Τους στόχους του νέου νόμου για τα ΑΕΙ που πέρασε την Πέμπτη από την Ολομέλεια της Βουλής αναλύει σε μία εφ’όλης της ύλης συνέντευξη που παραχώρησε στο Liberal η Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, Νίκη Κεραμέως. «Ο νέος νόμος καθορίζει ένα σαφές νομικό πλαίσιο για ζητήματα που είχαν μείνει για χρόνια αρρύθμιστα» επισημαίνει η κ.Κεραμέως, τονίζοντας πως τα οφέλη για τους φοιτητές είναι πολλά. Μεταξύ άλλων, θα μπορούν να εγγραφούν σε καινοτόμα προγράμματα σπουδών, θα έχουν πρόσβαση σε ένα νέο αναβαθμισμένο πλαίσιο για την πρακτική άσκηση και παράλληλα «το διδακτικό προσωπικό θα μετέχει σε ένα πιο αξιοκρατικό και διαφανές πλαίσιο εκλογής και εξέλιξης».
Συνέντευξη στον Νικόλα Ταμπακόπουλο
Πέρασε την Πέμπτη από την Ολομέλεια της Βουλής ο νέος νόμος για τα ΑΕΙ. Αρκετοί υποστηρίζουν ότι πρόκειται για έναν ακόμη νόμο για τα Πανεπιστήμια, από τους πολλούς που έχουν καταρτιστεί κατά καιρούς από τις Κυβερνήσεις. Για ποιο λόγο ήταν απαραίτητος αυτός ο νόμος κυρία Υπουργέ;
Το συγκεκριμένο νομοθετικό έργο δεν αποτελεί ακόμη ένα σχέδιο νόμου, αλλά έναν νόμο-πλαίσιο για την ανώτατη εκπαίδευση, ένα συνολικό πλέγμα ρυθμίσεων για τα ΑΕΙ με τρεις στόχους: να κωδικοποιήσει την υφιστάμενη νομοθεσία σχετικά με τη λειτουργία των ΑΕΙ, να καθορίσει ένα σαφές νομικό πλαίσιο για ζητήματα που για χρόνια είχαν μείνει αρρύθμιστα, αλλά και να δώσει νέες δυνατότητες στην ακαδημαϊκή κοινότητα και το κοινωνικό σύνολο. Θέλουμε να διευρύνουμε τους ορίζοντες στα Πανεπιστήμια, να τα ενδυναμώσουμε ώστε να ξεπεράσουν τις παθογένειες του χθες, να ανταποκριθούν στις ανάγκες του σήμερα, αλλά και να καινοτομήσουν με το βλέμμα στραμμένο στις εξελίξεις του αύριο.
Ο νέος νόμος-πλαίσιο για τα ΑΕΙ ενισχύει την αυτονομία τους και την αποκέντρωση αρμοδιοτήτων, υποστηρίζει περαιτέρω τη διεθνοποίηση και την εξωστρέφεια των Πανεπιστημίων μας για συνεργασίες με ξένα Ιδρύματα, διευκολύνει και παρέχει νέες προοπτικές για την καθημερινότητα των φοιτητών, προάγοντας και τη σύνδεση με επιχειρήσεις και την αγορά εργασίας, ενώ εξυπηρετεί την ανάγκη για παροχή υπηρεσιών από τα ΑΕΙ προς την κοινωνία.
Ποια είναι τα οφέλη για φοιτητές, ακαδημαϊκούς και ερευνητές; Τι αλλάζει;
Είναι πολλές οι αλλαγές που συντελούνται - θα αναφερθώ επιγραμματικά σε κάποιες από αυτές. Με τις προωθούμενες ρυθμίσεις, οι φοιτητές, μεταξύ άλλων, θα μπορούν να εγγραφούν σε καινοτόμα, ανταγωνιστικά προγράμματα σπουδών στο ελληνικό δημόσιο Πανεπιστήμιο (κοινά και διπλά προγράμματα σπουδών, προγράμματα δευτερεύουσας κατεύθυνσης - minor degrees κ.ά.), θα έχουν την δυνατότητα να συμμετέχουν στο «Ελληνικό Erasmus, θα έχουν πρόσβαση σε ένα νέο, αναβαθμισμένο πλαίσιο για την πρακτική άσκηση, ενώ θα μπορούν να επιλέξουν, ελεύθερα, μαθήματα που παρέχονται από προγράμματα σπουδών άλλων Τμημάτων της ίδιας ή και άλλης Σχολής, να κάνουν επαγγελματικά μεταπτυχιακά ή βιομηχανικά διδακτορικά, συνδεδεμένα με τις πραγματικές ανάγκες της αγοράς.
