Πριν από λίγες μέρες δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Contemporary Economic Policy το άρθρο των Vincent Geloso και Jamie Bologna Pavlik με τίτλο “Economic Freedom and the Economic Consequences of the 1918 Pandemic” (Οικονομική ελευθερία και οι οικονομικές συνέπειες της πανδημίας του 1918).
Στο άρθρο αυτό, οι συγγραφείς εξετάζουν το αν ο βαθμός οικονομικής ελευθερίας των διάφορων κρατών που επλήγησαν από την πανδημία της ισπανικής γρίπης το 1918 επηρέασε την ταχύτητα της μετέπειτα οικονομικής τους ανάκαμψης. Και τα συμπεράσματα είναι αυτά που ήδη υποψιάζεστε: Οι χώρες με υψηλότερα επίπεδα οικονομικής ελευθερίας ανέκαμψαν γρηγορότερα από τις πληγές της πανδημίας, καθώς η ελευθερία αυτή τους επέτρεψε να προσαρμοστούν με μεγαλύτερη ευελιξία στο οικονομικό σοκ, μειώνοντας τις τριβές στην ανακατανομή των πόρων και την εκ νέου οργάνωση της οικονομικής δραστηριότητας.
Άλλωστε, την οικονομική ελευθερία, όπως επισημαίνουν οι φιλελεύθεροι οικονομολόγοι με προεξάρχοντα τον Φρίντριχ Χάγιεκ, την θέλουμε και τη χρειαζόμαστε κυρίως για όσα δεν μπορούμε να προβλέψουμε. Σε κανονικές συνθήκες, για εκείνα τα πειράματα - τα λίγα που πετυχαίνουν έναντι των πολύ περισσότερων που αποτυγχάνουν - που θα δημιουργήσουν ένα καλύτερο προϊόν, μια καλύτερη υπηρεσία, έναν φθηνότερο και αποτελεσματικότερο τρόπο για να καλύπτουμε τις ανάγκες μας, να ικανοποιούμε τις επιθυμίες μας, να κάνουμε τη ζωή μας καλύτερη. Στις συνθήκες κρίσης, χρειαζόμαστε την ελευθερία ξανά, γιατί μέσα από τις δοκιμές και τα λάθη των πολλών οικονομικών υποκειμένων δημιουργείται ένα νέο δίκτυο συνεργασίας μεταξύ των ανθρώπων που αντικαθιστά το παλιό που λόγω δομικών προβλημάτων (όπως στην περίπτωση της κρίσης που έπληξε τη χώρα μας την προηγούμενη δεκαετία) ή τυχαίων γεγονότων (όπως τώρα με την πανδημία), δεν είναι πια βιώσιμο.
Το συμπέρασμα που εξάγουν οι συγγραφείς του παραπάνω άρθρου είναι υπερπολύτιμο: Αν θέλουμε να επιταχύνουμε σήμερα τις αναγκαίες προσαρμογές που θα επιτρέψουν την επανεκκίνηση της οικονομίας, ο αποτελεσματικότερος δρόμος δεν περνά μέσα από περίτεχνα συγκεντρωτικά αναπτυξιακά σχέδια, αλλά από την κινητοποίηση όσο το δυνατόν περισσότερων ανθρώπων που συνδέουν το δικό τους συμφέρον με τη δημιουργία αξίας για τους συνανθρώπους τους.
Η αλήθεια είναι ότι κανείς δεν μπορεί με βεβαιότητα να προβλέψει ποιες θα είναι οι συγκεκριμένες λύσεις, προσαρμογές και καινοτομίες που θα αναδειχθούν στην επόμενη μέρα της πανδημίας. Γι’ αυτό και κανείς δεν είναι σε θέση να διατάξει, να σχεδιάσει ή να κατευθύνει αυτή τη διαδικασία της αναγέννησης. Το μόνο που μπορεί να κάνει μια φωτισμένη πολιτική ηγεσία για να ενισχύσει αυτή τη διαδικασία, είναι να ενθαρρύνει τους ανθρώπους να δοκιμάσουν όσο το δυνατόν περισσότερες ιδέες - να ασκήσουν δηλαδή όσο το δυνατόν περισσότερο την ελευθερία τους.
