Θα μπορούσε να είναι ποιητής ή συγγραφέας. Αλλά ο Μίκης Θεοδωράκης ήταν και ποιητής και συγγραφέας.
Η πρώτη ποιητική συλλογή του με τον τίτλο «ΣΙΑΟ» κυκλοφόρησε σε Έκδοση στην Τρίπολη το 1941 με το ψευδώνυμο Ντίνος Μάης.
Το 1976 κυκλοφορεί το «Περί Τέχνης» από τις εκδόσεις Παπαζήση. Ο Θεοδωράκης είναι πολυπρισματική άποψη για την τέχνη, όπως και δική του κοσμοθεωρία για την πολιτική και τη ζωή. Και για του λόγου το αληθές, την ίδια χρονιά και από τις ίδιες εκδόσεις κυκλοφορούν «Οι μνηστήρες της Πηνελόπης (συνομιλίες με τον Ντενί Μπουρζουά) και το βιβλίο «Δημοκρατική και συγκεντρωτική αριστερά».
Το 1986 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη το βιβλίο του «Για την ελληνική μουσική» για να φτάσουμε το 1988 όπου αρχίζει να κυκλοφορεί από τον «Κέδρο» η πεντάτομη αυτοβιογραφία του «Δρόμοι του αρχαγγέλου» [Κέδρος 1988, 1995]. Για το οποίο απέσπασε και το Κρατικό βραβείο Μυθιστορηματικής Βιογραφίας.
Το 1989 κυκλοφορεί το «Πού πάμε;» από τις εκδόσεις Αλφειός και την ίδια χρονιά το «Αντιμανιφέστο» από τις εκδόσεις Γνώσεις.
Ένα χρόνο αργότερα, το 1990 κυκλοφορούν από τις εκδόσεις «Ι.Σιδέρης» το βιβλίο «Ζητείται αριστερά» και από τον Αλφειό η «Ανατομία της μουσικής».
Το 1998 η «Μελοποιημένη ποίηση» με τα τραγούδια του από τις εκδόσεις Ύψιλον και ένα χρόνο μετά, το 1999 επίσης από Ύψιλον εκδόσεις «Μελοποιημένη ποίηση» με τις Λυρικές τραγωδίες του.
Το 2000 κυκλοφορεί το ποιητικό «Να μαγευτώ και να μεθύσω» από τις εκδόσεις Α.Α.Λιβάνη σε επιμέλεια Ιουλίτας Ηλιοπούλου.
Για να ακολουθήσει το 2002 και 2003 η τριλογία «Πού να βρω την ψυχή μου» με συνεντεύξεις, απόψεις, ομιλίες και αρθρογραφία, επίσης, από τις εκδόσεις Α.Α. Λιβάνη σε επιμέλεια της δημοσιογράφου Ιωάννας Κολοβού.
Το 2003, επίσης, κυκλοφορεί από τα Ελληνικά Γράμματα «Το μανιφέστο των Λαμπράκηδων» [ποιοι είμαστε, τι θέλουμε, γιατί μας πολεμούν].
Για να φτάσουμε στο 2004 όπου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ιανός το «Μάνου Χατζιδάκι εγκώμιον». Στις σελίδες του, η πρώτη συνάντηση, η σχέση τους σε ένα βιβλίο που ανήκει στις πολύτιμες «Μαρτυρίες».
Το 2004 κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Α.Α. Λιβάνη το ποιητικό «I Had Tree Lives» [μια συλλογή από ποιήματά του].
Ακολουθεί το 2008 «Ο συμφωνικός Θεοδωράκης» από τις εκδόσεις «Πατάκη» [από την Κασσιανή ως τη Λυσιστράτη]
Και το 2009 από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης στο σύνολό τους «Οι δρόμοι του αρχαγγέλου». Μια σπουδαία αυτοβιογραφία 1232 σελίδων.
