«Οι πόλεμοι δεν θα γίνονται πλέον για τις παραδοσιακές αιτίες που γνωρίσαμε στο παρελθόν, αλλά για τα Δεδομένα. Οι χώρες που θα τα ελέγχουν θα είναι οι πρωταγωνίστριες και οι υπόλοιπες κομπάρσοι. Άρα, η χώρα που θα επικρατήσει και θα παίξει τον ρόλο του επόμενου πλανητάρχη, θα είναι αυτή που θα ελέγχει σε μεγαλύτερο βαθμό τα δίκτυα επικοινωνίας και θα δημιουργεί ψηφιακές αποικίες. Αυτός θα είναι ο νέο-αποικιακός συντελεστής ισχύος. Αυτός είναι εξάλλου ο λόγος που Κίνα και ΗΠΑ βρίσκονται σε γεωτεχνολογικό πόλεμο».
Με τη φράση αυτή, ο καινοτόμος επιχειρηματίας και συγγραφέας Δημήτρης Λακασάς, πρόεδρος του Think Tank SEVE, απαντάει σε ερώτημα για τον τρόπο με τον οποίο η συνεχής αύξηση της επιρροής των Δεδομένων στη σημερινή πραγματικότητα αναμένεται να επηρεάσει τα υφιστάμενα οικονομικά και παραγωγικά μοντέλα και τις ανθρώπινες κοινωνίες.
Τα Δεδομένα είναι «πετρέλαιο» και «χρυσός» και ο έλεγχός τους βρίσκεται στο επίκεντρο και του επιχειρηματικού μοντέλου πολλών τεχνολογικών κολοσσών, όπως το Facebook. «Αυτή η πραγματικότητα συνιστά έναν από τους μεγαλύτερους κινδύνους της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, γι' αυτό απαιτείται συχνή αναβάθμιση στο θεσμικό πλαίσιο, ώστε να συνάδει με την τεχνολογική πρόοδο», υπογραμμίζει ο κ. Λακασάς, CEO της Olympia Electronics και πρώην πρόεδρος του Συνδέσμου Εξαγωγέων (ΣΕΒΕ), ενόψει της κυκλοφορίας του δεύτερου βιβλίου του, με τίτλο «Ανθρωπος 4.0» από τις εκδόσεις «Κλειδάριθμος» μέσα στον Μάιο.
Τι επιφυλάσσει η 5η βιομηχανική επανάσταση;
Ποια είναι, όμως, η επικρατέστερη εκτίμηση ως προς το πότε θα ωριμάσουν οι τεχνολογίες της 4ης βιομηχανικής επανάστασης; «Από το 1970 μέχρι και σήμερα βιώνουμε την 3η Βιομηχανική Επανάσταση. Η αυτοματοποίηση, το Ίντερνετ και η ανάπτυξη των τηλεπικοινωνιών είναι αποτελέσματα της 3ης Βιομηχανικής Επανάστασης, που μας οδηγούν στην 4η και μάλιστα πολύ γρήγορα: οι προηγούμενες επαναστάσεις είχαν ένα "νεκρό διάστημα" 30-40 ετών μεταξύ τους. Η μετάβαση από την 3η στην 4η είναι άμεση», επισημαίνει.
Η 4η Βιομηχανική Επανάσταση, λέει, αποτελεί ουσιαστικά τη βελτιστοποίηση της ψηφιοποίησης της 3ης. «Στην 5η θα έχουν ωριμάσει τεχνολογίες, που σήμερα δεν έχουν ακόμη εφαρμογή, όπως η κβαντομηχανική, και τότε η ζωή μας θα αλλάξει τελείως. Άλλωστε, πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι, κατά την 5η Βιομηχανική Επανάσταση, ο άνθρωπος θα επεκταθεί στο Διάστημα, πέρα από τη Γη», εκτιμά.
«Την τεχνολογική επανάσταση ή την ελέγχεις ή την υφίστασαι»
Στην Ελλάδα, η μετάβαση από την πρώτη στην τρίτη βιομηχανική επανάσταση έγινε ουσιαστικά μέσα σε λίγα χρόνια. Είμαστε έτοιμοι να διαχειριστούμε την τέταρτη;
«Η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι και καλείται να αποφασίσει ποιον δρόμο θέλει να ακολουθήσει. Ο ένας είναι ο εύκολος, στον οποίο πορεύεται τα τελευταία χρόνια, αλλά αποδεδειγμένα δεν οδηγεί πουθενά. Ο άλλος είναι δύσβατος, απαιτεί προσαρμογές και σωστή οδήγηση, αλλά καταλήγει σε μέρη όπου δεν έχει βρεθεί ξανά η χώρα. Αυτός είναι ο δρόμος της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης και αν τον επιλέξουμε, θα πρέπει να αλλάξουμε πολλά, γιατί "την τεχνολογική επανάσταση ή την ελέγχεις ή την υφίστασαι", όπως έχει πει ο Ζακ Ντελόρ. Ο ρόλος της Ελλάδας στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση πρέπει να είναι ενεργός και ουσιαστικός κι αυτό θα επιτευχθεί μόνο μέσω στρατηγικής, που θα λαμβάνει υπόψη τα συγκριτικά πλεονεκτήματά της», σημειώνει ο κ. Λακασάς και προσθέτει: «Το νέο αναπτυξιακό μοντέλο της χώρας θα πρέπει αρχικά να δομηθεί πάνω στους εξής πυλώνες: εγχώρια παραγωγή, εξαγωγές, τουρισμός και ναυτιλία. Ακολούθως, όλοι αυτοί οι άξονες θα πρέπει να υιοθετήσουν τις τεχνολογίες πληροφορικής, ώστε να δημιουργηθεί ένα σύγχρονο πρότυπο διαχείρισης των συγκριτικών μας πλεονεκτημάτων στο πλαίσιο της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης».
