Η εικαστική σύνθεση απεικονίζει ένα γυναικείο πρόσωπο, καλύπτει τη σκηνή της αίθουσας «Σταύρος Νιάρχος» (Εθνική Λυρική Σκηνή) και υποδέχεται το κοινό προτού ξεκινήσει η όπερα «Μήδεια» του Κερουμπίνι, βασισμένη στην ομώνυμη τραγωδία του Ευριπίδη. Η μία πλευρά του προσώπου δεν είναι διακριτή καθότι δεν φωτίζεται, σε αντίθεση με την άλλη· από αυτήν μπορούμε να δούμε τον οφθαλμό της που επιδιώκει το δικό μας.
Σε συνάρτηση με το ανοικτό στόμα, δίνεται η αίσθηση ενός προσώπου που αντικρίζει την αλήθεια και τον αντίκτυπο των πράξεών του. Και αυτά, μπροστά στον καθρέπτη, ο οποίος –κατά την άποψή μας– σπα, εξ ου και οι γκριζωπές, σε σχήμα κεραυνού, γραμμώσεις κυρίως στο επάνω μέρος της εικαστικής σύνθεσης.
Η εικαστική σύνθεση στη σκηνή της αίθουσας «Σταύρος Νιάρχος» της ΕΛΣ. Φωτ.: Νεκταρία Μαραγιάννη
Ένας επικλινής καθρέπτης στο πίσω μέρος της σκηνής τραβά την προσοχή μας σαν η εικαστική σύνθεση ανέλθει με μηχανισμό και η όπερα ξεκινήσει. Ο καθρέπτης αυτός μας προσφέρει μια νέα οπτική του σκηνικού θεάματος: πλήρη εποπτεία ακόμη και όσων δεν μπορούμε να δούμε πίσω από τα πρόσωπα που βρίσκονται σε πρώτο πλάνο, παράλληλα προσδίδει μια κινηματογραφική αισθητική.
Αποτελεί ένα ακόμη στοιχείο ώστε το κοινό να εστιάσει στον ψυχικό αγώνα και την ανθρώπινη διάσταση της Μήδειας, παρότι πρόσωπο μυθικό και απρόσιτο. Μέσω του επικλινή καθρέφτη παρατηρούμε τους βηματισμούς της Μήδειας και τις εκφράσεις του σώματός της, ως μίας γυναίκας ερωτευμένης που γνωρίζει ότι ο άλλοτε σύντροφός της έχει δώσει την καρδιά του σε άλλη γυναίκα.
Παρατηρούμε τη μαυροφορεμένη Μήδεια να κινείται στη σκηνή, να ικετεύει γονατισμένη για τη ζωή και την ευτυχία της («η Μήδεια σε ικετεύει εδώ […] η Μήδεια στα πόδια σου πέφτει […] γύρνα ξανά σ’ εμένα […] τι μπορώ να κάνω όταν ο πόνος την καρδιά μου σπαράζει») γνωρίζοντας ότι έχει ηττηθεί («ήδη ηττημένη είμαι, η μάχη της καρδιάς σταμάτησε»).
Την παρατηρούμε συντετριμμένη να ψηλαφεί τη βαριά πόρτα που φυλάσσει το παλάτι του Κρέοντα, να λυγίζει και να πέφτει, να ταπεινώνεται, και μετά την απόρριψη από τον Ιάσονα να αναζητά εμμονικά την εκδίκηση βαπτίζοντάς τη «δικαιοσύνη».
Από την όπερα «Μήδεια». Φωτ.: Ανδρέας Σιμόπουλος, πηγή φωτ.: Εθνική Λυρική Σκηνή
Στις στιγμές αυτές η ένταση και η θλιβερή κατάληξη καταγράφονται μέσω ειδικών εφέ στον επικλινή καθρέφτη. Πρόκειται για γκρίζα σύννεφα που κινούνται απειλητικά, αστραπές –σαν η φύση να προαναγγέλλει το άσχημο συμβάν. Η στιγμή κατά την οποία η Μήδεια σκοτώνει τα παιδιά της δεν εκτυλίσσεται –βλέπουμε μόνο τη Μήδεια να «κάνει πρόβα» με το σπαθί και στον επικλινή καθρέπτη τα σύννεφα να γίνονται κόκκινα και έπειτα να αντικαθίστανται από φλόγες.
