Το βασικό θέμα συζήτησης σήμερα στην οικονομική κοινότητα είναι οι επιπτώσεις που θα έχει η πανδημία στην οικονομία και στις αγορές τα επόμενα δύο χρόνια, οι προοπτικές κυκλοφορίας ενός αποτελεσματικού εμβολίου και το σχήμα που θα έχει τελικά η ανάκαμψη. Επενδυτικοί, οίκοι, οικονομολόγοι, αναλυτές, διαχειριστές κεφαλαίων και χρηματιστές προσπαθούν να… διαλύσουν τα σύννεφα που τους εμποδίζουν να δουν μέσα στη «γυάλινη σφαίρα» τους.
Ένας από αυτούς είναι και ο επικεφαλής οικονομολόγος της Capital Economics, Νιλ Σίρινγκ, ο οποίος αναλύει τα δεδομένα και καταλήγει σε δύο βασικά συμπεράσματα. Το ένα αφορά στην οικονομία και λέει ότι τα επόμενα χρόνια δεν θα πρέπει να περιμένουμε χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης από τα προ πανδημίας επίπεδα γιατί αυτή η κρίση είναι διαφορετικά, αλλά θα δούμε τεράστιες αλλαγές στις οικονομικές δομές και μία κατακερματισμένη παγκόσμια οικονομία με στεγανά.
Το δεύτερο σχετίζεται με τις αγορές. Ο Σίρινγκ εκτιμά ότι στο τοπίο που θα διαμορφωθεί μετά την πανδημία οι μετοχές θα υπεραποδώσουν των ομολόγων καθώς η ανάγκη να εξυπηρετηθούν τα διογκωμένα εξαιτίας της πανδημίας χρέη, οι κεντρικές τράπεζες ανά την υφήλιο θα αναγκαστούν να διατηρήσουν χαμηλά τα επιτόκια και στην ουσία τα πραγματικά επιτόκια (επιτόκια – πληθωρισμός) θα παραμείνουν σε αρνητικό έδαφος ενδεχομένως έως το 2030.
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ερωτήματα σήμερα αφορά στις μακροπρόθεσμες προοπτικές μετά την πανδημία, καθώς κάποια στιγμή ο ιός θα περιοριστεί είτε μέσω της «ανοσίας της αγέλης» είτε μέσω των εμβολίων που είναι και το πιο πιθανό. Ας δούμε πιο αναλυτικά τις εκτιμήσεις του:
Υπερβολική η απαισιοδοξία: Η απαισιοδοξία αναφορικά με τις προοπτικές ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια είναι υπερβολική. Η αλήθεια είναι ότι σε πολλές κρίσεις, όπως του 2008, οι οικονομίες δεν επιστρέφουν στα προ κρίσης επίπεδα είτε γιατί αναπτύσσονταν προηγουμένως με μη βιώσιμο τρόπο είτε γιατί οι κρίσεις προκαλούσαν μία μακρά περίοδο ασθενούς ζήτησης. Όμως αυτή τη φορά τα πράγματα θα είναι διαφορετικά.
-Πρώτον γιατί η ανάπτυξη είχε εξασθενήσει πριν την πανδημία σε πολλές μεγάλες οικονομίες. Δεύτερον οι κλάδοι που συρρικνώνονται κατά κύριο λόγο από την πανδημία είναι χαμηλής παραγωγικότητας, ενώ οι επενδύσεις που «χάθηκαν» το 2020 αποτελούν μικρό ποσοστό του κεφαλαιακού αποθέματος στις περισσότερες οικονομίες και σε ορισμένους κλάδους όπως της τεχνολογίας οι επενδύσεις αυξάνονται δραματικά.
-Επομένως η μοναδική σοβαρή ανησυχία για το ΑΕΠ μακροπρόθεσμα είναι να έχουμε μια μακρά περίοδο ασθενούς ζήτησης. Προς το παρόν ο κίνδυνος αυτός περιορίζεται από τα δημοσιονομικά μέτρα στήριξης. Άρα ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι αυτά τα μέτρα να αποσυρθούν πρόωρα, κάτι που αν συμβεί θα είναι σαν να… πυροβολούμε τα πόδια μας.
