«Ο τόπος που ζω είναι μια συγγραφική εμμονή. Πιστεύω ότι η ζωή, οι σχέσεις, τα γεγονότα γύρω μας έχουν τη δομή των fractals. Από το ειδικό μοτίβο του εαυτού σου, του γενέθλιου τόπου σου βγάζεις συμπεράσματα για το γενικό της ανθρωπότητας, του πλανήτη. Το μοτίβο παραμένει αυτοόμοιο σε οποιαδήποτε κλίμακα μεγέθυνσης ή σμίκρυνσης του. Η θύελλα π.χ. μέσα στην ψυχοσύνθεση ενός ατόμου και η καταιγίδα ενός πολέμου, όπως αυτός της Ουκρανίας.» Ισχυρίζεται για τις συγγραφικές εμμονές του ο Γιώργος Ιατρού.
Ο Γιώργος Ιατρού γεννήθηκε στην Κερατέα Αττικής το 1955 και είναι μαθηματικός.
Εξέδωσε τα ανθολόγια «Σούνιο-Λαύριο- Κερατέα. Η τεθλασμένη της μνήμης» (M. Τουμπής, «Χρυσή Τομή», 2003, Β΄έκδ. 2004), «Μεσόγεια Το χαμένο περιβόλι της Αττικής» («ΑΩ», 2015, Β΄έκδ. 2018), τα βιβλία έρευνας «Το κινηματογραφικό πλατό της Λαυρεωτικής» (Νομαρχία Αν. Αττικής, «Αιγόκερως», 2006), «Η νήσος του Πατρόκλου του Δήμου Κερατέας» (Δήμος Κερατέας, 2010), τη συλλογή πεζογραφημάτων «Εγκαταλείπεις Καρακασιάν;» («ΑΩ», 2019) κ.ά.
Επιμελήθηκε και πρότεινε για έκδοση αρκετά βιβλία μεταξύ των οποίων «Ο αρχαιολογικός χώρος του Οβριόκαστρου Κερατέας» (Νομαρχία Αν. Αττικής, Δήμος Κερατέας, 2009), «Η καραβάνα στο βυθό της θάλασσας του Πάολο Τσιάμπι» («Χρυσή Τομή» – «ΑΩ», 2014).
Δημοσίευσε ιστορικές μελέτες στα Πρακτικά των Επιστημονικών συναντήσεων της ΝΑ Αττικής και στον τόμο «Κατοχή και Αντίσταση στα Μεσόγεια και τη Λαυρεωτική» («ΑΩ», 2017) και πλήθος άρθρων σε ημερήσιες, τοπικές και διαδικτυακές εφημερίδες – περιοδικά.
Σκηνοθέτησε το 2015 το ντοκιμαντέρ «memORIA» (70΄, παραγωγή «Χρυσή Τομή»), που απέσπασε ένα πρώτο βραβείο, ένα βραβείο κοινού και μία τιμητική διάκριση σε ελληνικά φεστιβάλ ντοκιμαντέρ.Το φιλμ που αναφέρεται στη μεγαλύτερη τραγωδία της Μεσογείου, του ατμόπλοιου ORIA (12/2/1944), τιμήθηκε σε ειδική τελετή από την ιταλική πρεσβεία στην Αθήνα, στις 10/2/2019, παρουσία των Ιταλών συγγενών θυμάτων του ORIA και του υπουργού Εξωτερικών της Ελλάδας.
Το πρόσφατο νουάρ ιστορικό μυθιστόρημα «Ενέδρα στον δήμαρχο» που κυκλοφόρησε από το ΑΩ θα τον κάνει να δηλώσει στο Liberal.gr πως «Τίποτα δεν είναι πιο φανταστικό από την πραγματικότητα...» και θα ανοίξει το λογοτεχνικό του εργαστήρι για μας.
- Κύριε Ιατρού, υπάρχει τελετουργία γραφής [συγκεκριμένος χώρος, χρόνος, συνήθειες] ή παντού μπορείτε να γράψετε εσείς;
Η όρεξη για γράψιμο έρχεται απροσδόκητα. Κάποιες φορές μεταξύ ύπνου και ξύπνιου, άλλες και στο θαλασσινό μπάνιο το καλοκαίρι. Ιδέες έρχονται πολλές, μερικές φορές με κατακλύζουν σαν τα πουλιά του Χίτσκοκ, το θέμα είναι ποιες διαλέγεις, πως τις συνδυάζεις, ποιες γίνονται πράξη, ποιες όντως διαβάζονται.