Το 2009 κυκλοφορεί, επίσης, από Bond-us music το βιβλίο του «Ο Μίκης Θεοδωράκης μιλάει για τη συμπαντική αρμονία». Με απόψεις και φιλοσοφικούς στοχασμούς που περιλαμβάνουν από την διδασκαλία του Ιησού, τους τραγικούς και τους νεότερους ποιητές, ως τους αρχαίους Φιλοσόφους, τη θεωρία του Φιλόλαου, τον Ηράκλειτο, τον Αναξίμανδρο και τον Πυθαγόρα. Ο λόγος του αγγίζει τις 2 ώρες που καταγράφεται σε 2 CD σε ενότητες που γεφυρώνουν μουσικές του συνθέτη από τα έργα που έγραψε επηρεασμένος από την κίνηση των ουρανίων σωμάτων. Το έργο είναι συσκευασμένο σε κομψή κασετίνα που περιέχει βιβλιαράκι με ολόκληρο το γραπτό κείμενο.
Το 2010 κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ίνδικτος» η «Σπίθα»: «Βάζω εγώ μια Σπίθα", λέει ο Μίκης Θεοδωράκης, ανακοινώνοντας την ίδρυση Κινήματος Ανεξάρτητων Πολιτών με την ονομασία Σπίθα, και συμπληρώνει: "περιμένω να ακολουθήσουν κι άλλες. Μέχρι η σπίθα να φουντώσει και να γίνει η καθαρτήρια φωτιά που θα μας σώσει.» Στο ολιγοσέλιδο αυτό τομίδιο καταγράφονται οι σκέψεις και οι προτάσεις του Μίκη Θεοδωράκη για την Ελλάδα και τους Έλληνες.
Ακολουθεί «Το χρέος» ένα χρόνο μετά, το 2011, από τις «Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης». Τα κείμενα που αποτελούν το Χρέος δημοσιεύονται σ’ αυτή την έκδοση σε τρεις τόμους, ανάλογα με τη θεματική τους: Ο Τόμος Α («Η Αντίσταση», 1967-1970) αποτελείται από τα ημερολόγια του Μίκη Θεοδωράκη όπου καταγράφει το χρονικό της παρανομίας, της σύλληψης, της φυλάκισης και της εξορίας του. Ο Τόμος Β («Η Ανάλυση») περιέχει κείμενά του ιδεολογικού, κομματικού και αγωνιστικού χαρακτήρα, συνεντεύξεις, επιστολές, άρθρα κ.λπ., όλα εργαλεία της αντιστασιακής του δράσης για την ανατροπή της δικτατορίας (1968-1974). Ο τόμος επεκτείνεται μέχρι το 1996, με σύγχρονες πολιτικές αναλύσεις. Τα κείμενα εδώ δεν ταξινομούνται πάντοτε με αυστηρή χρονολογική σειρά - χαλαρό προβάδισμα έχει η θεματική τους συνάφεια. Ο Τόμος Γ («Η Δημιουργία», 1967-1974) περιλαμβάνει (α) ημερολόγια από την περίοδο της παρανομίας μέχρι και την έξοδό του από το Στρατόπεδο του Ωρωπού, στα οποία καταγράφει τη διαδρομή της έμπνευσής του για τα έργα που μελοποίησε εκείνη την περίοδο, (β) κείμενα που στοιχειοθετούν το «καλλιτεχνικό πιστεύω» του, (γ) θεωρητικά κείμενα με τον τίτλο «Η μαχόμενη κουλτούρα», και (δ) Παραρτήματα – στο πρώτο, οι στίχοι που μελοποίησε κατά την περίοδο της παρανομίας μέχρι και τη φυγή του από τον Ωρωπό την άνοιξη του 1970, και στο δεύτερο ο κατάλογος των συναυλιών του ανά την υφήλιο από το 1971 έως το 1974.
