Ο φόβος της απέλασης κατακλύζει τους Σύρους πρόσφυγες που βρήκαν καταφύγιο στην Τουρκία εγκαταλείποντας τη ρημαγμένη από τον εμφύλιο πόλεμο χώρα τους, καθώς το ζήτημα του επαναπατρισμού τους βρέθηκε σε πρώτο πλάνο κατά την προεκλογική εκστρατεία, με τους Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου να «διαγκωνίζονται» για τους ποιος θα επαναπατρίσει περισσότερους πρόσφυγες και ταχύτερα, ενόσω επιχειρείται επαναπροσέγγιση με το καθεστώς Άσαντ.
Περίπου 3,7 εκατομμύρια Σύροι έχουν κάνει «σπίτι» τους την Τουρκία στα 12 χρόνια που μετρά ο εμφύλιος πόλεμος, όμως παρόλο που αρχικά έγιναν δεκτοί με συμπόνοια και αλληλεγγύη, το κλίμα έχει μεταστραφεί και γίνεται όλο και πιο εχθρικό απέναντί τους. Καθώς ο αριθμός τους σταδιακά αυξανόταν, και η ίδια η Τουρκία βρέθηκε ενώπιον μίας παραπαίουσας οικονομίας με τις τιμές στα τρόφιμα και τη στέγαση να εκτινάσσονται, άρχισαν να δυναμώνουν και οι φωνές για τον επαναπατρισμό Σύρων και άλλων μεταναστών.
Η έλλειψη κατοικιών και καταφυγίων μετά τους καταστροφικούς σεισμούς του Φεβρουαρίου έφερε στην επιφάνεια συνθήματα, όπως «Δεν θέλουμε Σύρους» και «Να απελαθούν οι μετανάστες», ενώ πρόσφατη δημοσκόπηση κατέδειξε ότι το 80% των Τούρκων πολιτών θέλει να δει τους πρόσφυγες να φύγουν από τη χώρα -τάση που βρίσκει απήχηση σχεδόν σε όλο το πολιτικό φάσμα της Τουρκίας.
Όλοι οι υποψήφιοι για την τουρκική προεδρία έχουν υποσχεθεί να «στείλουν πίσω» τους Σύρους πρόσφυγες. Ο ίδιος ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν έθεσε ανοιχτά το μεταναστευτικό κατά την προεκλογική εκστρατεία, ωστόσο, αντιμέτωπη με ένα κύμα αντιδράσεων κατά των προσφύγων, η κυβέρνησή του αναζητά τρόπους επανεγκατάστασής τους στη Συρία.
Ο υποψήφιος της αντιπολιτευόμενης Συμμαχίας του Έθνους, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, έχει δηλώσει ότι σχεδιάζει τον επαναπατρισμό Σύρων σε εθελοντική βάση εντός δύο ετών. Εάν εκλεγεί, λέει ότι θα ζητήσει κονδύλια από την Ευρωπαϊκή Ένωση για να χτίσει σπίτια, σχολεία, νοσοκομεία και άλλες υποδομές στη Συρία, και να ενθαρρύνει τους Τούρκους επιχειρηματίες να ανοίξουν εργοστάσια και επιχειρήσεις για να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας.
Ο αρχηγός του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) έχει, επίσης, αναφέρει ότι θα επαναδιαπραγματευτεί τη Συμφωνία του 2016 μεταξύ Τουρκίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Προσφυγικό, βάσει της οποίας η ΕΕ διέθεσε δισεκατομμύρια ευρώ σε αντάλλαγμα για τη συνεργασία της Άγκυρας για τον περιορισμό των προσφυγικών ροών προς ευρωπαϊκές χώρες. «Πόσο καιρό πρέπει να κουβαλάμε αυτό το βαρύ φορτίο;» είπε ο Κιλιτσντάρογλου σε συνάντησή του με τους πρεσβευτές ευρωπαϊκών κρατών τον περασμένο μήνα. «Θέλουμε ειρήνη στη Συρία. Θέλουμε οι Σύροι αδελφοί και αδελφές μας που κατέφυγαν στη χώρα μας να ζήσουν ειρηνικά στη χώρα τους», ανέφερε.
«Με ρεαλιστικούς όρους, η υλοποίηση των υποσχέσεων [για επαναπατρισμό] είναι πολύ πιο δύσκολη από την ανόρθωση της [τουρκικής] οικονομίας», δηλώνει στο πρακτορείο Associated Press ο Ομάρ Καντκόι, ειδικός σε ζητήματα μετανάστευσης στο εδρεύων στην Άγκυρα think-tank TEPAV. «Είτε η αντιπολίτευση έλθει στην εξουσία, είτε η κυβέρνηση παραμείνει στην εξουσία, δεν βλέπω πραγματικά πώς θα μπορούσαν να επαναπατρίσουν 3,5 εκατομμύρια Σύρους σε δύο χρόνια», επισημαίνει.
