Το Tik Tok, για όσους δεν είναι εξοικειωμένοι, είναι μία εφαρμογή όπου ο οποιοσδήποτε φτιάχνει εύκολα βιντεάκια και τα μοιράζεται διαδικτυακά. Η βασική λογική του είναι να δίνει χαρά και ευχαρίστηση. Για κάποιους ο μεγάλος κίνδυνος είναι να μας κάνει πιο χαζούς. Για άλλους, ειδικά στην Αμερική θεωρείται εθνική απειλή.
Το Liberal συζήτησε* με τον Τζιάκομο Λεβ Μάνχαϊμερ, επικεφαλής κυβερνητικών σχέσεων και δημόσιας πολιτικής Νότιας Ευρώπης του TikTok σχετικά με τα θέματα ασφάλειας δεδομένων των χρηστών, ειδικά στην Ευρώπη.
Συνέντευξη στην Μαριλίζα Αναστασοπούλου
Η πρόσφατη απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να απαγορέψει το TikTok στους υπαλλήλους της ήρθε ως κεραυνός εν αιθρία στη διοίκηση της εφαρμογής. Παρότι τον τελευταίο καιρό πολλές δυτικές κυβερνήσεις έχουν απαγορέψει τη χρήση του σε κυβερνητικά στελέχη, «η απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτέλεσε μια πλήρη έκπληξη για εμάς, για την οποία, φυσικά, είμαστε απογοητευμένοι, διότι πιστεύουμε ότι πραγματικά σεβόμαστε κάθε είδους πρότυπο όσον αφορά την ασφάλεια και την προστασία της ιδιωτικής ζωής της πλατφόρμας μας και των δεδομένων των χρηστών» μας είπε ο κ. Μάνχαϊμερ. «Προσπαθούσαμε να είμαστε μια πολύ ταπεινή, ανοιχτή και διαφανής εταιρεία που θέλει να συνεργαστεί με τις ρυθμιστικές αρχές και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε.»
«Καταλαβαίνουμε ότι μπορεί να υπάρχουν ανησυχίες γύρω από μια πλατφόρμα που έχει τόσους πολλούς χρήστες, με τόσο μεγάλο κοινωνικό αντίκτυπο. Είναι φυσιολογικό οι ρυθμιστικές αρχές να ενδιαφέρονται για το TikTok.».
Η διείσδυση του Tik Tok στην κοινωνία και ειδικά στους νέους, αποτελεί φαινόμενο. Μόνο στην Ευρώπη 150 εκατομμύρια χρήστες επισκέπτονται την πλατφόρμα. Λάτρεις του φαγητού, των βιβλίων, ράπερ, ταξιδιώτες. Το Tik Tok λειτουργεί σαν έμπνευση και για ταξιδιωτικούς προορισμούς. Το hashtag #TravelTok είχε 8.8 δισ. views και το #AncientGreece (Αρχαία Ελλάδα) έφτασε τα 550 εκ.views.
Όσοι έχουν γεννηθεί από τα μέσα του 1990 μέχρι και το 2010, δηλαδή η γενιά Ζ, είναι πιστοί ακόλουθοι του Tik Tok. Μέσα από την εφαρμογή προωθούνται οι νέες τάσεις, η μόδα, η μουσική- οι νέοι ψωνίζουν προϊόντα που έχουν να προτείνουν TikTok influencers. Οποιοσδήποτε μπορεί να φτιάξει ένα δημιουργικό βιντεάκι και με λίγη τύχη, εφόσον καταλάβει πώς λειτουργεί ο αλγόριθμος, να προσεγγίσει ένα τεράστιο κοινό.