Παράλληλα, το διδακτικό προσωπικό θα μετέχει σε ένα πιο αξιοκρατικό και διαφανές πλαίσιο εκλογής και εξέλιξης, θα βασίζεται σε ένα σαφέστερο και πιο ευέλικτο πλαίσιο ρυθμίσεων για την παράλληλη και πρόσθετη απασχόλησή του, θα αντιμετωπίζει λιγότερη γραφειοκρατία για την έγκριση των μετακινήσεων, πχ για συνέδρια, σεμινάρια, έρευνα, ενώ θα υπάρχει περισσότερη ευελιξία στο πλαίσιο επιλογής και απασχόλησης ερευνητικών ομάδων. Απελευθερώνουμε το Πανεπιστήμιο από αγκυλώσεις του παρελθόντος και δίνουμε τα κατάλληλα εργαλεία στην ακαδημαϊκή κοινότητα, προκειμένου φοιτητές, ερευνητές, καθηγητές, να μπορούν να αντιμετωπίσουν τις σύγχρονες προκλήσεις.
Η αντιπολίτευση σας κατηγορεί ότι το νομοσχέδιο αυτό δεν αποτελεί προϊόν διαβούλευσης.
Η πραγματικότητα είναι ότι το νομοσχέδιο αυτό συζητείται πάνω από 2 χρόνια και είναι προϊόν μακράς και γόνιμης διαβούλευσης, η οποία κατέληξε στο να υιοθετήσουμε πολλά σχόλια, προερχόμενα από φορείς και μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας, και βεβαίως από κόμματα της Αντιπολίτευσης.
Ενσωματώσαμε, ανάμεσα σε άλλα, τη σύσταση επιτροπής μεταπτυχιακών σπουδών, τη δυνατότητα μονιμοποίησης επικούρων καθηγητών στη βάση προσόντων που έχουν αποκτήσει από τον ορισμό τους, την προσαρμογή του νέου μοντέλου διοίκησης σε πανεπιστήμια με κάτω των 40 μελών ΔΕΠ, τον συνυπολογισμό στις ελάχιστες υποχρεώσεις των μελών Δ.Ε.Π. και τη διδασκαλία σε μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών, τη δυνατότητα και για αναπληρωτές Καθηγητές να είναι υποψήφιοι για τη θέση Κοσμητόρων, σχεδόν όλα τα σχόλια της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία.
Κατόπιν πρότασης του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, προβλέφθηκε μάλιστα ότι, για την εκλογή σε νέα θέση μέλους ΔΕΠ, ο υποψήφιος θα πρέπει, υπό προϋποθέσεις, να έχει ολοκληρώσει τουλάχιστον έναν από τους τρεις κύκλους σπουδών εκτός του Ιδρύματος στο οποίο επιθυμεί να εκλεγεί.
Ασκείται κριτική στο μοντέλο διοίκησης, ότι δεν θα εκλέγεται πια ο Πρύτανης από τη βάση των καθηγητών. Τι λέτε για αυτό;
Πρόκειται για σημαντική τομή που περιλαμβάνεται στο νομοσχέδιο. Στην πλειονότητα των ΑΕΙ στην Ευρώπη, δεν υπάρχει εκλογική διαδικασία για την ανάδειξη του Πρύτανη από τη βάση, καθώς το Πανεπιστήμιο δεν είναι όργανο εκπροσώπησης όπως η Βουλή ή η Περιφέρεια, είναι επιστημονικός φορέας και συνεπώς είναι σημαντικό να μην δημιουργείται οποιαδήποτε σχέση με τους Καθηγητές που να μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα των αποφάσεων. Ο επικεφαλής ενός επιστημονικού φορέα αυξημένου κύρους, όπως το Πανεπιστήμιο, οφείλει να μπορεί να διοικήσει αξιοκρατικά και ανεπηρέαστα το Πανεπιστήμιο προς όφελος του ίδιου του ιδρύματος, της πανεπιστημιακής κοινότητας και της βέλτιστης διδακτικής και ερευνητικής δραστηριότητας.
