Θυμάμαι πριν πολλά χρόνια τον μεγάλο Μάνο Χατζηδάκι, όταν μιλούσε για το ήθος του καλλιτέχνη αναφερόταν στο λιτό του λόγο, στη διακριτική του παρουσία και στην αγάπη του για αυτό που έκανε. Γιατί αν αγαπάς τη δουλειά σου επιζητείς την τελειότητα, που φέρνει και την εσωτερική πληρότητα. Όταν αισθάνεσαι αυτόν τον εσωτερικό πλούτο, δεν ασχολείσαι με τα φτιασίδια και τους ακκισμούς για να εντυπωσιάσεις και να διακριθείς. Σε αυτά καταφεύγουν οι κενοί άνθρωποι.

Αναμφίβολα η παραίτηση του Γρηγόρη Δημητριάδη είναι το μείζον πολιτικό γεγονός του καλοκαιριού. Ήταν πολύ κοντά στον πρωθυπουργό και διεκπεραίωνε με επιτυχία, πάσης φύσεως κυβερνητικές υποθέσεις. Χωρίς υπερβολή θα έλεγα πως ήταν από τα βασικά πρόσωπα πάνω στα οποία οικοδομήθηκε το επιτελικό κράτος. Συνεπώς ο πρωθυπουργός θα πρέπει να βρει έναν αντικαταστάτη του αμέσως με τα ίδια προσόντα και τον ίδιο βαθμό εμπιστοσύνης ή να αλλάξει το μοντέλο άσκησης της κυβερνητικής εξουσίας.

Ο Θανάσης Μαυρίδης στο σημερινό άρθρο του, στη στήλη του, θίγει τα κακώς κείμενα του ελληνικού ποδοσφαίρου. Και αυτά δεν είναι λίγα. Το κυριότερο είναι πως τα τελευταία χρόνια δεν υπάρχει ανταγωνισμός. Δεν υπάρχουν 4-5 ισοδύναμες ομάδες οι οποίες να διεκδικούν το πρωτάθλημα. Και δεν υπάρχουν επίσης άλλες 4-5 αξιόμαχες που με τις αγωνιστικές επιδόσεις τους να έχουν την ικανότητα και τη δυνατότητα να συνδιαμορφώνουν τη βαθμολογία. Όπως ακριβώς γίνεται στο καλύτερο πρωτάθλημα του κόσμου, μακράν, το αγγλικό. Σήμερα, τι μπορεί να γίνει; Πώς μπορεί να δούμε ένα ποιοτικό και ενδιαφέρον πρωτάθλημα;

Δε γνωρίζω αν υπάρχει στο υπουργείο Πολιτισμού ή σε κάποιο άλλο υπηρεσία που να καταγράφει τα αγάλματα που υπάρχουν στην Ελληνική Επικράτεια. Θα είχε το ενδιαφέρον του, όχι για κανέναν άλλο λόγο, αλλά για να στήσουμε άγαλμα και σε όσες προσωπικότητες δεν έχουμε τιμήσει ακόμα. Συνεπώς, θεωρώ υψίστης στρατηγικής σημασίας την απόφαση του υπουργού Εξωτερικών να αναγερθεί ανδριάντας του Χο Τσι Μινχ στην Έδεσσα, μια πόλη στην οποία μεγαλούργησε το 1915 και το 1916 ως βοηθός μάγειρα του γαλλικού στρατού.

Το ερώτημα δεν το θέτω εγώ, αλλά ο Ιλία Λαζαρένκο που ζει στη Λεμεσό. Είναι Ρώσος που έχει εναντιωθεί στο καθεστώς του Πούτιν. Όπως γράφει η ιστοσελίδα «Πολίτης», «σε κράτος εν κράτει έχουν μετατραπεί οι Ρώσοι στη Λεμεσό, τρομοκρατώντας ακόμα και συμπατριώτες τους οι οποίοι εκφράζουν ανοιχτά την αντίθεσή τους στην εισβολή στην Ουκρανία, καταγγέλλοντας τα εγκλήματα του ρωσικού στρατού. Ευθύνη φέρει και ο Δήμος Λεμεσού ο οποίος έδωσε άδεια να στηθεί ρωσικό προπαγανδιστικό περίπτερο.