Κατά συνέπεια δημιουργείται μία γιγαντιαία δεξαμενή δεδομένων. Πώς προστατεύονται αυτά τα προσωπικά δεδομένα στην Ευρώπη; «Η Tik Tok έχει ξεκινήσει εδώ και δύο χρόνια το Project Clover, το οποίο αφορά στην διακυβέρνηση των δεδομένων στην Ευρώπη και αποτελείται από τρία μέρη. Το πρώτο αφορά την αποθήκευση δεδομένων. Πρακτικά, τα δεδομένα των Ευρωπαίων χρηστών θα μεταφερθούν μέσα στους επόμενους μήνες, από κέντρα στις ΗΠΑ και στην Σιγκαπούρη, σε τρία κέντρα εντός Ευρώπης, δύο στην Ιρλανδία και ένα στη Νορβηγία. Το δεύτερο αφορά στην ελαχιστοποίηση της πρόσβασης και την ανωνυμοποίηση των δεδομένων, ώστε να διασφαλίσουμε ότι η πρόσβαση στα προσωπικά δεδομένα γίνεται μόνο όταν είναι πραγματικά απολύτως απαραίτητο και μόνο από τους ανθρώπους που τα χρειάζονται πραγματικά. Το τρίτο σκέλος αφορά στο να υπάρξει ένας μελλοντικός εταίρος, μία ευρωπαϊκή εταιρεία που θα λειτουργεί ως εταίρος τεχνολογικής ασφάλειας» εξηγεί ο κ. Μάνχαιμερ.
Αυτό που απασχολεί ωστόσο περισσότερο τις δυτικές κυβερνήσεις είναι η πρόσβαση των δεδομένων από την Κίνα, δεδομένου ότι το Tik Tok είναι κινεζικών συμφερόντων. «Έχουμε ήδη δηλώσει επανειλημμένα δημοσίως ότι ποτέ δεν εγγυηθήκαμε οποιαδήποτε πρόσβαση στα δεδομένα μας από την κινεζική κυβέρνηση και ότι ποτέ δεν θα τα δώσουμε» απαντάει στο σχόλιο μας ο κ. Μάνχαϊμερ.
Ωστόσο, στην Κίνα υπάρχει νόμος που μπορεί να υποχρεώσει μία εταιρεία να μοιραστεί δεδομένα με το κράτος. Σε αυτή μας την παρατήρηση ο κ. Μάνχαϊμερ εξήγησε ότι ναι μεν έχουν υπαλλήλους στην Κίνα, όπως κάθε άλλη μεγάλη τεχνολογική εταιρεία στον κόσμο, αλλά οι υπάλληλοι εκεί έχουν πολύ περιορισμένη πρόσβαση στα μόλις απαραίτητα δεδομένα των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα οποία υπόκεινται στο GDPR (προστασία δεδομένων της Ε.Ε.). «Έτσι, δεν θα υπάρχει κανένας τρόπος, σε καμία περίπτωση, για την κινεζική κυβέρνηση να αναγκάσει κάποιο άτομο να αποκτήσει δεδομένα στα οποία αυτό το άτομο δεν έχει ήδη και δεν θα μπορεί να αποκτήσει». Σε αυτό το σκέλος οι δυτικές κυβερνήσεις παραμένουν εξαιρετικά δύσπιστες.
Ο κ. Μάνχαϊμερ αναφέρθηκε και στο ότι υπάρχει μία τεράστια αγορά δεδομένων, παράνομη και νόμιμη, στην οποία έχουν πρόσβαση όλες οι κυβερνήσεις εφόσον το θελήσουν, κατά συνέπεια «όλη αυτή η συζήτηση για το Tik Tok είναι λίγο λανθασμένη» μας λέει.
Ενώ οι πολιτικοί στη Δύση συζητούν κατά πόσο το TikTok αποτελεί απειλή στην εθνική ασφάλεια των χωρών, η ίδια η εφαρμογή είναι από τις λιγότερο φιλικές απέναντι στην πολιτική προώθηση. Από την αρχή της δημιουργίας της εφαρμογής «η πολιτική διαφήμιση στο TikTok δεν επιτρέπεται, τόσο άμεσα όσο και έμμεσα. Αυτό το κάναμε αυτό ακριβώς επειδή είδαμε πώς τέτοιες πρακτικές στο παρελθόν δημιούργησαν πολύ άσχημες καταστάσεις, ακόμη και αν πρόκειται για μια πολύ κερδοφόρα επιχείρηση» εξηγεί ο κ. Μάνχαϊμερ.