Όταν βρίσκω πάντως κάτι εξαιρετικό κατά την κρίση μου, τρίβω με χαρά τα χέρια μου. Το έκανα και μικρός όταν έλυνα επιτυχώς τις ασκήσεις των μαθηματικών. Στην συνέχεια φτιάχνω έναν σκέτο ελληνικό καφέ και αρχίζω την δουλειά στο γραφείο μου. Αν το αποτέλεσμα δεν το εγκρίνω, πετάω το χαρτί στην ανακύκλωση και αποσύρομαι για άλλα. Είναι τελετουργία γραφής αυτό;
- Για να ξεκινήσετε μια ιστορία, χρειάζεστε πλάνο, να ξέρετε και την αρχή και το τέλος της, ή αρκούν μια εικόνα ή η αρχική φράση;
Θα μιλήσω για το τελευταίο μου βιβλίο, ένα ιστορικό αφήγημα με τίτλο «Ενέδρα στο δήμαρχο». Άκουσα την ιστορία της δολοφονίας του δημάρχου Λαυρίου με έδρα την Κερατέα, Λουκά Π. Αθανασίου, το 1865 από έναν γέροντα στην γειτονιά μου πολύ παλιά. Όταν ανακάλυψα το πρώτο τεκμήριο στην Γεννάδιο Βιβλιοθήκη ύστερα από 10 χρόνια κατάλαβα ότι δεν ήταν μύθος. Ξεκίνησα, λοιπόν, να αποδείξω την ιστορία κι αυτό κράτησε 35 χρόνια. Συγκέντρωσα πολλά πρωτογενή στοιχεία από τα Γ.Α.Κ. ιδιωτικά αρχεία, παλιές εφημερίδες, όπως δικογραφίες, συμβόλαια, ληξιαρχικές πράξεις κ.α. Σύμμαχο είχα και την εξαιρετική βιβλιογραφία για την Λαυρεωτική που υπάρχει. Δεν είναι μια τοπική ιστορία, είναι ευρύτερη. Ο Σερπιέρι, ιδρυτής της Γαλλικής εταιρείας, αντίπαλος του δημάρχου τότε, εξέφραζε “την όρεξιν του πλέονος" κατά τον Θουκυδίδη, την ορμή δηλαδή για επιβολή άνευ όρων, είναι εδώ και σήμερα. Τολμώ να πω, τηρουμένων των αναλογιών, μοιάζει με τις “Ανοιχτές φλέβες της Λατινικής Αμερικής “ του Γκαλεάνο. Την πρώτη περίοδο του covid επιχείρησα την σύνθεση, βάζοντας όσα κομμάτια του παζλ μπόρεσα και νομίζω ότι έδεσα την ιστορία…
Το εξώφυλλο το είχα φανταστεί πριν πολλά χρόνια. Ο Γιάννης Δημητράκης , ο ζωγράφος, το έκανε πιο καλό από ότι το φανταζόμουν…
- Ποιο βιβλίο σας γράφτηκε με πιο παράξενο και αλλόκοτο τρόπο;
Τα πεζογραφήματα στην συλλογή μου «Εγκαταλείπεις Καρακασιάν;» Ένα βράδυ κατακαλόκαιρο βρέθηκα μόνος στο εξοχικό μου. Ήθελα πολύ να φύγω να βρω παρέα να μιλήσω. Δεν υπήρχε όμως διαθέσιμο αυτοκίνητο. Έμεινα και ξεκίνησα ένα από τα δεκαέξι πεζογραφήματα που ο φυσικός τους χώρος ήταν εκεί γύρω μου. Το επόμενο βράδυ το ορμητικό ποτάμι της γραφής με παρέσυρε, συμφιλιώθηκα με την μοναξιά μου, δεν ήθελα πια να φύγω. Ο Καρακασιάν και ο φλοίσβος της θάλασσας δίπλα μου ήταν παρέα.
- Υπάρχουν συγγραφικές εμμονές; Θέματα στα οποία επανέρχεστε, τεχνικές που χρησιμοποιείτε και ξαναχρησιμοποιείτε, γρίφους κι αινίγματα που προσπαθείτε μια ζωή γράφοντας να επιλύσετε;
Ο τόπος που ζω είναι μια συγγραφική εμμονή. Πιστεύω ότι η ζωή, οι σχέσεις, τα γεγονότα γύρω μας έχουν τη δομή των fractals. Από το ειδικό μοτίβο του εαυτού σου, του γεννέθλιου τόπου σου βγάζεις συμπεράσματα για το γενικό της ανθρωπότητας, του πλανήτη. Το μοτίβο παραμένει αυτοόμοιο σε οποιαδήποτε κλίμακα μεγέθυνσης ή σμίκρυνσης του. Η θύελλα π.χ. μέσα στην ψυχοσύνθεση ενός ατόμου και η καταιγίδα ενός πολέμου, όπως αυτός της Ουκρανίας.