Αλλάζει η συμπεριφορά καταναλωτών και επιχειρήσεων: Όλα τα ανωτέρω δεν σημαίνουν ότι η πανδημία δεν θα αφήσει πληγές. Μία από αυτές είναι η αλλαγή στη συμπεριφορά καταναλωτών και επιχειρήσεων. Η ιστορία δείχνει ότι τέτοιες κρίσεις συμβάλλουν στην επιτάχυνση αλλαγών που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη. Στη μετά την πανδημία εποχή να αναμένουμε περισσότερη εργασία από το σπίτι, περισσότερες διαδικτυακές αγορές και λιγότερα επιχειρηματικά ταξίδια.
Πως θα αλλάξουν οι οικονομίες:
-Ενώ ορισμένοι κλάδοι, ιδιαίτερα γύρω από την ψηφιακή τεχνολογία, αναμένεται να αναπτυχθούν, άλλοι θα συρρικνωθούν. Οι συνέπειες των αλλαγών αυτών θα είναι βαθιές ειδικά για την αγορά ακινήτων.
-Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να αποφασίσουν πόσο από αυτή τη μετάβαση θα αφήσουν στις δυνάμεις της αγοράς και πόσο θα την επηρεάσουν ενεργά.
-Ο ιός ενισχύει τις εξουσίες του κράτους και το πιθανότερο είναι ότι η κατάσταση δεν αλλάξει στα επόμενα χρόνια, όμως και οι ψηφοφόροι πλέον περιμένουν περισσότερα κυρίως στο κομμάτι της Υγείας.
-Το πιθανότερο είναι ότι οι κυβερνήσεις θα προσπαθήσουν να βρουν έσοδα μέσω αυξήσεων στους φόρους, μόνο όμως αν φτάσουμε σε αυξημένα επίπεδα απασχόλησης. Είναι ωστόσο λάθος η πεποίθηση πολλών οικονομολόγων ότι θα χρειαστούν μέτρα λιτότητας για να μειωθούν τα χρέη. Ο συνδυασμός ισχυρής οικονομικής ανάπτυξης και χαμηλών επιτοκίων ίσως επαρκεί για να μειωθούν σταδιακά τα βάρη.
-Κεντρικές τράπεζες και κυβερνήσεις όχι μόνο θα δείξουν μεγαλύτερη ανεκτικότητα στον υψηλό πληθωρισμό αλλά θα τον επιδιώξουν.
-Η πανδημία μεγαλώνει το χάσμα μεταξύ της Κίνας και του υπόλοιπου κόσμου με αποτέλεσμα να συνεχιστεί η πορεία προς το τέλος της παγκοσμιοποίησης, η οποία είχε ξεκινήσει πριν τον κορονοϊό.
Οι επιπτώσεις για τις αγορές:
Για όλα αυτά που περιγράφηκαν σημαντικό ρόλο θα παίξουν οι κεντρικές τράπεζες οι οποίες θα δώσουν τον τόνο των επόμενων ετών. Η Capital Economics εκτιμά ότι η νομισματική πολιτική θα παραμείνει υπερβολικά χαλαρή , εν μέρει για να συμβάλλει στη διαχείριση των αυξημένων κρατικών χρεών που άφησε πίσω της πανδημία. Αν επιβεβαιωθεί το σενάριο αυτό, τότε τα πραγματικά επιτόκια θα παραμείνουν σε αρνητικό έδαφος για το υπόλοιπο της δεκαετίας. Σε αυτό το περιβάλλον οι αποδόσεις των μετοχών θα ξεπεράσουν αυτές των κρατικών ομολόγων, ωστόσο η υπεραπόδοση των αμερικανικών blue chips ενδεχομένως θα φτάσει στο τέλος της.