Άνθρωποι και κράτη δύο ταχυτήτων και κίνδυνοι παγκόσμιας αναταραχής
Η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση ανοίγει δρόμους, αλλά ταυτόχρονα δημιουργεί προϋποθέσεις για την ύπαρξη ανθρώπων και κρατών δύο ταχυτήτων. Τι θα απογίνουν όσοι δεν επιβιβαστούν στο τρένο; Κατά τον κ. Λακασά, οι δυτικές χώρες θα πρέπει να συμπαρασύρουν στον δρόμο της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης και όσα κράτη πιθανόν δεν έχουν φτάσει καν στην πρώτη είτε στη δεύτερη είτε στην τρίτη. Στην αντίθετη περίπτωση, θα δημιουργηθεί αγεφύρωτο παγκόσμιο χάσμα.
«Ελλοχεύουν κίνδυνοι παγκόσμιας αναταραχής, εξαιτίας των τεράστιων διαφορών ανάμεσα σε ανεπτυγμένες, αναπτυσσόμενες και υπανάπτυκτες χώρες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα του χάσματος που πρέπει να γεφυρωθεί είναι η Αφρική. Είναι υποχρέωση των προηγμένων οικονομιών να την υποστηρίξουν. Άλλωστε, ένα μεγάλο πλεονέκτημα της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης είναι ότι μπορεί να μειώσει τις διαφορές μεταξύ κρατών, υπό την προϋπόθεση ότι οι νέες τεχνολογίες θα αξιοποιηθούν με προσανατολισμό στις διαχρονικές αξίες της ανθρωπότητας», υπογραμμίζει.
Πώς θα αντιμετωπίζαμε μια πανδημία το 2040;
Με βάση όλες τις τεχνολογίες που έχουμε πλέον στη διάθεσή μας, πώς θα αντιμετωπίζαμε μια πανδημία το 2040; «Παρατηρώντας την πρόοδο που σημειώνουν οι νέες τεχνολογίες, μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι το 2040 θα έχουν φτάσει σε ένα σημείο ωριμότητας, δίνοντάς μας περισσότερα εφόδια» επισημαίνει ο κ. Λακασάς.
Σε ένα υποθετικό σενάριο, κατά το οποίο ένας νέος κορονοϊός εμφανίζεται το 2040, λέει, οι δυνατότητες θα είναι πολύ περισσότερες: με τη ρομποτική, θα μπορούμε να αντικαταστήσουμε τους ανθρώπους με μηχανές σε καίριες θέσεις, προκειμένου να μην εκτίθενται σε κίνδυνο. Τα drones θα αποτελούν μέσα μεταφοράς υπηρεσιών και τροφίμων και φαρμάκων από τα σημεία διάθεσής τους απευθείας στα νοικοκυριά, χωρίς ανθρώπινη μεσολάβηση. Παράλληλα, με τη συνδεσιμότητα, τα νοσοκομεία ανά τον κόσμο θα μπορούν να ανταλλάσσουν ποιοτικά και ποσοτικά δεδομένα, κάνοντας αντιπαραβολές και αξιολογήσεις περιστατικών και εργαστηριακών μετρήσεων.
«Ωστόσο δεν πρέπει να παραβλέψουμε και τους κινδύνους που ενέχει όλο αυτό, και για να τους αποφύγουμε, απαιτείται σοφή διαχείριση της γνώσης επί της χρήσης των εν λόγω εργαλείων», τονίζει.
Προμηθέας ή Επιμηθέας;
Οι Τιτάνες Προμηθέας και Επιμηθέας εκπροσωπούν -και ετυμολογικά- δύο εντελώς διαφορετικές προσεγγίσεις στη ζωή: ο πρώτος σκέφτεται εκ των προτέρων κι ο δεύτερος εκ των υστέρων. Πόσο πιθανό είναι ο άνθρωπος να διαχειριστεί τις νέες τεχνολογικές δυνατότητες ως Προμηθέας κι όχι ως Επιμηθέας;
«Ο άνθρωπος είναι εκείνος που έχει μερίδιο ευθύνης για τις απειλές απέναντι στο είδος του, όπως αντίστοιχα πιστώνεται και τις επιτυχίες. Στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση θα επικρατήσει ο Άνθρωπος 4.0, που για εμένα είναι ο Προμηθέας 4.0., ο οποίος λειτουργεί με σωφροσύνη και προνοητικότητα, για να μη χάσει τον λόγο και το νόημα της ύπαρξης του» καταλήγει.