Από κει και πέρα, ως προς το οργανικό μέρος, δηλαδή το περιεχόμενο που τοποθετείται στην πλατφόρμα με πολιτικούς σκοπούς, υπάρχει μία μεγάλη εξειδικευμένη ομάδα που ο ρόλος της είναι να εντοπίζει στοχευμένες πολιτικές ενέργειες και εκστρατείες παραπληροφόρησης και να τις μπλοκάρει. Κάθε τρεις μήνες η TikTok δημοσιεύει σχετική έκθεση στην οποία περιλαμβάνονται αυτά τα στοιχεία. «Είδαμε κάποιες από αυτές να προέρχονται, για παράδειγμα, από τη Ρωσία, τους τελευταίους μήνες» μας είπε χαρακτηριστικά ο κ. Μάνχαϊμερ. «Ωστόσο, κάποιες φορές είναι δύσκολο να εντοπίσουν αυτό το υλικό οι ελεγκτές μας διότι στο τέλος της ημέρας, πρόκειται απλώς για λογαριασμούς που εμφανίζονται στην πλατφόρμα και αρχίζουν να βάζουν περιεχόμενο. Η ποσότητα μπορεί να είναι πολύ υψηλή, αλλά όχι το virality του μεμονωμένου βίντεο.»
«Αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι ο αλγόριθμος», τονίζει ο κ. Μάνχαϊμερ. «Σαφώς οι αλγόριθμοι σήμερα έχουν σημαντικό κοινωνικό ρόλο και οι θεσμοί, οι ρυθμιστικές αρχές, πρέπει να κατανοήσουν πώς λειτουργούν οι αλγόριθμοι επειδή έχουν μεγάλη επιρροή.» H Πράξη για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες στην Ευρώπη, η οποία θα τεθεί σε λειτουργία τον Αύγουστο, μεταξύ άλλων θα υποχρεώσει τις εφαρμογές να δώσουν διαφάνεια στη λειτουργία του αλγόριθμου.
Η εφαρμογή TikTok προσπαθεί να εκπαιδεύσει τους χρήστες της να αντιλαμβάνονται οι ίδιοι πότε βλέπουν ψευδές ειδήσεις ή προπαγάνδα. Αυτό γίνεται με διάφορες καμπάνιες, όπως η «Ελέγξτε τις πληροφορίες σας». Ένα άλλο μέτρο που ετοιμάζει η εφαρμογή είναι η «ανανέωση αλγορίθμων», η οποία θα επιτρέπει σε κάθε χρήστη να επαναφέρει πλήρως τον αλγόριθμό του. Έτσι σε περίπτωση που ένας χρηστής αισθανθεί ότι του προωθείται προπαγανδιστικό υλικό, παραπληροφόρηση, ή απλώς δεν του αρέσει αυτό που βλέπει, θα μπορεί να αρχίσει από την αρχή. Επίσης, στο πλαίσιο της διαφάνειας και ενημέρωσης των χρηστών, η TikTok σκοπεύει να εισαγάγει μία «ετικέτα» στα βίντεο που προέρχονται από κρατικά μέσα ενημέρωσης, ώστε να γνωρίζει ο χρήστης την προέλευση της πληροφορίας για να μπορεί να την αξιολογήσει.
Τι είναι αυτό που κάνει το TikTok τόσο πετυχημένο;
«Οι μηχανισμοί που βρίσκονται πίσω από το TikTok, καθώς και ο λόγος που πηγαίνουν οι άνθρωποι στο TikTok είναι διαφορετικοί από τις άλλες πλατφόρμες. Είναι απλά διαφορετικό και αυτό το κάνει επιτυχημένο.» λέει ο κ. Μάνχαϊμερ.
*Η συνέντευξη έγινε στο ευρύτερο πλαίσιο των εργασιών του VIII Φόρουμ των Δελφών