Ναι, αλλά με τις νέες ρυθμίσεις ο Πρύτανης γίνεται ταυτόχρονα ελέγχων και ελεγχόμενος, σωστά;
Όχι. Οι νέες ρυθμίσεις προβλέπουν μηχανισμούς ελέγχου και θεσμικά αντίβαρα εντός του ίδιου του Συμβουλίου Διοίκησης αλλά και εκτός αυτού, όπως το σύστημα ταξινομικής ψήφου, το σύστημα ορίου εκπροσώπησης ανά Σχολή, η εκλογή του Πρύτανη με αυξημένες πλειοψηφίες, η δυνατότητα του Συμβουλίου Διοίκησης να παύει τον Πρύτανη, μέσω του συστήματος ελέγχου της νέας Μονάδας Εσωτερικού Ελέγχου και άλλα.
Η συμμετοχή του Πρύτανη στο Συμβούλιο Διοίκησης προβλέπεται σε πολλά Πανεπιστήμια όπως η Οξφόρδη, το Cambridge, η Σορβόννη, το Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης, του Βερολίνου, του Μονάχου, του Όσλο, και σε πληθώρα Πανεπιστημίων, στην Ευρώπη και εκτός. Από το σημερινό μοντέλο του κυρίαρχου Πρύτανη, πηγαίνουμε σε ένα 11μελές συμβούλιο διοίκησης.
Το νομοσχέδιο τιτλοφορείται «Νέοι Ορίζοντες στα ΑΕΙ». Πρόκειται για άνοιγμα και προς το εξωτερικό;
Η εξωστρέφεια των Πανεπιστημίων μας αποτελεί προτεραιότητα και κεντρικό άξονα της πολιτικής μας. Τα τελευταία δύο χρόνια και παρά την πανδημία, τα Πανεπιστήμιά μας έχουν αποκτήσει νέα θεσμικά εργαλεία που ευνοούν την εξωστρέφειά τους, καθώς και σημαντική ώθηση από διμερείς πρωτοβουλίες μας για συνέργειες με Ιδρύματα ξένων χωρών, όπως τα Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια και αυτά των ΗΠΑ, Μ. Βρετανίας κ.ά.
Τελευταίο παράδειγμα: Η νέα συνεργασία μεταξύ ΕΚΠΑ και Harvard με νέο πρόγραμμα θερινών σπουδών που ξεκίνησε την Δευτέρα και θέμα σύγχρονες μεταναστευτικές και προσφυγικές σπουδές. Ο νέος νόμος-πλαίσιο στοχεύει σε ακόμη περισσότερες δυνατότητες εξωστρέφειας στα ΑΕΙ, μέσω ρυθμίσεων που αφορούν:
α) προγράμματα σπουδών και ερευνητικές συνεργασίες με Πανεπιστήμια του εξωτερικού (οργάνωση προγραμμάτων σπουδών με μεθόδους εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, ίδρυση διϊδρυματικών ερευνητικών κέντρων στο πλαίσιο συνεργατικών σχημάτων με Πανεπιστήμια της αλλοδαπής, απασχόληση Επισκεπτών Καθηγητών και Ερευνητών από Πανεπιστήμια ή Ερευνητικά Κέντρα της αλλοδαπής για την παροχή διδακτικού και ερευνητικού έργου),
β) τη συμμετοχή επιστημόνων από το εξωτερικό σε όργανα διοίκησης του Πανεπιστημίου και γ) άλλες μεταρρυθμίσεις, όπως η δυνατότητα διεξαγωγής πρακτικής άσκησης και σε φορείς της αλλοδαπής, η αυτοδίκαιη ακαδημαϊκή αναγνώριση των κοινών προγραμμάτων σπουδών από τον ΔΟΑΤΑΠ, η παράλληλη απασχόληση μελών Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού σε Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και η προσέλκυση ξένων καθηγητών στα ελληνικά ΑΕΙ κ.ά. Έχουμε εξαιρετικά Πανεπιστήμια και εξαιρετικό ανθρώπινο δυναμικό. Πλέον τα Πανεπιστήμιά μας θα μπορούν να διεκδικήσουν πολύ πιο δυναμικά τη θέση που τους αξίζει στον διεθνή ακαδημαϊκό χάρτη.