Το 2011 κυκλοφορεί επίσης από τις εκδόσεις «Ιανός» το βιβλίο του «Σπίθα: Για μια Ελλάδα ανεξάρτητη και δυνατή» και από την «Ίνδικτο» το «Μπορούμε». Μια συλλογή από δοκίμια και διαλέξεις στο πρώτο αλλά και το δεύτερο: «Δίκαιη ανισότητα σημαίνει ότι η ικανότητα και η προσπάθεια πρέπει να ανταμείβονται και επομένως να ενισχύονται, γατί έτσι μόνο μια κοινωνία πηγαίνει μπροστά. Η ισοπέδωση αντίθετα είναι άδικη και λειτουργεί ανασταλτικά στην προσπάθεια και στην πρόοδο.»
Το 2016 εκδίδεται από τις εκδόσεις Ιανός ο πρώτος τόμος της τριλογίας με τίτλο «Πού να βρω την ψυχή μου». Πρόκειται για το πρώτο βιβλίο της τριλογίας "Που να βρω την ψυχή μου..." με τον υπότιτλο Μουσική, μέσα στο οποίο περιλαμβάνονται κείμενα, άρθρα, ομιλίες, συνεντεύξεις, αποσπάσματα από κείμενα του Μίκη Θεοδωράκη, που αφορούν την μουσική.
Την ίδια χρονιά, επίσης, από τον Ιανό κυκλοφορεί το βιβλίο του «Διάλογοι στο λυκόφως» με 90 συνεντεύξεις:
Οι συνεντεύξεις είναι στην πρωταρχική τους μορφή, αυτό σημαίνει πως δεν έχουν υποστεί επεξεργασία από τους δημοσιογράφους και μπορεί να έχουν διαφορετική ημερομηνία δημοσίευσης. Αρκετές από αυτές δημοσιεύτηκαν σε ξένα έντυπα, αποτέλεσαν τμήμα διδακτορικών διατριβών ή
ερευνητικών εργασιών.
Τον επόμενο χρόνο, το 2017, κυκλοφορεί από τον Ιανό ο δεύτερος τόμος «Πού να βρω την ψυχή μου» σε επιμέλεια Ιωάννας Κολοβού. Πρόκειται για το δεύτερο μέρος της τριλογίας "Πού να βρω την ψυχή μου", με τον υπότιτλο "Τέχνη και Πολιτισμός", το οποίο περιλαμβάνει κείμενα, άρθρα, ομιλίες, συνεντεύξεις του Μίκη Θεοδωράκη, που αφορούν στην τέχνη και τον πολιτισμό εν γένει.
Ενώ την ίδια χρονιά, επίσης, από τον Ιανό κυκλοφορούν και οι «Μονόλογοι στο λυκαυγές». Περιλαμβάνονται ομιλίες, άρθρα, δηλώσεις και επιστολές του Μίκη Θεοδωράκη της χρονικής περιόδου 1996 έως 2016, όπως ανασύρθηκαν από το Αρχείο του.
Βιβλιογραφία για το Μίκη Θεοδωράκη
Αλλά και βιβλία για τον Μίκη Θεοδωράκη, έχουν γραφτεί απίστευτα πολλά. Ουδείς άλλος αξιώθηκε τόσων βιογραφιών και τέτοιας βιβλιογραφίας.
Το 1990 κυκλοφορεί από την Επικαιρότητα η βιογραφία του Πέτρου Μακρή «Μίκης Θεοδωράκης- Κρυμμένες αλήθειες».
Το 1994 κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αιγόκερως ο «Μίκης Θεοδωράκης» του Γιάννη Φλέσσα. Και από τις ίδιες εκδόσεις την ίδια χρονιά το «Οδοιπορικό με το Μίκη Θεοδωράκη».
Το 1996 θα κυκλοφορήσει από τα Νέα Σύνορα – Λιβάνη «Ο Μουσικός Θεοδωράκης» με την υπογραφή του Αστέρη Κούτουλα.
