Η σημερινή ημέρα είναι σημαντική για τις σχέσεις της Ελλάδος με την Σαουδική Αραβία. Το ταξίδι των υπουργών Εξωτερικών και Άμυνας, Δένδια και Παναγιωτόπουλου, στο Ριάντ και η υπογραφή της συμφωνίας δανεισμού ελληνικών Patriot στους Σαουδάραβες, ανοίγουν τον δρόμο για μια νέα σελίδα στις σχέσεις των δύο χωρών.

Το τελευταίο διάστημα όλα τα βλέμματα έχουν στραφεί στην Ουκρανία. Έξι χρόνια μετά την κατάληψη της Κριμαίας από τη Ρωσία και την κατάπαυση του πυρός μεταξύ Ουκρανών και φιλορώσων αυτονομιστών στo Ντονμπάς, η ένταση έχει κλιμακωθεί και υπάρχουν φόβοι για αναζωπύρωση της σύρραξης. Την κατάσταση παρακολουθούν στενά οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Μεγάλο ενδιαφέρον δείχνει και η Τουρκία. Ποιος ο ρόλος της Άγκυρας στη σύρραξη και γιατί οι Τούρκοι θέλουν να έχουν λόγο και στην Ουκρανία;

Αν κάνετε μια αναζήτηση στο διαδίκτυο αναφορικά με τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, θα βρείτε άρθρα για το Ιράν, τον ρόλο των ΗΑΕ, τις πολιτικές της Τουρκίας στην περιοχή, τις εξελίξεις στη Λιβύη ή την απόπειρα πραξικοπήματος στην Ιορδανία. Υπάρχει ωστόσο ένας πόλεμος για τον οποίο δε διαβάζουμε συχνά αναλύσεις, παρά το γεγονός ότι πρόκειται για μια σύρραξη η οποία επηρεάζει ολόκληρη τη Μέση Ανατολή και όχι μόνο.

Την Τρίτη ξεκίνησαν στη Βιέννη οι άτυπες διαπραγματεύσεις για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Πρόκειται για μια προσπάθεια διάσωσης της συμφωνίας του 2015. Η Τεχεράνη επιμένει στην επαναφορά το πλαισίου του 2015, δεν επιθυμεί να κάνει άλλους συμβιβασμούς και φαίνεται να εισέρχεται δυναμικά και με αυτοπεποίθηση στο νέο γύρο των διαπραγματεύσεων.

Στις 27 Μαρτίου, η Κίνα και το Ιράν υπέγραψαν συμφωνία 25ους συνεργασίας. Η συμφωνία αυτή επιβεβαιώνει την προσπάθεια της Κίνας να δημιουργήσει έναν ασιατικό άξονα συμμαχιών και να διεισδύσει στη Μ. Ανατολή. Η Ρωσία, συνεργάζεται με την Κίνα και το Ιράν, αλλά ακολουθεί τη δική της στρατηγική. Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι τα εξής: ποια η θέση του Ιράν στη Μ. Ανατολή; Πώς επηρεάζει τις πολιτικές της Κίνας και της Ρωσίας; Ποιοι επιδιώκουν τη μείωση της ιρανικής επιρροής στη Μ. Ανατολή και γιατί;

Βασικός παράγοντας για τη σταθερή αναβάθμιση του περιφερειακού ρόλου της Ελλάδας και των σχέσεων της χώρας με ΗΠΑ, Γαλλία, Ισραήλ, Αίγυπτο, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Σαουδική Αραβία, είναι η μετάλλαξη της Τουρκίας – και η απέχθεια που αυτή προκαλεί – κατά την τελευταία δεκαετία. Πως έχει επηρεάσει τις σχέσεις μας με τα 6 παραπάνω κράτη η πολιτική Ερντογάν. ——-

Tον γύρο του κόσμου έκαναν τον περασμένο Αύγουστο οι εικόνες από την έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού. Από τότε ωστόσο, πολύ λίγα έχουμε ακούσει για την κατάσταση στον πολύπαθο Λίβανο. Η χώρα σήμερα βιώνει μια πρωτοφανή οικονομική και πολιτική κρίση με καταστροφικές συνέπειες. Ο λιβανικός λαός είναι διχασμένος και η χώρα βρίσκεται στο χείλος της οικονομικής κατάρρευσης. 

