Όλα δείχνουν ότι τις τελευταίες ημέρες η Ουκρανία ξεκίνησε με προκαταρκτικές ενέργειες και επιθετικές αναγνωρίσεις την πολυαναμενόμενη και πολυθρύλητη επιθετική επιστροφή, την «αντεπίθεση» όπως αποκαλείται ευρέως στα ΜΜΕ για την ανακατάληψη των κατεχομένων από τους Ρώσους ουκρανικών εδαφών.
Μετά την ανάλυση όσων στοιχείων διαθέτουμε μέσα στην ομίχλη του πολέμου που γίνεται «πυκνότερη» λόγω των πληροφοριακών επιχειρήσεων και των δύο πλευρών, η εκτίμηση μας είναι ότι η Ουκρανία δεν είναι πλήρως έτοιμη για μία τέτοια μεγάλη επιχείρηση και μάλιστα υψηλού ρίσκου, καθόσον υφίστανται ακόμα τα προβλήματα στα οποία αναφερθήκαμε σε σχετικό μας άρθρο στο Liberal στις 15 Απριλίου.
Εκτιμήσαμε, και επιβεβαιώθηκε και από τον Ουκρανό Αρχιστράτηγο Βαλερί Ζαλούζνι, ότι για να ανακαταληφθούν τα ουκρανικά εδάφη στην Ανατολική και Νότια Ουκρανία απαιτείται η συγκρότηση μίας στρατηγικής εφεδρείας δύναμης 15 - 18 Τεθωρακισμένων - Μηχανοκινήτων Ταξιαρχιών, κάτι που σημαίνει περίπου 70 χιλιάδες στρατιώτες και 1.500 Άρματα Μάχης και Τεθωρακισμένα Οχήματα Μάχης (ΤΟΜΑ). Αυτές οι βασικές προϋποθέσεις σε συνδυασμό με υψηλό βαθμό εκπαιδεύσεως θα εξασφάλιζαν μεγάλη πιθανότητα επιτυχίας αλλά και μείωση του ποσοστού ανθρωπίνων απωλειών.
Αντί αυτών, συγκροτήθηκε δύναμη 9 μόνον Ταξιαρχιών με μόλις 100 - 110 περίπου δυτικά Άρματα Μάχης από τα 500 που είχαν ζητηθεί με συνολική δύναμη 40.000 περίπου. Οι υπόλοιπες Ταξιαρχίες του Ουκρανικού Στρατού είναι ήδη εμπεπλεγμένες στο μέτωπο των 1.100 και πλέον χιλιομέτρων. Οι δυνατότητες Αντιαεροπορικής Άμυνας (Α/Α) είναι περιορισμένες καθόσον το μείζον των συστημάτων επιχειρούν να προστατέψουν ζωτικούς χώρους σε όλη την χώρα, και δεν διατίθεται αεροπορική υποστήριξη όπως επίσης και Πυροβολικό μακρού βεληνεκούς.
Θεωρούμε αυτήν την επιθετική επιστροφή της Ουκρανίας υψηλού ρίσκου παρά τις υψηλές προσδοκίες που καλλιεργήθηκαν. Εάν αυτή αποτύχει μάλλον δεν θα υπάρξει άλλη ευκαιρία να ανακτηθούν τα κατεχόμενα από τους Ρώσους εδάφη. Ακόμα και σε περίπτωση που τα ουκρανικά στρατεύματα διαπεράσουν τις πρώτες τοποθεσίες και σημειώσουν τακτικές επιτυχίες σε κάποια σημεία του μετώπου, έχοντας απωλέσει την επιθετική τους ισχύ και χωρίς ισχυρές ακολουθούσες δυνάμεις και εφεδρείες για εκμετάλλευση επιτυχίας θα καταστούν εύκολος στόχος καταστροφής για τους Ρώσους που θα έχουν τις απαιτούμενες εφεδρείες για κάτι τέτοιο. Θα είναι δύσκολο μετά να σταματήσει μία ρωσική αντεπίθεση.
Χωρίς να είναι πλήρως έτοιμη, η Ουκρανία πιεζόμενη μάλλον από τον χρόνο αλλά και από τους Δυτικούς Συμμάχους που την υποστηρίζουν για να παρουσιαστούν έστω κάποιες μικρές επιτυχίες στην Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους την 11-12 Ιουλίου και φυσικά στην κοινή γνώμη των χωρών τους όπως προαναφέρθηκε από την νύχτα της 4/5 πραγματοποιεί επιθετικές αναγνωρίσεις και προβαίνει σε προκαταρκτικές ενέργειες ενόψει των κύριων επιχειρήσεων που έχουν σχεδιασθεί να διεξαχθούν στο άμεσο μέλλον.