Μου αρέσει πολύ η διακειμενικότητα, οι αναφορές στους προπάτορες, όχι για επίδειξη, αλλά... «Μην παντρεύεσαι τον πόνο, μερικοί άνθρωποι αυτό κάνουν τον παντρεύονται, κοιμούνται, τρώνε μαζί του σαν αντρόγυνο. Όταν νιώθουν χαρά νομίζουν ότι πράττουν μοιχεία.» Είναι του νομπελίστα Σωλ Μπέλλοου στο «Άδραξε την μέρα». Το χρησιμοποίησα σε ένα πεζογράφημα μου. Θα το έγραφα καλύτερα; Με τίποτα…
- Τι πρέπει να έχει μια ιστορία για να γίνει ιστορία σας;
Να είναι βιωματική, να συγκλονίζει την ύπαρξή σου, να επανέρχεται σε αυτήν συχνά, ακόμη και στα όνειρά σου. Ακόμη, να ξεκαθαρίζει το τοπίο (Μην ξεχνάτε ότι ειμαι μαθηματικός). Με την έννοια της αριστοτελική κάθαρσης εννοώ.
- Ένας ήρωας ή μια ηρωίδα για να γίνει ήρωάς σας ή ηρωίδα σας;
Διάβασα πρόσφατα κάτι που είπε ο Σοπενχάουερ «Η κοινωνία είναι μια φωτιά στη οποία ο γνωστικός ζεσταίνεται παραμένοντας, χωρίς να βάλει μέσα το χέρι του, όπως ο τρελός που αφού καεί φεύγει προς την παγωμένη μοναξιά κλαίγοντας γιατί η φωτιά καίει.» Εννοείται δεν θέλω ήρωες γνωστικούς, ισαποστάκηδες (Αυτοί υπάρχουν γύρω μου, μέσα μου). Θέλω οι ήρωες να έχουν υψηλή αίσθηση δικαίου, να αγωνίζονται για αυτό, να κοιτάνε κατάματα τους φόβους τους. Λαμπρό παράδειγμα ο Λόρδος Τζιμ του Τζόζεφ Κόνραντ. Η επιτομή του αυτοσεβασμού.
- Ποιος ήρωας ή ποια ηρωίδα σας έφτασαν ως εσάς με τον πιο αλλόκοτο τρόπο;
Πάνε αρκετά χρόνια που ένα βράδυ άκουσα να προτείνουν σε μια εκπομπή στη τηλεόραση ένα βιβλίο του Κενζαμπούρο Οε «Μια προσωπική υπόθεση». Το διάβασα και σοκαρίστηκα! Προσπάθησα να έρθω στην θέση του πατέρα που βρέθηκε αντιμέτωπος με το αλλόκοτο μωρό του. Δεν το ξέχασα ποτέ. Έμαθα μάλιστα ότι ήταν πραγματικό γεγονος, η εμπειρία ζωής του συγγραφέα. Τίποτα δεν είναι πιο φανταστικό από την πραγματικότητα...
- Το πρώτο βιβλίο που διαβάσατε και σας εντυπωσίασε;
Ήταν ένα ιστορικό βιβλίο, το μοναδικό που είχε ο πατέρας μου στο εμπορικό του μαγαζί, σε ένα ράφι δίπλα στο γραφείο του μαζί με μπογιές σε σκόνη που πουλούσε. Λεγόταν «Ιστορία της Κατοχής» του Δημήτρη Γατόπουλου. Με στοίχειωσε η φωτογραφία με τους κρεμασμένους της Φλώρινας, στο ένα άκρο μάλιστα ήταν ένας ιερέας. Ύστερα μια άλλη με παιδιά της ηλικίας μου τότε που έκαναν μάθημα στη αυλή δίπλα από το γκρεμισμενο τους σχολείο. Ήταν γύρω στα 1965, 20 χρόνια μετά την Κατοχή. Από τότε γυρεύω συνεχώς απαντήσεις στα βιβλία και στα φίλμ για αυτή την εποχή (1940-1945), που ήταν σαν να την έζησα.
- Υπάρχει βιβλίο που μπορείτε να πείτε ότι σας άλλαξε τη ζωή ή βιβλίο στο οποίο συχνά επιστρέφετε;
Ο «Ντέμιαν» του Έρμαν Έσσε στο μακρινό 1984-1985 ήταν το βιβλίο που με συνέδεσε με την μητέρα των παιδιών μου. Το εξώφυλλο είχε φθαρεί ανεπανόρθωτα και μου το επέστρεψε ντυμένο με ενα υπέροχο χαρτί… Επίσης τα διηγήματα του Τσέχωφ και ειδικά το αριστουργηματικό «Οι εχθροί». Και ακόμη τα διηγήματα του “μαθητή" του Ρέημοντ Κάρβερ και ειδικά το “Μια μικρή παρηγοριά”. Σε αυτό ο μικρός Σκότι πέφτει σε κώμα από τροχαίο την μέρα των γενεθλίων του ενώ συγχρόνως ένας φούρναρης στην γειτονιά του ετοιμάζει για αυτόν την τούρτα γενεθλίων, παραγγελία της μητέρας του. Παρακολουθούμε την μεταμόρφωσή του από σκληρό επαγγελματία, που ζητάει στο τηλέφωνο να πάρουν την τούρτα των 15 δολαρίων, σε συμπονετικό άνθρωπο όταν μαθαίνει το γεγονός. Έτσι απλά, στο τέλος, γλυκαίνει τον αφόρητο πόνο των γονιών του Σκότι με μια μικρή παρηγοριά. Θα έλεγα στους αναγνώστες να διαβάσουν αυτά τα διηγήματα οπωσδήποτε. Η λογοτεχνία είναι το ύψιστο φάρμακο.