Η επανέναρξη των διερευνητικών επαφών έχει επαναφέρει στον δημόσιο διάλογο τη συζήτηση αναφορικά με το πώς πρέπει να αντιμετωπίσουμε την Τουρκία. Όμως, για να δούμε το πως θα λύσουμε τα εκκρεμή ζητήματα με τη γείτονα, πρέπει, καταρχήν, να μιλήσουμε για το τι εστί Τουρκία.

Το 1915, οι Νεότουρκοι ξεκίνησαν τις γενοκτονικές επιχειρήσεις εναντίον των περίπου δύο εκατομμυρίων Αρμενίων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η ηγεσία των Νεοτούρκων αποτελούταν από μια ισχυρή τριανδρία: τους Ταλαάτ, Ενβέρ και Τζεμάλ οι οποίοι ήταν και εκείνοι που σχεδίασαν τις γενοκτονίες εναντίον των χριστιανικών πληθυσμών της Ανατολίας.

Αυτό που πρέπει να εξετάσουμε είναι η μακροχρόνια στρατηγική του καθεστώτος Σίσι, το οποίο επιθυμεί αφενός την επιβίωσή του και αφετέρου την επιστροφή της Αιγύπτου ως μεγάλης δύναμης στην Ανατολική Μεσόγειο. Βλέποντας λοιπόν την μεγάλη εικόνα, οι λόγοι της αναβάθμισης των σχέσεων Ελλάδος και Αιγύπτου είναι καθαρά γεωστρατηγικοί και δεν έχουν να κάνουν μονάχα με τον ανταγωνισμό μεταξύ Καΐρου και Άγκυρας.

Την πρώτη του μεγάλη ομιλία έδωσε ο νέος Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν για τις προτεραιότητες της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Στην ομιλία αυτή υπήρξαν ελάχιστες αναφορές στην Μέση Ανατολή, όμως οι οκτώ προτεραιότητες θέτουν το πλαίσιο και για την (νέα;) πολιτική που θα ακολουθήσουν οι ΗΠΑ στην πολυτάραχη αυτή περιοχή που ονομάζεται Μέση Ανατολή.

Τα ελληνικά διεθνή και ελληνικά μέσα ενημέρωσης παρουσίασαν έκπληκτα την απόφαση του Αμερικανού προέδρου Joe Biden να χτυπήσει τους φιλοϊρανούς Σιίτες μαχητές στην Συρία. Πρόκειται όμως για κάτι πρωτόγνωρο για τον Biden; Δεν ήταν κάτι που το περιμέναμε; Τι συνέβη τελικώς στην Συρία και τι σηματοδοτεί η απόφαση Biden;

2021: Η βία στο Ιράκ όχι μόνο δεν έχει αμβλυνθεί, αλλά αντιθέτως αυξάνεται συνεχώς. Από τη μία, έχουμε τις τουρκικές επιχειρήσεις και τους βομβαρδισμούς εναντίον μαχητών του ΡΚΚ οι οποίοι έχουν βρει καταφύγιο στα βουνά του Ιρακινού Κουρδιστάν. Από την άλλη, έχουμε σκληροπυρηνικούς Σιίτες μαχητές να πλήττουν αμερικανικούς στόχους - αν και οι επιθέσεις αυτές έχουν μειωθεί μετά την εκλογή Μπάιντεν.

Πολλοί Έλληνες πανηγύρισαν μετά την απόφαση του δικαστηρίου στην Λιβύη το οποίο ακύρωσε το Μνημόνιο Συνεργασίας Τουρκίας-Λιβύης που είχε υπογραφεί τον Νοέμβριο του 2019. Πόση αξία έχει ωστόσο η απόφαση αυτή; Μπορούμε να πανηγυρίζουμε ως Ελλάδα; Η απάντηση είναι αρνητική. Δεν μπορούμε να περιμένουμε πολλά καθώς το μέλλον στην Λιβύη είναι απρόβλεπτο και οι εξελίξεις μπορεί να οδηγήσουν σε πολιτικές αλλαγές στη χώρα.