Η ανάλυση μας δείχνει ότι οι Ουκρανικές δυνάμεις ενήργησαν σε τρείς κατευθύνσεις σε τρεις τομείς με δυνάμεις 3 Ταξιαρχιών (33η, 37η και 47η). Στον βόρειο τομέα στην περιοχή της πόλης Μπαχμούτ, όπου για 8 μήνες είχαμε τις γνωστές μάχες με σημαντικές απώλειες και των δύο πλευρών, στον κεντρικό τομέα στην περιοχή της Βέλικα Νοβοσίλκα προς Βουλεντάρ στο δυτικό Ντονιέτσκ και στον νότιο τομέα 120-130 χιλιόμετρα νοτιότερα στην περιοχή της Ζαπορίζγια νότια προς Όριχιβ (‘Όρεκοφ).
Στον τελευταίο τομέα φαίνεται είναι η κυρία επιθετική προσπάθεια των Ουκρανών με αντικειμενικό σκοπό (ΑΝΣΚ) να καταληφθεί μέσω Τόκμακ η Μελιτούπουλη και η Μπερντιάνσκ και να βρουν διέξοδο προς την θάλασσα του Αζόφ αποκόπτοντας ταυτόχρονα τον χερσαίο διάδρομο (οδικός και σιδηροδρομικός) που συνδέει την Κριμαία μέσω Ντόνμπας με την Ρωσία.
Μία τέτοια επιτυχής προώθηση των Ουκρανών θα εξανάγκαζε ταυτόχρονα τους Ρώσους να αποχωρήσουν και από τον πυρηνικό σταθμό ενέργειας της Ζαπορίζγια. Πέρα όμως από τα παραπάνω πραγματοποιήθηκαν κάποιες επιχειρήσεις ίσως για αντιπερισπασμό και δέσμευση ρωσικών δυνάμεων και βορειότερα στην Κρεμίνα του Λουγκάνσκ.
Ειπώθηκαν και γράφτηκαν πολλές υπερβολές σχετικά με την μέχρι τώρα εξέλιξη των επιχειρήσεων αυτών και από τις δύο εμπόλεμες πλευρές. Θα έλεγα κατηγορηματικά ότι είναι πολύ νωρίς να μιλήσουμε για επιτυχία ή αποτυχία των μεν και των δε και θα επιχειρήσουμε να δώσουμε το πλαίσιο, αλλά εκτιμούμε ότι κάποια στοιχεία μάλλον προβληματίζουν ήδη την Ουκρανική πολιτική και στρατιωτική ηγεσία που ίσως ανέμενε καλύτερα αποτελέσματα.
Πρέπει να εξηγήσουμε ότι πριν από το λεγόμενο Πρόσθιο Όριο Τοποθεσίας (ΠΟΤ) της αμυντικής τοποθεσίας υπάρχει η περιοχή ασφαλείας στην οποία υπάρχουν μικρές και ελαφρές δυνάμεις και κωλύματα προκειμένου επιβραδυνθεί ο επιτιθέμενος, να αποδιοργανωθούν και να αποδυναμωθούν τα πρώτα τμήματα κρούσεως του και να παραπλανηθεί για την σύνθεση και την διάταξη των δυνάμεων στην κυρία τοποθεσία. Και όλα αυτά χωρίς αποφασιστική εμπλοκή.
Οι ουκρανικές δυνάμεις λοιπόν που ενήργησαν επιθετικά και στα τρεις κατευθύνσεις βρέθηκαν μέσα σε αυτήν την περιοχή και οι οικισμοί που κατέλαβαν μπορεί να είναι μία αναμφίβολα αποδοτική εικόνα για το ηθικό στρατιωτών και λαού αλλά καμίας στρατιωτικής αξίας.
Ιδιαίτερα στον νότιο τομέα στην Ζαπορίζγια τα ισχυρά τμήματα αναγνωρίσεως της 47 Μηχανοκίνητης Ταξιαρχίας ενισχυμένα με μέσα Μηχανικού για την διάσπαση ναρκοπεδίων και διάνοιξη διαδρόμων μπορεί να εισήλθαν στην περιοχή ασφαλείας αλλά ουδόλως πλησίασαν την κύρια αμυντική τοποθεσία των Ρώσων. Σε δύο περιπτώσεις σύμφωνα με αναφορές καθηλώθηκαν και υπέστησαν σοβαρές απώλειες από ισχυρά πυρά ΠΒ και Αντιαρματικά Όπλα (Α/Τ).