Χθες ο υπουργός Αμύνης της Τουρκίας Χουλουσί Ακάρ δήλωσε, αναφερόμενος στον αυξημένο στρατιωτικό προϋπολογισμό της πατρίδας μας, πως «η Ελλάδα κάτι σκαρώνει κατά της Τουρκίας». Φυσικά η Ελλάδα δεν σκαρώνει τίποτα σε βάρος της Τουρκίας, γιατί ως γνωστόν δεν διεκδικεί τίποτα, δεν είναι αναθεωρητική δύναμη και δεν κατέχει σπιθαμή εδάφους ξένου κράτους. Το μόνο που κάνει η Ελλάδα είναι να φροντίζει για την εθνική της άμυνα μετά από πολλά χρόνια απραξίας για τους λόγους που γνωρίζουμε.

Διάβασα με προσοχή τη δήλωση του κ. Α. Λιάκου. Μια εύκολη απάντηση θα ήταν πως τελικά εξισώνει τους κρατούμενους τότε με τους φυλακισμένους σήμερα και μια κυβέρνηση δικτατορική με μια κυβέρνηση κοινοβουλευτική. Εννοείται πως όταν λέμε ρητά πως δεν εννοούμε κάτι, αλλά τελικά από τα λεγόμενά μας αφήνουμε παραθυράκι πως μπορεί και να τα εννοούμε, αυτό σημαίνει πως κάτι δεν πάει καλά με τον συλλογισμό μας. Η ουσία του σχολίου του κ. Α. Λιάκου συνοψίζεται στην τελευταία πρόταση. «Μήπως θα έπρεπε να τεθεί το ζήτημα μιας γενναίας ιστορικής εκκαθάρισης εκκρεμοτήτων που ανήκουν πλέον στο παρελθόν;»

Όπως ένας μεγάλος καλλιτέχνης θα περάσει χρόνος για να καταξιωθεί αν αλλάξει πεδίο και ύφος, καθώς το κοινό του έχει δεθεί μαζί του σε ένα συγκεκριμένο είδος τέχνης με ένα συγκεκριμένο στυλ, έτσι και ένας «προοδευτικός» καλλιτέχνης θα πρέπει πάντα να οσμίζεται τι θεωρεί το ακροατήριό του κάθε εποχή «προοδευτικό» και να το ακολουθεί. Αν δεν προσαρμοστεί, χάνεται.

Ο Μιχαηλίδης σκέφτηκε ψύχραιμα και αποφάσισε να διακόψει την απεργία πείνας. Άλλωστε ελάχιστη βρήκε συμπαράσταση. Μερικές εκατοντάδες στην Αθήνα, μερικές δεκάδες στην Κρήτη, 2-3 γραφικοί βουλευτές και οι γνωστοί «σπεκουλαδόροι» του ΣΥΡΙΖΑ. Δεν φούντωσε το λαϊκό κίνημα και ο ξεσηκωμός για την απελευθέρωση του. Με τέτοια «επαναστατική» δράση πολύ δύσκολα θα βρισκόταν δικαστής -ούτε καν «λαϊκός δικαστής»- που θα έβαζε την υπογραφή του σε μια υφ' όρων απόλυση.