Την περασμένη εβδομάδα, στις 18 Ιανουαρίου, ο υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου Νίκος Χριστοδουλίδης επισκέφθηκε τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ). Νωρίτερα, το περασμένο φθινόπωρο, Ελλάδα και Εμιράτα υπέγραψαν συμφωνία ρήτρα αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής. Οι εξελίξεις αυτές σηματοδοτούν την έναρξη μιας νέας σχέσης συνεργασίας μεταξύ των τριών κρατών

Άπαντες αιφνιδιάστηκαν με την συμφωνία μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Κατάρ. Η συμφωνία αυτή τερματίζει την κρίση η οποία ξεκίνησε το 2017 στον Περσικό Κόλπο.

Το 2020 θα το θυμόμαστε ως ένα κακό έτος. Το πρώτο πράγμα που σκεφτόμαστε στο άκουσμα του 2020 θα είναι η πανδημία του κορονοϊού η οποία κλόνισε την παγκόσμια υγεία και οικονομία. Όμως το απερχόμενο έτος υπήρξε και ένα έτος ανάφλεξης εστιών γεωπολιτικής αστάθειας σε Ασία, Ευρώπη και Αφρική με επίκεντρο την ευρύτερη γειτονιά μας: την Ανατολική Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή και τον Καύκασο.

Μετά τον νικηφόρο πόλεμο στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και την προσωρινή ηρεμία στην Ανατολική Μεσόγειο στον απόηχο της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ, η Τουρκία έχει επικεντρωθεί στα μέτωπα της Συρίας και του Ιράκ. Ποιες οι κινήσεις του Τούρκου προέδρου; Τι θέλει να πετύχει η Τουρκία;

Ο απερχόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ έχει κατηγορηθεί για πολλά. Το χαρακτηριστικό όμως εκείνο το οποίο είναι βαθιά ανησυχητικό για τον ρόλο της μεγαλύτερης και σημαντικότερης δημοκρατίας του πλανήτη στην τήρηση των κανόνων που διέπουν την διεθνή κοινότητα, είναι η στάση του απέναντι στο διεθνές δίκαιο.

Για άλλη μια φορά φάνηκε, ότι η ιδιότητά μας ως κράτους-μέλους της ΕΕ, δεν σημαίνει αυτόματα ότι μπορούμε να βασιζόμαστε, πέραν ενός σημείου, στην ΕΕ για την ασφάλειά μας. Η ΕΕ δυστυχώς δεν αποτελεί έναν καθαρά πολιτικό και σίγουρα όχι έναν αμυντικό οργανισμό. Τα κράτη εξυπηρετούν τα κοινά ευρωπαϊκά μας συμφέροντα, αλλά και τα καθαρώς δικά τους συμφέροντα δεν παύουν να είναι πολύ μεγάλα.

Λιβύη: η συμφωνία που υπογράφηκε τον περασμένο Οκτώβριο για την κατάπαυση του πυρός και την έναρξη συνομιλιών δημιούργησε ελπίδες για τον σταδιακό τερματισμό της σύρραξης. Μάλιστα, εδώ και ενάμιση μήνα δεν καταγράφηκαν μάχες ανάμεσα στην διεθνώς αναγνωρισμένη Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας και τις δυνάμεις του στρατάρχη Χάφταρ.

Ο Λίβανος βρίσκεται σε μια εξαιρετικά δύσκολη και κρίσιμη κατάσταση. Η οικονομία καταρρέει, η χώρα είναι ακυβέρνητη καθώς τα κόμματα δεν συμφωνούν σε μια νέα κυβέρνηση, η κοινωνία δοκιμάζεται από την πανδημία του κορονοϊού και το προσφυγικό ζήτημα δεν έχει λυθεί.

Την ώρα που Ελλάδα και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα υπέγραφαν την συμφωνία στρατιωτικής συνδρομής σε ενδεχόμενη επίθεση από την Τουρκία, οι ηγέτες της τελευταίας και της Σαουδικής Αραβίας συμφώνησαν στην επίλυση των διμερών τους ζητημάτων μέσω του διαλόγου.

Όπως είναι πλέον γνωστό, στις 9 Νοεμβρίου, η Αρμενία δέχτηκε να υπογράψει την συνθήκη τερματισμού του πολέμου στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Αυτή περιλαμβάνει βαρύτατους όρους για την αρμενική πλευρά καθώς οι Αρμένιοι ηττήθηκαν. Ο μόνος θετικός, για την Αρμενία, όρος είναι η εξασφάλιση «διαδρόμου» από την Αρμενία στην πρωτεύουσα του Αρτσάχ μέσω της περιοχής Λατσίν (Περτζόρ).