Η τραχιά γεωμορφολογική παρουσία των βουνών με το καταλυτικό γαλάζιο του Κορινθιακού κόλπου μαγνητίζουν το βλέμμα με τρόπο μοναδικό, καθώς κινείσαι στα παράλια της Στερεάς Ελλάδας. Τελικά μόλις 9 χλμ. από το Αντίρριο και την εντυπωσιακή γέφυρα, βρίσκονται τα πρώτα σπίτια της μικρής πόλης. Σαγηνεύει η αύρα της καθώς σχεδόν σε κάθε γωνιά της το βλέμμα συναντά ομορφιά, γαλήνη, αρμονία με έντονη την ενετική φινέτσα. Τα άφθονα νερά, τα αιωνόβια πλατάνια, η καθαρή θάλασσα, τα πλακόστρωτα σοκάκια, το οχυρό λιμανάκι, το βενετσιάνικο κάστρο είναι αυτά που μένουν βαθιά χαραγμένα στην μνήμη, ενώ στην ιστορία έμεινε από την τιτάνια ναυτική σύγκρουση δύο κόσμων. Του ευρωπαϊκού και του ασιατικού.
Είναι κτισμένη αμφιθεατρικά στην πλαγιά ενός λόφου που ακουμπάει στη θάλασσα. Η πόλη στη μακραίωνη και πολυτάραχη ιστορία της εμφανίζεται με διάφορα ονόματα, όπως Ναύπακτος, από τους Ενετούς, Επακτός από τους Βυζαντινούς, Ενεβαχτέ και Νέπαχτος από τους Τούρκους. Το αρχικό της όνομα προέκυψε οπό το γεγονός ότι ήταν ναυτικός οικισμός όπου κατασκευάζονταν πλοία αρχικά από τους Λοκρούς και αργότερα από τους Δωριείς, προκειμένου να διεκπεραιωθούν στην απέναντι ακτή της Πελοποννήσου.
Ο κεντρικό δρόμος χωρίς καλά- καλά να το καταλάβεις, σε οδηγεί στο όμορφο λιμανάκι της, όπου το γραφικό κάστρο με τους πυργίσκους του το προφυλάσσουν. Οι ψαρόβαρκες, τα καλοσυντηρημένα σπίτια και τα τείχη του λιμανιού δημιουργούν ιδανικό περιβάλλον για χαλάρωση, με τα καφέ που απλώνουν τις καρέκλες τους γύρω από αυτό, να δελεάζουν και τους πλέον αναποφάσιστους. Οι αποστάσεις στην πόλη είναι μικρές και έχοντας σαν αφετηρία το λιμάνι, εύκολα καλύπτονται με τα πόδια. Κοντά βρίσκεται το αρχαιολογικό μουσείο, καθώς και η Παπαχαραλάμπειος Βιβλιοθήκη αλλά και η συλλογή Φαρμάκη με τα αξιόλογα αντικείμενα κυρίως από την επανάσταση του 1821.
Βενετσιάνικη φινέτσα
Η παλιά πόλη βρίσκεται μέσα στα τείχη και έχει διατηρήσει την παλιά της φυσιογνωμία. Το παλαιό λιμάνι είναι σημείο αναφοράς και αποτελούσε την πρώτη αμυντική ζώνη του Κάστρου. Το λιμανάκι έχει είσοδο-άνοιγμα περίπου 35 μέτρων ανάμεσα στους δύο βραχίονες που παλαιά κείμενα αναφέρουν ότι έκλεινε με αλυσίδες. Στον ανατολικό πυργίσκο θα δείτε τον παλαιό ναυτικό φάρο με εντοιχισμένη μαρμαρόπλακα, αναμνηστική της ναυμαχίας του 1571, ενώ στον δυτικό βραχίονα δίπλα στα κανόνια βρίσκεται ο αδριάντας του πυρπολητή από τους Παξούς Γιώργου Ανεμογιάννη ο οποίος πέθανε το 1821 σε ηλικία 23 ετών θυμίζοντας στο πέρασμα των γενεών την απίστευτη αυταπάρνηση και πατριωτισμό του. Συγκεκριμένα, μόνο αυτός δέχτηκε την πρόσκληση του Ψαριανού ναυάρχου Νικολή Αποστόλη στις αρχές Μαΐου 1821, για να χτυπήσουν τα τουρκικά καράβια που ήταν αραγμένα κάτω από τα βαριά κανόνια του φρουρίου της πόλης.
Την άλλη μέρα και ενώ οι Τούρκοι τον κτυπούν αλύπητα, αυτός απτόητος προχωρεί και όταν πρέπει, βάζει φωτιά. Αλλά ο αέρας ξαφνικά αλλάζει πορεία, γυρνάει πάνω του τις φλόγες και πέφτει στη θάλασσα. Όμως δεν γυρίζει πίσω και κολυμπώντας σπρώχνει το μπουρλότο του να το κολλήσει στην τουρκική ναυαρχίδα. Οι Τούρκοι τον φθάνουν με βάρκες και του κόβουν το χέρι. Όμως αυτός συνεχίζει να κολυμπά έστω και με το ένα χέρι, ενώ με το κεφάλι σπρώχνει το μπουρλότο. Τελικά τον πιάνουν ζωντανό και παρ' όλο που οι Έλληνες καπεταναίοι προσπάθησαν να τον σώσουν προσφέροντας ακόμα και χρήματα, οι Τούρκοι τον παλούκωσαν και τον έψησαν.