Το 2001 κυκλοφορεί από τον Καστανιώτη το βιβλίο του Κώστα Σερέζη «Μίκης ο Οικουμενικός».
Και την ίδια χρονιά από τις εκδόσεις Εξάντας Μίκης Θεοδωράκης, Το χρονικό μιας επανάστασης 1960 -1967», το υπογράφει ο Φώντας Λάδης.
Από τις εκδόσεις «Τυπωθήτω» κυκλοφόρησε το 2002 το βιβλίο του Βάγκνερ Γκυ σε μετάφραση Ευγενίας- Χριστίνας Γραμματικοπούλου «Μίκης Θεοδωράκης- μια ζωή για την Ελλάδα».
Το 2003 και 2004 κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Λιβάνη δυο τόμοι που υπογράφει ο Γιώργος Μαλούχος με τον τίτλο «Άξιος εστί- ο Μίκης Θεοδωράκης αφηγείται τη ζωή του».
Το 2004 θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Άγκυρα το βιβλίο του Γιώργου Λογοθέτη «Μίκης Θεοδωράκης- Θρησκεία μου είναι η Ελλάδα».
Το 2005 κυκλοφορεί από το Αρχείο Κρήτης το βιβλίο «Μίκης Θεοδωράκης – κινηματογραφική μεταφορά της ζωής και του έργου του» με την υπογραφή του Γιώργου και της Ηρώς Σγουράκη. Και την ίδια χρονιά από την Νομαρχία Χανίων τα «Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου “Μίκης Θεοδωράκης“».
Το 2005 κυκλοφορεί, ακόμα, στα Χανιά και το βιβλίο «Μίκης Θεοδωράκης Ιστορίες, εκπαιδευτικό υλικό». Αποτελείται από ένα βιβλίο που περιέχει ένα διπλό ηχητικό, ψηφιακό δίσκο. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο πλαίσιο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων που αναπτύσσονται σήμερα στα σχολεία αλλά και στην ίδια την διαδικασία μάθησης. Το CD περιλαμβάνει προσωπικές Ιστορίες του Μίκη Θεοδωράκη, και οι οποίες συνοδεύονται από αντιπροσωπευτικά μουσικά δείγματα από το πολύπλευρο έργο του συνθέτη, αλλά και από αποσπάσματα μουσικών έργων που επηρέασαν αποφασιστικά τη μουσική του πορεία. Κατευθυντήριο άξονα για τη δόμηση του υλικού αποτέλεσαν οι ΙΣΤΟΡΙΕΣ που προέρχονται από βιογραφικά ή αυτοβιογραφικά βιβλία του Μίκη Θεοδωράκη.
Το 2007 κυκλοφορεί από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης ο συλλογικός τόμος «Συμπαντική Αρμονία, Μουσική και Επιστήμη στο Μίκη Θεοδωράκη». Περιλαμβάνει 18 κείμενα που περιγράφουν τα φαινόμενα της μουσικής και της αρμονίας σε συμπαντικό και ανθρώπινο επίπεδο. Ο συνθέτης και 18 ειδικοί επιστήμονες από 10 πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού συμμετέχουν σε έναν διάλογο για τη μουσική και την αρμονία υπό την οπτική πολλών επιστημονικών πεδίων: Κοσμολογίας, Βιολογίας, Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Μουσικολογίας, Νευροεπιστημών, Παιδαγωγικής, Φιλολογίας, Φιλοσοφίας, Φυσικής και Ψυχολογίας.