- Αγαπημένοι σας συγγραφείς και ποιητές;
Τσέζαρε Παβέζε, Τζόζεφ Κόνραντ, Μπρούνο Σουλτς, Πήτερ Χάνκε. Από τους ποιητές: Λόρκα, Θερνούδα, Χένρι Λονγκεφελόου ( Το τραγούδι του Χιαγουάθα) και πρόσφατα Βισουάβα Συμπόρσκα (Η ζωή εδώ και τώρα).
Από τους δικούς μας: Παπαδιαμάντης, Σολωμός, Λειβαδίτης.
Επίσης, θέλω να αναφερθώ σε πολλούς συγγραφείς-ποιητές που γνώρισα σ’ ένα διάστημα 40 ετών γιατί τους φέραμε στην Κερατέα στον Σύνδεσμο Πνευματικής και Κοινωνικής Δραστηριότητας “Χρυσή Τομή”. Υπήρξαν επιδραστικοί πάνω μου και ενδεικτικά αναφέρω: Έλλη Αλεξίου, Διδώ Σωτηρίου, Μένη Κουμανταρέα, Μάνο Ελευθερίου, Τίτο Πατρίκιο, Ανδρέα Φραγκιά, αλλα και τους Βαγγέλη Ραπτόπουλο (σειρά μου στην Αεροπορία), Πέτρο Τατσόπουλο ( Η καλοσύνη των ξένων), Σωτήρη Δημητρίου και τον Δ. Παπαμάρκο (Γκιάκ).
- Κατά την διαδικασία της συγγραφής, ακούτε μουσική, έχετε ανάγκη από απόλυτη σιωπή, διαβάζετε άλλα βιβλία ή ποιητές, καταφεύγετε σε εικαστικά έργα;
Έχω ανάγκη από γαλήνη και σιωπή. Ανατρέχω σε παλιά βιβλία, εφημερίδες, περιοδικά. Πηγαίνω σε βιβλιοθήκες και παλαιοβιβλιοπωλεία. Μου αρέσουν τα ιστορικά αρχεία, όπως αυτό του φίλου μου Κώστα Θωκταρίδη για τα ναυάγια των ελληνικών θαλασσών, την Κατοχή και όχι μόνο. Πηγαίνω πάντα σινεμά και ψάχνω παλαιά φίλμ. Εκτός από την διακειμμενικότητα υπάρχει και η… διαφιλμικότητα (Το λέω καλα;)
- Να αναφερθούμε σε εκείνο που γράφετε σήμερα;
Είναι οι διαφυγές από την ακτογραμμή της Αττικής την περίοδο της Κατοχής, ιδιαίτερα από την Κερατέα-Λαύριο. Έχω συγκεντρώσει ένα ενδιαφέρον υλικό και το επεξεργάζομαι, θέλει όμως προσοχή γιατί υπάρχουν αλληλοσυγκρουόμενες μαρτυρίες.
Η ασχολία μου με το μεγαλύτερο ναυάγιο της Μεσογείου, το ORIA (12/02/1944), με θύματα 4100 Ιταλούς αιχμαλώτους των γερμανών, μετά το ντοκιμαντέρ μου memORIA, το ερευνητικό μου βιβλίο “Η νήσος του Πατρόκλου” και το μονόλογο “Η καραβάνα στο βυθό της θάλασσας" του Πάολο Τσιάμπι που έγραψα τον πρόλογο στη ελληνική έκδοση και επιμελήθηκα έχει αφήσει μέσα μου ανοιχτούς λογαριασμούς. Ίσως τους κλείσω με ενα μικρό υβριδικό βιβλίο, κάτι μεταξύ ημερολογίου, δοκιμίου, ανθολογίου, που αναδεικνύει την φιλία Ελλήνων και Ιταλών μέσα στο πόλεμο και την Κατοχή. Κάτι που υπάρχει σίγουρα κι είναι αθέατο σήμερα μεταξύ Ρώσων και Ουκρανών. Θα το μάθουμε ίσως μετά από χρόνια...