Δεν γνωρίζω αν υπήρξε προηγούμενο, σε τόσο μικρό διάστημα να ξέσπασαν τόσες πολλές φωτιές. Εκείνο που ξέρω είναι πως δε χάθηκαν ανθρώπινες ζωές και οι υλικές καταστροφές περιορίστηκαν στο ελάχιστο, προς μεγάλη απογοήτευση του Α. Τσίπρα. Περίμενε να ακούσει πως κάηκαν τουλάχιστον 200 σπίτια και έμεινε εμβρόντητος, όταν ο δήμαρχος της περιοχής του είπε πως κάηκαν μόνο 3-5. «Δεν είχαμε νεκρούς, δεν έχουμε και μεγάλο αριθμό καμένων σπιτιών, πώς θα κτίσουμε τον αντιπολιτευτικό μας λόγο;»

Θίχτηκαν οι Συριζαίοι—κανονικοί και με πολιτικά—για την επίσκεψη του μονάρχη της Σαουδικής Αραβίας στην Αθήνα, γιατί όπως γράφουν στα «χέρια του υπάρχει ακόμα το αίμα του Κασόγκι», του αντιφρονούντα δημοσιογράφου που δολοφονήθηκε με φρικτό τρόπο μέσα στην πρεσβεία της Σαουδικής Αραβίας στην Άγκυρα. Αυτές δεν είναι διαμαρτυρίες που αρμόζουν σε κόμμα αξιωματικής αντιπολίτευσης. Και βέβαια είναι προκλητικό όλοι αυτοί που δηλώνουν πως γεννήθηκαν στις 17 Νοέμβρη να επιδεικνύουν τώρα τις ανθρωπιστικές τους ευαισθησίες.

Το ΑΚΕΛ ήταν ένα από τα μεγαλύτερα κομμουνιστικά κόμματα αναλογικά με τον πληθυσμό και παραμένει. Συγχρόνως ήταν ένα από τα πιο πιστά κόμματα στη Σοβιετική Ένωση και στον προλεταριακό διεθνισμό. Ήταν ο κύριος αγωγός της σοβιετικής πολιτικής στην Κύπρο και λόγω της πολιτικής και της οικονομικής ισχύος του καθόριζε εν πολλοίς την πολιτική του Μακάριου, που ήταν συντονισμένη με τη γραμμή των Σοβιετικών.

Τέτοιες μέρες δεν μπορεί παρά το μυαλό μας να ανατρέχει στα όσα έγιναν στην Κύπρο εκείνο το καλοκαίρι του 1974. Στο πλαίσιο της ανασκόπησης των γεγονότων, υπό το φως νέων τεκμηρίων, θα πρέπει να επαναξιολογήσουμε τη συμπεριφορά μερικών πρωταγωνιστών εκείνης της περιόδου είτε είναι φυσικά πρόσωπα είτε κράτη. Στα φυσικά πρόσωπα πρωτίστως θα πρέπει να ξαναδούμε τα πεπραγμένα του Μακάριου, ο οποίος μέχρι στιγμής παραμένει στο απυρόβλητο από τους Έλληνες ιστορικούς.

Οι πολιτικές και οικονομικές ελίτ της Γερμανίας επέλεξαν μια στρατηγική συνεργασία με τη Ρωσία του Πούτιν για τη παροχή φτηνού φυσικού αερίου και πάνω σε αυτή την συνεργασία βασίστηκε εν πολλοίς όλη η οικονομική ανάπτυξη των ετών 2003 - 2020. Τώρα που η κατάσταση στράβωσε, η πρώτη χώρα που πληρώνει τα αντίποινα του Πούτιν είναι η Γερμανία. Και μας λέει βοηθήστε! Και οι χώρες του Νότου απαντούν: και γιατί να βοηθήσουμε; Όπως στρώσατε, θα κοιμηθείτε. 

Τελικά πάνω στην τραγωδία της Κύπρου κτίστηκε η Μεταπολίτευση. Είναι κοινότοπη πλέον η διαπίστωση πως αν ο Ιωαννίδης δεν αποτολμούσε το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου η αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα θα καθυστερούσε -άγνωστο πόσο- και δε γνωρίζουμε τι μορφή θα είχε. Θα ήταν ελεγχόμενη από το απερχόμενο καθεστώς; Ανεξέλεγκτη και χαοτική; Ή μήπως η μετάβαση θα είχε μιαν ιδανική πορεία, σαν αυτή που ζήσαμε. Γιατί τελικά όλα κύλησαν στον ελλαδικό χώρο κατά τρόπο υποδειγματικό. Το τίμημα που καταβάλλαμε είναι γνωστό. Και η πληγή δεν λέει να κλείσει.  