Την ίδια χρονιά και από τις εκδόσεις Κέρκυρα κυκλοφορεί και το πολυτελές λεύκωμα «Μίκης Θεοδωράκης: οι αφίσες μου». Στο λεύκωμα δημοσιεύονται για πρώτη φορά οι αφίσες συναυλιών από το αρχείο του Μίκη Θεοδωράκη. Πρόκειται για μία σπάνια όσο και απολαυστική συλλογή από 278 αφίσες που χρονολογούνται από το 1952 μέχρι το 2005. Πολλές από αυτές αφορούν τις λαϊκές συναυλίες που έδωσαν ο Μίκης Θεοδωράκης και οι συνεργάτες του στις τέσσερις γωνιές της γης όπου ταξίδεψαν τα χρόνια της δικτατορίας -και όχι μόνον- για να τραγουδήσουν τη μουσική του, συνώνυμη με την Ελλάδα αλλά και με τον αγώνα για την Ελευθερία. Περιλαμβάνονται επίσης πολλές αφίσες για συμφωνικά και μετασυμφωνικά έργα, κύκλους τραγουδιών, όπερες και μπαλέτα που παρουσιάστηκαν στο εξωτερικό και στην Ελλάδα. Στο πρώτο, πλούσια εικονογραφημένο, μέρος του λευκώματος υπάρχουν τα εξής κείμενα γραμμένα ειδικά για την έκδοση: Αναμνήσεις από τους Μαρία Φαραντούρη, τραγουδίστρια, Πέτρο Πανδή, τραγουδιστή, Αντώνη Καλογιάννη, τραγουδιστή, Λάκη Καρνέζη, μουσικό και Βασίλη Βασιλικό, συγγραφέα.
Το 2007, επίσης, κυκλοφορεί από τα Ελληνικά Γράμματα το βιβλίου του Γιώργου Αρχιμανδρίτη «Σε πρώτο πρόσωπο: Μίκης Θεοδωράκης»: «Η μουσική είναι μία μαρτυρία που απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους... Την εμπιστεύομαι. Εμπιστεύομαι την αλήθεια της. Για μένα είναι μία ανάγκη, είναι ο λόγος ύπαρξής μου. Είμαι ένας συνθέτης και τίποτ' άλλο. Είμαι ένας συνθέτης που κάνει το καθήκον του ως πολίτης. Τίποτ' άλλο...» Μίκης Θεοδωράκης. Το βιβλίο αποτελεί μια σύνθεση βασισμένη σε προσωπικές συζητήσεις του συνθέτη με τον Γιώργο Αρχιμανδρίτη, ένα βιβλίο που ο ίδιος ο Θεοδωράκης θεωρεί επιτομή του έργου και της ζωής του. Ο λόγος του ανθρώπου που, πέρα από πολεμικές και αντιπαραθέσεις, ενσάρκωσε τις ελπίδες ενός ολόκληρου λαού και δεν έπαψε να μας υπενθυμίζει πως κάθε στιγμή και κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες μπορούμε να σκεπτόμαστε ελεύθερα, να τραγουδάμε και να ελπίζουμε.
Και το 2011 κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη το βιβλίο «Μίκης Θεοδωράκης: η ζωή μου». Με την υπογραφή του Γιώργου Αρχιμανδρίτη ξανά: «Σε αντίθεση με τα προηγούμενα βιβλία στα οποία εκθέτω τα γεγονότα που σημάδεψαν τη ζωή μου, εδώ ίσως η ωριμότητα του χρόνου με οδήγησε σε μια ουσιαστική και πυκνή σύνθεση, μέσα από την οποία ο αναγνώστης ελπίζω ότι θα δει τους κυριότερους κρίκους που συνέθεσαν τη ζωή μου και που αποτέλεσαν τους δύο βασικούς πυλώνες της: τον ιδεολογικό και τον καλλιτεχνικό». (Μίκης Θεοδωράκης). Το βιβλίο αυτό, που γεννήθηκε μέσα από προσωπικές συνομιλίες του Μίκη Θεοδωράκη με τον Γιώργο Αρχιμανδρίτη, εκθέτει τις πιο σημαντικές στιγμές της πορείας του Έλληνα συνθέτη και τις αρχές που αποτέλεσαν τη "στάση ζωής" του.