Οι «Νέοι Ορίζοντες» θα ανοίξουν και προς την αγορά εργασίας;
Βεβαίως, εισάγουμε ένα πλήρες θεσμικό πλαίσιο για αμειβόμενη πρακτική άσκηση, μια εκπαιδευτική δραστηριότητα η οποία παρέχει στους φοιτητές τη δυνατότητα να αποκτήσουν βιωματική μάθηση σε ένα γνωστικό αντικείμενο, να συνδέσουν τη θεωρητική γνώση με την πρακτική εφαρμογή της και να καλλιεργήσουν τις δεξιότητές τους, αποκτώντας παράλληλα εργασιακή εμπειρία.
Παράλληλα, θεσμοθετούμε τα βιομηχανικά διδακτορικά, δίνοντας τη δυνατότητα εκπόνησης διατριβών στο πλαίσιο συνεργασίας Πανεπιστημίων με φορείς της βιομηχανίας, εισάγουμε τα Επαγγελματικά μεταπτυχιακά, παρέχουμε πλαίσιο δημιουργίας θερμοκοιτίδων νεοφυών επιχειρήσεων (startups incubators or pre-incubators) στα ΑΕΙ για φοιτητές, διδάκτορες, μεταδιδάκτορες του Πανεπιστημίου, ενώ αναβαθμίζουμε τον ρόλο των Πανεπιστημίων στη δια βίου εκπαίδευση μέσω των Κέντρων Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (ΚΕΔΙΒΙΜ).
Η Νέα Δημοκρατία θα διεκδικήσει ψήφους κυρίως από τα δεξιά της ή από τα αριστερά της;
Η Νέα Δημοκρατία θα διεκδικήσει την εμπιστοσύνη των πολιτών ανεξαρτήτως κομματικών πεποιθήσεων, απευθυνόμενη σε όλες και όλους όσους επιζητούν σταθερότητα, υπευθυνότητα, σοβαρότητα, αποτελεσματικότητα, ανάπτυξη με κοινωνικό πρόσωπο, ισχυρή παρουσία της Ελλάδας στην Ευρώπη και τον κόσμο. Άλλωστε απέδειξε στην πράξη, όπως και προεκλογικά είχε δεσμευθεί ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ότι είναι Κυβέρνηση όλων των Ελλήνων.
Και πράγματι, η Ελλάδα αλλάζει προς το καλύτερο. Στη βάση όσων έχουμε πετύχει και όσων ακόμη μπορούμε να κάνουμε, θα απευθυνθούμε σε κάθε πολίτη. Η Νέα Δημοκρατία έχει πετύχει να αποτελεί επιλογή που υπερβαίνει, σε σημαντικό βαθμό, την παραδοσιακή διάκριση σε «δεξιούς» και «αριστερούς» και η οποία άλλωστε είναι εν πολλοίς παρωχημένη. Στόχος μας είναι όχι μόνο να διατηρήσουμε, αλλά και να διευρύνουμε αυτό το χαρακτηριστικό.
Τέλος, ποια η σχέση του κεντρώου χώρου με το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα της Νέας Δημοκρατίας;
Θα έλεγα ότι οι φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις και οι σύγχρονες λύσεις που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα της Νέας Δημοκρατίας απηχούν τις σκέψεις κάθε κεντρώου πολίτη και αυτών που εντάσσονται στον μετριοπαθή, μεσαίο χώρο. Όσα κάναμε πράξη, στην Παιδεία, στην ψηφιοποίηση του κράτους, στα εργασιακά, στη φορολογία, στην εξωτερική πολιτική, για να αναφέρω ενδεικτικά κάποιους τομείς, και όσα μπορούμε ακόμη να προσφέρουμε στη χώρα, μας δίνουν τη δυνατότητα να μπορούμε να απευθυνθούμε με παρρησία σε αυτούς τους πολίτες, ζητώντας να μας εμπιστευτούν εκ νέου για την επόμενη τετραετία.