Όμως ούτε κατεστράφη όλος ο Ουκρανικός Στρατός ούτε έγινε η συντέλεια του κόσμου όπως παρουσιάστηκε από τους Ρώσους και φιλορωσικά ΜΜΕ επειδή προσβλήθηκαν επιτυχώς κάποια Άρματα Μάχης LEOPARD2A5-Α6 και πάνω από 15 ΤΟΜΑ Bradley όπως μας δείχνουν οι φωτογραφίες. Και είναι κανόνας ότι ο επιτιθέμενος έχει πάντοτε περισσότερες απώλειες από τον αμυνόμενο.
Το πρόβλημα όμως για την Ουκρανική Διοίκηση είναι ότι οι απώλειες σε κύρια μέσα και προσωπικό πολύ δύσκολα αναπληρώνεται. Ο απόστρατος Αμερικανός Συνταγματάρχης, Ντάνιελ Ντέιβις, υποστηρίζει σε σχετικό άρθρο του στον ιστότοπο «1945» ότι η μη προώθηση των Ουκρανικών Δυνάμεων προς την κύρια αμυντική τοποθεσία των Ρώσων στις δύο τελευταίες εβδομάδες οφείλεται αφ’ ενός μεν στην οργάνωση της ρωσικής άμυνας και αφ’ ετέρου η περιορισμένη επιθετική τους απόδοση.
Οι Ρώσοι για έναν ολόκληρο χρόνο οργάνωναν αμυντικά την τοποθεσία που κατέχουν. Σύμφωνα με ανάλυση του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (CSIS) οι ρωσικές οχυρώσεις στην Ουκρανία είναι τα πιο εκτεταμένα αμυντικά έργα στην Ευρώπη από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο σύμφωνα με τα σοβιετικά δόγματα με τα οποία οι Ρώσοι έχουν ακόμα και σήμερα εμμονή.
Εντελώς συνοπτικά να επισημάνουμε ότι στην κυρία αμυντική περιοχή για την οποία μιλήσαμε παραπάνω υπάρχουν σημαντικές ζώνες κωλυμάτων που υποστηρίζονται με πυρά τουλάχιστον σε τρείς κλιμακωτές ζώνες. Οι βασικές αρχές του αμυντικού αγώνα εφόσον οι Ρώσοι τις ακολουθήσουν πιστά, συνίσταται σε ακλόνητη διατήρηση εδάφους, απόκρουση, απορρόφηση της επιθετικής ισχύος και αποδυνάμωση του επιτιθεμένου και κατόπιν εκτόξευση αντεπίθεσης για καταστροφή των επιτιθέμενων δυνάμεων σε κατάλληλους χώρους.
Τις τελευταίες 3-4 ημέρες δεν βλέπουμε εντατικοποίηση των επιχειρήσεων κάτι που ίσως συνδέεται με τις δυνατότητες συνέχισης τους προκειμένου να ακολουθήσει σύντομα η εκτόξευση ισχυρής πλέον επίθεσης έτσι ώστε να διεισδύσουν οι ουκρανικές δυνάμεις στην κυρία τοποθεσία. Πάντως οι Ουκρανοί είχαν κάποια επιτυχία στον τομέα Βελίκα Νοβοσίλκα όπου κατέλαβαν και πάλι εκτός κυρίας αμυντικής τοποθεσίας 3 οικισμούς. Παρεμπιπτόντως να πούμε ότι η περιοχή έχει πληθώρα τέτοιων οικισμών.
Το Κίεβο ισχυρίζεται ότι έχει καταλάβει εδαφική έκταση 100 περίπου τετραγωνικών χιλιομέτρων αλλά ας σκεφθούμε ότι η Ρωσία κατέχει περί τα 100.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα της ουκρανικής επικράτειας. Η αστραπιαία ενέργεια στο Χάρκοβο τον Σεπτέμβριο 2022 και η κατάληψη πάνω από 6000 τετραγωνικών χιλιομέτρων είναι μία τελείως διαφορετική περίπτωση. Τώρα οι Ρώσοι βρίσκονται σε οχυρωμένες θέσεις με τακτικές δυνάμεις και όχι διάσπαρτους εθνοφύλακες.