Και, τέλος, το 2017 κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη ο Μίμης Ανδρουλάκης, στη σειρά Βιογραφίες- Μαρτυρίες, το βιβλίο του «Ο σαλός του Θεού». Και στις 527 σελίδες του τόμου: Ο ιλιγγιώδης στροβιλισµός του Μίκη Θεοδωράκη -µουσικός, πολιτικός, ερωτικός, παιγνιώδης- οδηγεί τον αναγνώστη σε εκατό ζωές, στο πανόραµα διακοσίων χρόνων, σε εννιά κεφάλαια: Το Γαλάζιο Κορίτσι του Μπουένος Άιρες, Το Γαλάζιο Βαγόνι στο Μεγάλο Κόκκινο Τρένο, Σαν Δυτικός Άνεµος: Από την Τυφλή στη Γαλάζια Οπτασία, Ο Άνθρωπος που ήθελε να γίνει Μπετόβεν συν Βοναπάρτης,
Ο Σωσίας σε 33 παραλλαγές, Το Πλοίο Φάντασµα ή Ο Ιπτάµενος Κρητικός, "Πυροβολήστε τα Ρολόγια": Η Ανάληψις, Στις Συµπληγάδες: "Ανδρέα µου!" "Κώστα µου!", Ο Θεραπευτής: Οι Ερινύες Ευµενίδες.
Ο Σαλός Θεού συναντιέται, µέσα από χαραµάδες του χρόνου, µε τον Μπετόβεν και τον Βάγκνερ, τον Σοστακόβιτς και τον Δηµήτρη Μητρόπουλο, τον Μάνο Χατζιδάκι και τον Ιάνη Ξενάκη, τον Βασίλη Τσιτσάνη - ανταλλάσσουν τα απόκρυφα του βίου και του έργου τους. Ανασηκώνει το πέπλο της Ίσιδος από τις γυναίκες της ζωής του, µοιράζεται µαζί τους την αθανασία. Ζωντανεύει άγνωστες στιγµές µε τους Λένιν, Στάλιν, Τίτο, Τσε, Φιντέλ, Μιτεράν, καθώς και µε τον Κωνσταντίνο Καραµανλή, τον Ανδρέα Παπανδρέου, τον Κώστα Μητσοτάκη, τον Χαρίλαο Φλωράκη, τον Λεωνίδα Κύρκο, τον Αλέξη Τσίπρα και δεκάδες άλλες προσωπικότητες. Στη δίνη του κυκλώνα Μίκης, µε την πένα στενού του φίλου επί δεκαετίες, ο χρόνος µεταβάλλεται και δεν έχει νόηµα να διακρίνουµε ζωντανούς και πεθαµένους.
«Ο Μίμης, δεμένος πολύτροπα μαζί μου από την εφηβεία του, με βλέπει πάντα σαν ανοιχτό βιβλίο -o Εσταυρωμένος Διόνυσος- και συμπληρώνει τις δικές του σελίδες με τη δύναμη της γνώσης και της κρητικής του φαντασίας. Ένας ονειρευόμενος "Πυλάδης" εισδύει στα όνειρα και τις ουτοπίες του δικού του "Ορέστη". Τον ευχαριστώ για την πρόκληση και την καινοτομία του έργου "Ο Mυστικός Μίκης"». Μίκης Θεοδωράκης.
Αλλά ωστόσο κάτι μας λέει πως όλα αυτά είναι μόνο η αρχή.
Διαβάστε ακόμη:
- Μίκης - Σεφέρης: «Προσοχή στην άνω τελεία»
- Μίκης - Ρίτσος: «Ζητώντας τον Θεό, ζητούσα εσένα»
- Μίκης - Ελύτης: Έστειλε στον συνθέτη το έργο ζωής του
- Μίκης Θεοδωράκης: Ο «Αρχάγγελος» της Ελλάδας
