώπης να δώσει άμεσες λύσεις στα πολύ δύσκολα. Η πίεση στις κυβερνήσεις είναι πρωτόγνωρη.
Τα μέτρα που ανακοινώνονται στις πρωτεύουσες των κρατών μελών, αν και έχουν βαρύ δημοσιονομικό κόστος, δεν φέρνουν ανάλογη ελάφρυνση στα νοικοκυριά. Αντίθετα αναδεικνύουν μια κατακερματισμένη εικόνα της ενιαίας αγοράς που δεν μπορεί να διαχειριστεί την ισχύ της σε καιρό πολέμου, αφήνοντας τους λαϊκιστές να κάνουν πάρτυ με ανυπόστατες υποσχέσεις που, ως συνήθως, χρηματοδοτούνται από λεφτόδεντρα.
Στο Στρασβούργο αυτή την εβδομάδα υποδεχτήκαμε, στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, τον πρωθυπουργό της Ιταλίας, Μάριο Ντράγκι. Ο σπουδαίος αυτός Ευρωπαίος, στον οποίο οι Έλληνες οφείλουμε σεβασμό για την αμέριστη αλληλεγγύη του στα δύσκολα, μας μίλησε για την Ευρώπη της επόμενης φάσης που προτείνει να κινηθεί με όσους επιλέγουν να στηρίξουν τις κοινές ευρωπαϊκές πολιτικές. Ο Μάριο Ντράγκι ξέρει από κρίσεις. Η ηγεσία της ΕΕ οφείλει να ακολουθήσει το δρόμο του και να κάνει «ό,τι χρειαστεί» στην κρίση τιμών ενέργειας που υπονομεύει τη συνεκτικότητα των κοινωνιών μας. «Whatever it takes» είναι η λύση. Έστω και με καθυστέρηση…
* Η Μαρία Σπυράκη είναι ευρωβουλευτής ΝΔ-ΕΛΚ, συμπρόεδρος του Intergroup για την κλιματική αλλαγή και τη βιώσιμη ανάπτυξη