Κάποιοι αναλυτές ασκούν κριτική γιατί οι Ουκρανοί διέσπειραν δυνάμεις, το ίδιο λάθος που διέπραξαν και οι Ρώσοι στην εισβολή και δεν συγκεντρώνουν συντριπτική μαχητική ισχύ σε συγκεκριμένο τόπο για επίτευξη αποφασιστικού αποτελέσματος! Η εκτίμηση του γράφοντος είναι ότι καλώς έγινε προσπάθεια πολλαπλών διεισδύσεων προκειμένου να ελεγχθεί η σύνθεση, η διάταξη και η ανθεκτικότητα των ρωσικών αμυντικών δυνάμεων και κατόπιν να εκτιμηθεί που και πως θα εφαρμοστεί η κυρία προσπάθεια.
Οι επιχειρήσεις και οποιαδήποτε ανακατάληψη εδάφους έστω και σε μικρό βάθος είναι ένα θετικό αποτέλεσμα που θα βοηθήσει την χώρα όπως έχει δηλώσει πρόσφατα ο ίδιος ο Ζελένσκι. Πρόκειται και για μία έμμεση παραδοχή της εκτίμησης του ο Αμερικανού ΑΓΕΕΘΑ, Στρατηγού Μαρκ Μίλλευ, ότι δηλαδή δεν θεωρεί εφικτή μία συνολική ουκρανική νίκη το 2023 με ανακατάληψη όλων των κατεχομένων από τους Ρώσους εδαφών και σε αυτό συμφωνούν και πολλοί άλλοι αναλυτές.
Ο καθηγητής Κλαρκ πρώην επικεφαλής της γνωστής βρετανικής δεξαμενής σκέψης RUSI επεσήμανε στον ιστότοπο Forces News ότι στις επόμενες εβδομάδες θα κριθεί αν τελικά οι ουκρανικές δυνάμεις μπορούν να πολεμήσουν ως δυτικός στρατός με τακτικές ανώτερες των ρωσικών και αν θα μπορέσουν να προχωρήσουν προς και να δημιουργήσουν ρήγματα στην αμυντική τοποθεσία των Ρώσων προκειμένου να υπάρξει θετική έκβαση.
Επειδή υπάρχει σοβαρή δυσχέρεια από την Ουκρανία να αναπληρώσει απώλειες σε προσωπικό και κύρια μέσα, θα πρέπει το Κίεβο να βρει την χρυσή τομή μεταξύ του τι μπορεί να κερδίσει χωρίς να διακινδυνεύει την απώλεια συνολικής μαχητικής ισχύος έτσι ώστε και να μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά μία νέα ρωσική επιθετική ενέργεια και να τερματίσει την επιχείρηση με όσο το δυνατόν καλύτερους όρους.
Όμως σε κάθε περίπτωση η συνέχιση των επιθετικών ενεργειών και τα μεγάλα ή μικρά έστω εδαφικά κέρδη θα μπορούν να δικαιολογήσουν την συνέχιση της υποστήριξης της Δυτικής Συμμαχίας. Αυτό θα εξαρτηθεί, εν μέρει, από την ικανότητα των ουκρανικών δυνάμεων να διεξάγουν με καινοτόμες τακτικές επιτυχή πόλεμο ελιγμών.
Αντί επιλόγου κρίνεται σκόπιμο να επισημανθεί ότι πολλοί πόλεμοι παρατείνονται διότι οι εμπόλεμοι εκτιμούν ότι με την συνέχιση του θα έχουν επωφελέστερη έκβαση. Θα αναμένουμε την εκτόξευση των κύριων επιθέσεων των Ουκρανών για να μπορούμε να κρίνουμε αν υπάρχει η πιθανότητα αποφασιστικής νίκης κατά των Ρώσων ή θα πρέπει επιτέλους να αναζητηθεί το τέλος της σύρραξης (end game strategy) απ’ όλους τους εμπλεκόμενους και κυρίως από την Ουάσιγκτον που είναι άμεσα εμπλεκόμενη. Αλλιώς ο κίνδυνος να χάσει η Ουκρανία περισσότερα απ’ όσα έχει σήμερα πάντα θα ελλοχεύει παράλληλα με τον κίνδυνο ανεπιθύμητης κλιμάκωσης με ότι αυτό σημαίνει.
*Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Γεωστρατηγικός Αναλυτής