Ο περίπατος όμως στο τείχος προσφέρει και εξαιρετική θέα στον Κορινθιακό Κόλπο, την πόλη και το Κάστρο, με τις λιγοστές βάρκες στην καρδιά του λιμανιού να συμπληρώνουν το σκηνικό. Στην δυτική πλευρά του λιμανιού βρίσκεται και το Πάρκο Θερβάντες. Πρόκειται για τον Ισπανό συγγραφέα του «Δον Κιχώτη» ο οποίος πολέμησε γενναία στην ναυμαχία ως αξιωματικός του πλοίου Μαρκησία. Στο εσωτερικό επίσης του Πάρκου υπάρχουν μαρμάρινες πλάκες-αφιερώματα στους ξένους μαχητές από την Κροατία, την Ισπανία, την Βενετία, την Αυστρία.
Μπορεί το λιμανάκι δικαίως να κερδίζει τις εντυπώσεις, όμως δεν πρέπει να αγνοήσετε την πλατεία με τα δύο τεράστια πλατάνια και την προτομή του σουλιώτη στρατηγού Νότη Μπότσαρη. Ανατολικά της πλατείας βρίσκεται το Στενοπάζαρο, η οδός Καναβού, η οποία αποτελούσε τον παλαιό εμπορικό δρόμο. Κάποτε εδώ βρίσκονταν πολλά μεζεδοπωλεία, αλλά στις μέρες μας είναι γεμάτη από μπαρ, καφετέριες και εμπορικά καταστήματα, ενώ αν συνεχίσετε στο τέλος θα βρεθείτε μπροστά στον πολιούχο της πόλης, τον Άγιο Δημήτριο.
Ένα ακόμα «μυστικό» της πόλης είναι οι δύο παραλίες της, η Ψανή και το Γρίμποβο. Η πρώτη κρύβεται από τις νεόκτιστες πολυκατοικίες και θα πρέπει να βγείτε στον παραλιακό δρόμο για να την συναντήσετε. Έχει βότσαλο, μήκος περίπου ένα χιλιόμετρο και φτάνει μέχρι την δυτική πλευρά του τείχους του παλαιού λιμανιού. Το Γρίμποβο απλώνεται στην ανατολική πλευρά του λιμανιού, είναι λίγο μικρότερη σε μήκος αλλά και αυτή έχει βότσαλο, μεγάλα πλατάνια και πολλά μαγαζιά κατά μήκος του παραλιακού δρόμου. Με λίγη προσοχή θα βρείτε και την βρύση της Αγάπης της οποίας ο μύθος λέει ότι εδώ λουζόταν η Αφροδίτη.
Όμως αν ακολουθήσετε τα πλακόστρωτα σοκάκια της πόλης θα σας ταξιδέψουν αλλού, στην επανάσταση του 1821 και την παρέα των Μπότσαρη, Τζαβέλα, Φαρμάκη. Βόρεια της πλατείας του λιμανιού τα σοκάκια θα σας οδηγήσουν και στον βενετσιάνικο πύργο του Μπότσαρη, κτίριο του 15ου και 16ου αι. το οποίο χρησιμοποιήθηκε πολλές φορές για την στέγαση των εκάστοτε ηγεμόνων. Από εδώ σύντομα ανηφορίζοντας μέσα από διαδοχικές πύλες και σειρές τειχών θα φτάσετε κοντά στην κεντρική πύλη του Κάστρου το οποίο προσφέρει εξαιρετική θέα στην πόλη και τον Κορινθιακό, αλλά ταυτόχρονα είναι και μια πύλη στην ιστορία του τόπου.
Το κάστρο και η ναυμαχία
Οι Πελασγοί οχύρωσαν τη Ναύπακτο για πρώτη φορά στην κορυφή του λόφου. Από τότε έγιναν συμπληρωματικά έργα οχύρωσης από τους Δωριείες, τους Ρωμαίους, τους Βυζαντινούς, τους Φράγκους και τους Τούρκους. Την τελική του μορφή πήρε το κάστρο το 1204 από τους Ενετούς, που έχτισαν ψηλότερα και επιβλητικότερα τείχη. Είναι το μοναδικό στην Ευρώπη με πέντε αμυντικές ζώνες από το λιμάνι μέχρι την κορυφή του λόφου που φθάνει τα 200 υψόμετρο.