Αυτά που γίνονται στην Ιταλία δεν αντέχουν σε καμιά ορθολογική ερμηνεία. Η πτώση του Μάριο Ντράγκι ανοίγει τον ασκό του Αιόλου για τη γειτονική χώρα. Εμείς ήμασταν τυχεροί, γιατί όταν ο τότε πρωθυπουργός Α. Τσίπρας του ζήτησε 5 δισεκατομμύρια, ο Πούτιν προσέγγιζε την Ευρωπαϊκή Ένωση υπό άλλη οπτική γωνία από τη σημερινή. Δε γνωρίζω πώς θα αντιδρούσε, αν παρόμοιο αίτημα τού υπέβαλε σήμερα μια ελληνική κυβέρνηση. Μάλλον θα το ικανοποιούσε, γιατί πλέον είναι άλλοι οι στόχοι του για την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Είναι κανόνας πως όταν έχεις βεβαρημένο παρελθόν, θα πρέπει να σιωπάς. Ό,τιδήποτε πεις θα αποβεί σε βάρος σου. Αυτόν τον κανόνα τον ξέχασε ο Α. Τσίπρας και μίλησε επικριτικά για το «ύφος» του πρωθυπουργού στα καμένα. Έπρεπε κάτι να πει κι αυτός και βρήκε «το πάνδηλο έλλειμμα ενσυναίσθησης». Ξέχασε πως λίγες ημέρες μετά την τραγωδία στο Μάτι συνελήφθη καπνίζων πούρο σε θαλαμηγό εφοπλιστή. Όπως ξέχασε και το περίφημο πλέον «και 2000 να σου δώσουμε θα τα ξοδέψεις».

Είναι γνωστό πως ως λαός ρέπουμε προς την πολιτικολογία. Τα πάντα τα βλέπουμε με τα κιάλια της πολιτικής κι έτσι δίνουμε την ευκαιρία να δημιουργηθούν πρόσθετες εντάσεις. Πρόσφατα πολιτικοποιήσαμε και τις φυσικές καταστροφές. Και λέω πρόσφατα γιατί από το 1975 και μετά, που κάθε καλοκαίρι είχαμε σε πολλές περιοχές της Ελλάδας σημαντικές καταστροφές λόγω πυρκαγιών, δε ρίχναμε κατάρες στις εκάστοτε κυβερνήσεις ούτε βρίζαμε τους πρωθυπουργούς.

Τις πρώτες ώρες του πραξικοπήματος στην Κύπρο όλα τα διαθέσιμα τεκμήρια δείχνουν πως η Τουρκία θεωρούσε το χουντικό πραξικόπημα μια ενδοελληνική διένεξη. Όταν όμως ορκίστηκε Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας ο Ν. Σαμψών, με το συγκεκριμένο παρελθόν, εκτίμησαν στην Τουρκία πως έμπαινε επί τάπητος θέμα ασφάλειας των Τουρκοκυπρίων και ενεργοποίησαν το σχέδιο που υπήρχε για εισβολή στην Κύπρο. Από το σημείο αυτό, από τις 20 Ιουλίου 1974, άρχισε η αντίστροφη μέτρηση για την πτώση της δικτατορίας του Ιωαννίδη.

