Λίγες μέρες πριν έγραψα για τον φερετζέ της αριστεράς, την επίκληση του αφηρημένου Ανθρώπου με το άλφα κεφαλαίο για να δικαιολογηθούν εγκλήματα επί πραγματικών ανθρώπων με το άλφα μικρό. Σήμερα, θέλω να μιλήσω για τον αντίστοιχο φερετζέ της δεξιάς: την κατάχρηση της κατηγορίας της «κορεκτίλας».
Το αίτημα της πολιτικής ορθότητας μπορεί να συνοψιστεί στο εξής: «Να προσπαθείς όταν εκφράζεις ένα επιχείρημα να βλέπεις τα πράγματα και υπό την οπτική των άλλων ώστε να μην προσβάλλεις τους συνανθρώπους σου» - ή, για όσους αρέσκονται σε ακόμη πιο λακωνικές διατυπώσεις: «Μη γίνεσαι κόπανος» για μη χρησιμοποιήσω τη λίγο πιο πικάντικη, ομοίως τρισύλλαβη λέξη που σίγουρα φανταστήκατε. Τίποτα το ακραίο μέχρι εδώ, αυτονόητα πράγματα που ιδανικά όλοι πρέπει να έχουμε ούτως ή άλλως υπόψη μας.
Το πρόβλημα βεβαίως εμφανίζεται όταν κάποιοι παίρνουν αυτό το πολύ εύλογο αίτημα και το ξεχειλώνουν ώστε να λειτουργεί ως ασπίδα έναντι της οποιασδήποτε κριτικής. Ο σωβινισμός, ο σεξισμός, η μισαλλοδοξία, όλα αυτά τα στραβά σαφώς υπάρχουν. Όμως πολύ συχνά οι κατηγορίες αυτές στο πλαίσιο μιας «πολιτικής ορθότητας» εντός εισαγωγικών εκτοξεύονται αδιακρίτως ώστε να φιμωθούν - ή όπως τείνει να καθιερωθεί να «ακυρωθούν» - συνολικά και εκ των προτέρων οι διαφορετικές απόψεις. Με άλλα λόγια, δεν είναι αναγκαστικά μισογύνης ένας άνδρας που θα διαφωνήσει με την άποψη μιας γυναίκας, δεν είναι αναγκαστικά σωβινιστής όποιος διαφωνήσει με την άποψη ενός μετανάστη, και η προτροπή / προσταγή «έλεγξε το προνόμιό σου» τις περισσότερες φορές δεν αρκεί για να αντικρούσει ένα καλά διατυπωμένο επιχείρημα. Αυτή την αληθινή και υπαρκτή κατάχρηση της πολιτικής ορθότητας κάποιοι την ονομάζουν αποδοκιμαστικά «κορεκτίλα».
Συμβαίνει όμως το εξής παράδοξο : Αυτή την κατηγορία της «κορεκτίλας» πολλοί αυτοπροσδιοριζόμενοι αντίπαλοί της να την εκτοξεύουν ακριβώς για να πετύχουν την αθέμιτη θωράκισή τους από την κριτική, ακριβώς δηλαδή το οποίο δήθεν καταγγέλλουν. Έτσι, με μια μονοκοντυλιά πιστεύουν ότι ακυρώνουν την οποιαδήποτε κριτική όσων καταγγέλλουν τον όντως σεξιστικό, μισαλλόδοξο, απάνθρωπο, σκατόψυχο λόγο τους. Διαφωνείς, για παράδειγμα, με τη φρικτή πρόταση οι μετανάστες να υποχρεούνται να φάνε χοιρινό πριν γίνουν αποδεκτοί στη χώρα μας; Είσαι “κορεκτίλας”. Μια «κορεκτίλα» εντός εισαγωγικών που λειτουργεί με άλλα λόγια ακριβώς όπως και η κορεκτίλα εκτός εισαγωγικών.
Κι εδώ αναδεικνύεται η πραγματική φιλελεύθερη θέση: Οι φιλελεύθεροι επιδιώκουμε ενεργά την άσκηση κριτικής - όχι μόνο από εμάς προς τους άλλους, αλλά και από τους άλλους προς τις δικές μας θέσεις. Απορρίπτοντας τη «μοιραία οίηση» της βεβαιότητας, γνωρίζουμε ότι η γνώση και η κοινωνία προχωρούν μπροστά μέσα από την κοφτερή λεπίδα της κριτικής. Γι’ αυτό και απορρίπτουμε κάθε τέχνασμα θωράκισης έναντι της κριτικής από οπουδήποτε κι αν προέρχεται. Γι’ αυτό και υπερασπιζόμαστε ως κόρη οφθαλμού τόσο τις τυπικές, όσο και τις ουσιαστικές εγγυήσεις της ελευθερίας του λόγου - για να μπορούν, όπως έλεγε ο Πόππερ «να πεθαίνουν στη θέση των ανθρώπων, οι ιδέες».
Λεπτές διακρίσεις; Ελπίζω πως όχι. Καλύτερα, είμαι βέβαιος πως οι πολλοί πραγματικά φιλελεύθεροι τα θεωρούμε αυτά αυτονόητα.