Όμως στην ιστορία κατέχει τιμητική θέση για τη σπουδαιότητα και νίκη τελικά των Ευρωπαίων ναυτικών δυνάμεων έναντι των Τουρκικών. Η ραγδαία επέκταση των Τούρκων, ιδιαίτερα μετά την εκδίωξη των Ενετών από τη Ναύπακτο, ανησύχησε τη Δύση. Τότε ο πάπας της Ρώμης Πίος ο Β' κάλεσε όλους τους χριστιανούς ηγεμόνες σε σταυροφορία κατά της τουρκικής απειλής. Παρά την περιορισμένη απήχηση της έκκλησης του, υπέγραψαν Συνθήκη Ιερής Συμμαχίας ο βασιλιάς της Ισπανίας, η Ενετική Δημοκρατία, ιταλικά κρατίδια και οι ιππότες της Μάλτας. Υπό την αρχηγία του Αυστριακού Δον Ζουάν στις 7 Οκτωβρίου 1571 οι δύο στόλοι πάνοπλοι, συγκρούστηκαν σε έναν τιτάνιο αγώνα λίγα μίλια δυτικά της Ναυπάκτου.
Με ακόμα 10 ελληνικά καράβια ο ευρωπαϊκός στόλος χρειάστηκε 5 ώρες για να διαλύσει το μύθο του αήττητου τουρκικού με τις 200 γαλέρες στόλου και να σταματήσει την επιθετική ορμή του ισλαμισμού στην Ευρώπη. Όμως η νίκη των χριστιανών δεν αξιοποιήθηκε αναλόγως, δίνοντας έτσι χρόνο στον τουρκικό στόλο να αναδιοργανωθεί και να αποκαταστήσει την κυριαρχία του, ενώ τα επόμενα χρόνια η Ναύπακτος έγινε ορμητήριο Αλγερινών πειρατών που με την βοήθεια των Τούρκων λεηλατούσαν τη Μεσόγειο. Γι’ αυτό η πόλη ονομάσθηκε και «Μικρό Αλγέρι» έως το 1687 που ο Ενετός ναύαρχος Μοροζίνι αφού κυρίευσε τα φρούρια του Αντιρρίου και της Ναυπάκτου, έδιωξε τους πειρατές.
Αξίζει να δείτε:
Το Χάνι και την γέφυρα Μπανιά
Το χωριό πήρε το όνομά του από το Χάνι του Μπανιά που ήταν ο πρώτος κάτοικος της περιοχής και βρίσκεται 16 χιλιόμετρα περίπου από την Ναύπακτο. Εδώ ξαπόσταιναν οι περαστικοί διαβάτες και τα ζώα τους, με τα λιγοστά σπίτια του μικρού χωριού να βλέπουν προς τον Εύηνο ο οποίος αποτελεί σημείο αναφοράς για τους λάτρεις των εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Εκτός από τον Εύηνο και την φύση γύρω του, αξιοθέατο είναι και η μεταλλική γέφυρα μήκους περίπου 50 μέτρα και πλάτος όσο χρειάζεται για να περάσει ένα αυτοκίνητο. Στην θέση της παλαιότερα υπήρχε άλλη η οποία ανατινάχτηκε κατά τον ΄Β Παγκόσμιο πόλεμο. Αξίζει να σταθείτε στη μέση της περίπου και να θαυμάσετε το ποτάμι.
Γέφυρα Ρίου Αντιρρίου
Ίσως είναι το καλύτερο καλωσόρισμα προς την Αιτωλοακαρνανία, ειδικά την νύχτα όταν φωτίζονται με μπλε φως οι πυλώνες και με λευκό φως όλο το μήκος της. Επίσημα ονομάζεται Γέφυρα Χαρίλαος Τρικούπης η οποία ολοκληρώθηκε και τέθηκε σε λειτουργία το 2004. Το μήκος της γέφυρας που στηρίζεται σε τέσσερις πυλώνες, ανέρχεται στα 2.252 μέτρα, το πλάτος του καταστρώματος είναι 27,2 μ. και έχει δύο λωρίδες κυκλοφορίας ανά κατεύθυνση, ενώ το μέγιστο βάθος θεμελίωσης φθάνει τα 65 μέτρα υπό την επιφάνεια της θάλασσας.
Πρόκειται για μία καλωδιωτή γέφυρα, της οποίας οι αντοχές είναι εντυπωσιακές. Σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε με προδιαγραφές να αντέξει σε σεισμό μεγαλύτερο από 7,4 μέγεθος της κλίμακας Ρίχτερ, σε ενδεχόμενη σύγκρουση δεξαμενόπλοιου με εκτόπισμα 180.000 τόνων, σε ταχύτητα ανέμου 265 χλμ./ώρα που αντιστοιχεί σε τυφώνα κατηγορίας 5, ενώ είναι σχεδιασμένη να απορροφά πιθανές μετατοπίσεις μεταξύ δύο βάθρων, σε οποιαδήποτε κατεύθυνση. Επίσης υπάρχει σύστημα παρακολούθησης της κατάστασης της γέφυρας το οποίο διαθέτει περισσότερους από 100 αισθητήρες.
Πως θα πάτε
Η Ναύπακτος απέχει 9 χλμ. από το Αντίρριο και 226 χλμ. περίπου από την Αθήνα. Επίσης απέχει περίπου 270 χιλιόμετρα αν ακολουθήσετε την διαδρομή Αθήνα- Λιβαδειά- Αράχοβα- Γαλαξίδι.
Κείμενο- φωτογραφία: Κώστας Κατσίγιαννης