Υπό την πίεση της κοινής γνώμης, η κυβέρνηση του Ερντογάν, η οποία υπερασπιζόταν επί μακρόν την πολιτική ανοιχτών θυρών έναντι των προσφύγων, άρχισε να κατασκευάζει χιλιάδες σπίτια στις περιοχές που ελέγχει στη βόρεια Συρία για να ενθαρρύνει εθελοντικές επιστροφές. Η κυβέρνησή του επιδιώκει ταυτόχρονα επαναπροσέγγιση με τον Σύρο πρόεδρο, Μπασάρ αλ-Άσαντ, προς διασφάλιση της επιστροφής των προσφύγων, στο πλαίσιο της οποίας ήλθε και η πρώτη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών Τουρκίας και Συρίας από το 2011 κατόπιν ρωσικής μεσολάβησης.
Ο Άσαντ -ο οποίος και έχει εν τω μεταξύ «επανακάμψει» στον Αραβικό Σύνδεσμο- έχει θέσει ως όρο για εξομάλυνση, και πιθανώς μία συνάντησή του με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, την απόσυρση των τουρκικών δυνάμεων από τη βόρεια Συρία. Ωστόσο, οι «μαξιμαλιστικές απαιτήσεις του προκειμένου να δεχθεί πίσω εκατομμύρια ανθρώπους, δεν βρίσκουν την Τουρκία έτοιμη να ανταποκριθεί», σύμφωνα με τον Ομάρ Καντκόι.
Σε σχετικό άρθρο που συνυπογράφουν στον Guardian η Ρουθ Μίκλεσον, δημοσιογράφος με έδρα την Κωνσταντινούπολη, και ο Χουσάμ Χεζαμπέρ, γίνεται λόγος για μία διελκυστίνδα μεταξύ της κυβερνώσας Λαϊκής Συμμαχίας του Ερντογάν και του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) για την τύχη της συριακής κοινότητας της Τουρκίας. Αμφότεροι ανταγωνίζονται γα το ποιος μπορεί να υποσχεθεί ότι θα καταπολεμήσει σκληρότερα τη μετανάστευση και να αποκαταστήσει γρήγορα τις σχέσεις με τον Μπασάρ αλ-Άσαντ. Το μέλλον της συριακής κοινότητας στην Τουρκία είναι αβέβαιο ανεξαρτήτως νικητή και ο φόβος της απέλασης μετά την κάλπη της Κυριακής δεν θα υποχωρήσει.
«Έχασα την εκπαίδευσή μου και το μέλλον μου. Έχασα τα πάντα για να έρθω εδώ και να ζήσω με ασφάλεια και αξιοπρέπεια. Τώρα μιλούν για την αποκατάσταση των σχέσεων με τον Μπασάρ αλ-Άσαντ και την απέλασή μας στη Συρία. Τα αποτελέσματα των εκλογών θα είναι μοιραία για μένα και για όλους τους Σύρους στην Τουρκία», λέει ο 26χρονος Ρακάν Ταλίμπ, ο οποίος έφθασε στο Γκαζιαντέπ το 2014 για να γλιτώσει από την προέλαση του Ισλαμικού Κράτους στη γενέτειρά του, Ντέιρ εζ-Ζορ.
Το 2022 η τουρκική κυβέρνηση ενίσχυσε το πρόγραμμα «εθελούσιων επιστροφών» στη Συρία, αν και οι ίδιοι οι πρόσφυγες και οργανώσεις προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων διαψεύδουν ότι οι περισσότεροι από όσους επέστρεψαν, το έκαναν από επιλογή. Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (HRW) έχει καταγγείλει ότι οι επαναπατριζόμενοι συχνά συλλαμβάνονταν, υποχρεώνονταν να υπογράψουν έγγραφα απέλασης, δέχονταν βία, και σε ορισμένες περιπτώσεις αναγκάζονταν να περάσουν τα σύνορα πίσω στη Συρία υπό την απειλή όπλου.
Διαβάστε επίσης
Τουρκία: Ο σεισμός πυροδότησε αισθήματα κατά των Σύρων προσφύγων
«Οδικό χάρτη» για την επαναπροσέγγιση Τουρκίας-Συρίας προτείνει η Ρωσία
Ιρανική «επίδειξη ισχύος» στη Συρία - Ο Άσαντ στον Αραβικό Σύνδεσμο