Κανονικά θα έπρεπε η τιμή του εισιτηρίου για τα θεατρικές παραστάσεις αρχαίου δράματος να προσαυξηθεί με το Μπιμπιλόσημο, γιατί η παράσταση διαρκεί περισσότερη ώρα, λόγω των πύρινων ανακοινώσεων κατά Λιγνάδη. Με τον οποίον βέβαια οι περισσότεροι συνεργάστηκαν, φωτογραφήθηκαν όλο περηφάνια, κάποιοι και κάποιες του οφείλουν πολλά και ω του θαύματος έπεσαν όλοι αυτοί από τα σύννεφα όταν πληροφορήθηκαν για το πώς ικανοποιούσε τις σεξουαλικές προτιμήσεις του. Μωρές παρθένες, άμωμες κόρες, παιδάκια του κατηχητικού.

Στην ελληνική κοινωνία υπάρχουν δύο κόσμοι με εντελώς διαφορετικά ιδεολογικά, πολιτικά, κοινωνικά, ανθρωπολογικά χαρακτηριστικά. Είμαστε δύο κόσμοι, εκπροσωπούμε δύο διαφορετικούς τύπους ανθρώπων. Ο καθένας διαλέγει στρατόπεδο. Σήμερα, επειδή έχουν κοπεί όλες οι γέφυρες, είναι πολύ δύσκολη η μετακίνηση από το ένα στρατόπεδο στο άλλο και γι' αυτό όλες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν μια παγωμένη εικόνα εδώ και τρία χρόνια. Ο εκτσογλανισμός της πολιτικής ζωής που βιώνουμε από το 2011 δείχνει πως τελικά το πρόβλημα είναι πρωτίστως ανθρωπολογικό.  

Μέχρι πριν από τρείς ημέρες πίστευα πως το βλακώδες -ούτως ή άλλως- σύνθημα «η χούντα δεν τελείωσε το 73» οφειλόταν στην ανάγκη για ομοιοκαταληξία. Ως γνωστόν το πλήρες σύνθημα ήταν «ψωμί-παιδεία-ελευθερία, η χούντα δεν τελείωσε το '73». Πίστευα ότι το «η χούντα δεν τελείωσε το '74» θα ήταν, εκτός από βλακώδες και αντιποιητικό, κάτι που προφανώς δεν ήταν σύμφωνο με τις λογοτεχνικές ευαισθησίες της πλατείας.  Προχθές όμως με τη συζήτηση στη Βουλή διαπίστωσα πως ένα σημαντικό μέρος των πολιτών πιστεύει πως η χούντα έπεσε λόγω του Πολυτεχνείου το 1973.

Οι φοιτητικές παρατάξεις της Αριστεράς ήρθαν κι έδεσαν με τους «προοδευτικούς» πανεπιστημιακούς και αποτέλεσαν το μπλοκ της αντιμεταρρύθμισης. Ένα μπλοκ του «όχι σε όλα». Ένα μπλοκ που φέρει βαριές ευθύνες για το καθεστώς ανελευθερίας και βίας που επικρατεί στους πανεπιστημιακούς χώρους. Έτσι, το «ρωμαλέο φοιτητικό κίνημα» που υπάρχει μόνο στη φαντασία των καθοδηγητών, έχει εξελιχθεί εδώ και δεκαετίες σε ένα από τα άγη της Μεταπολίτευσης.

Χθες στη Βουλή ο Α. Συρίγος είπε μόνον αλήθειες. Αμφισβήτησε τον μεταπολιτευτικό μύθο της Αριστεράς, κάτι που θα έπρεπε να είχε γίνει εδώ και πολλά χρόνια. Οι ευθύνες επ' αυτού της ΝΔ είναι σημαντικές. Ευτυχώς που βρέθηκε ένας άνθρωπος και αποκατέστησε την ιστορική αλήθεια. Και η Αριστερά τις περισσότερες φορές έχει κακή σχέση με την αλήθεια. Το αφήγημά της κινείται στα όρια του μύθου. Οι αλήθειες που είπε ο Α. Συρίγος «πόνεσαν» την Αριστερά, όμως εξίσου σημαντικά είναι και αυτά που δεν είπε.