Η «μοιραία, καταφθόνια μάγισσα» Μήδεια, «με τη δύναμη που ο πόνος της δίνει» γονατίζει ξανά, το δράμα κορυφώνεται με την αντίστοιχη μουσική κατάληξη. Ο επικλινής καθρέπτης μένει να υπενθυμίζει ότι μας έκανε επόπτες του ψυχισμού της Μήδειας και της δράσης που εκτυλίχθηκε. Αποτελεί δε, μια υπενθύμιση να κοιτάξουμε βαθιά στο βλέμμα μας κάθε που παρατηρούμε τον εαυτό μας στον καθρέπτη.
Από την όπερα «Μήδεια». Φωτ.: Ανδρέας Σιμόπουλος, πηγή φωτ.: Εθνική Λυρική Σκηνή
Όσο για την εν λόγω όπερα, όπως έχουμε ήδη αναφέρει στο πρόσφατο σημείωμά μας «Η Μαρία Κάλλας ''επιστρέφει'' στην Εθνική Λυρική Σκηνή», εγκαινίασε το επετειακό αφιέρωμα της ΕΛΣ με αφορμή τη συμπλήρωση ενός αιώνα από τη γέννηση της Μαρίας Κάλλας.
Υπενθυμίζουμε ότι η ερμηνεία της Κάλλας στην ιστορική παραγωγή «Μήδεια» της ΕΛΣ στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου το 1961, σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή και σκηνικά και κοστούμια Γιάννη Τσαρούχη, άφησε ανεξίτηλο στίγμα στον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό.
Υπενθυμίζουμε, επίσης, ότι η «Μήδεια» που ανεβαίνει έως τις 9 Μαΐου στην ΕΛΣ (τα εισιτήρια έχουν εξαντληθεί) αποτελεί συμπαραγωγή της ΕΛΣ με τρεις σπουδαίες όπερες της Αμερικής –τη Μετροπόλιταν Όπερα της Νέας Υόρκης, την Όπερα του Καναδά και τη Λυρική Όπερα του Σικάγου.
Η παραγωγή ξεκίνησε από τη Νέα Υόρκη τον περασμένο Σεπτέμβριο, όπου άνοιξε τη σεζόν 2022/23 της Μετροπόλιταν, ενώ μετά την αθηναϊκή της παρουσίαση θα ταξιδέψει σε Μόντρεαλ και Σικάγο.
Από την όπερα «Μήδεια». Φωτ.: Ανδρέας Σιμόπουλος, πηγή φωτ.: Εθνική Λυρική Σκηνή
Ανεβαίνει σε μουσική διεύθυνση Φιλίπ Ωγκέν, σκηνοθεσία και σκηνικά Ντέιβιντ ΜακΒίκαρ. Στον ρόλο του τίτλου –ο οποίος έχει συνδεθεί απολύτως με τη Μαρία Κάλλας– ντεμπουτάρει η διεθνώς καταξιωμένη δραματική υψίφωνος κολορατούρα Άννα Πιρότσι. Στον ρόλο του Ιάσονα ο Τζόρτζιο Μπερρούτζι, του Κρέοντα ο Γιάννης Γιαννίσης, της Γλαύκης η Βασιλική Καραγιάννη, της Νέριδος η Νεφέλη Κωτσέλη. Μαζί τους οι Νικόλας Ντούρος, Δέσποινα Σκαρλάτου, Μάρθα Σωτηρίου.
Την αναβίωση της σκηνοθεσίας υπογράφει ο Τζόναθον Λόυ, τα εντυπωσιακά κοστούμια η Ντούυ Λύτι, την κινησιολογία η Τζο Μέρεντιθ, τους φωτισμούς η Πώλι Κόνσταμπλ, τις προβολές η Σ. Κέιτυ Τάκερ, ενώ τη σκηνοθεσία της θεατρικής πάλης ο Σων Μάικλ Τσιν.
Συμμετέχουν η Ορχήστρα και η Χορωδία της ΕΛΣ, τη Χορωδία της ΕΛΣ διευθύνει ο Αγαθάγγελος Γεωργακάτος.
Κεντρική φωτογραφία: Από την όπερα «Μήδεια». Φωτ.: Ανδρέας Σιμόπουλος, πηγή φωτ.: Εθνική Λυρική Σκηνή
