Το πολυετές μοτίβο δράσης της Wagner στο «χρυσωρυχείο» της Αφρικής είναι γνωστό και δοκιμασμένο. Μαζική εκστρατεία παραπληροφόρησης προς «αποδόμηση» πρώην αποικιακών δυνάμεων και προσφορά «υπηρεσιών ασφαλείας» με «πελάτες» αυταρχικά και διεφθαρμένα καθεστώτα, με αντάλλαγμα την εκμετάλλευση φυσικών πόρων για να πλουτίζει ο Γεβγκένι Πριγκόζιν, να δυναμώνει ο μισθοφορικός στρατός του και ασφαλώς να εξυπηρετούνται τα συμφέροντα του Κρεμλίνου, εκεί όπου η επίσημη διπλωματία δεν ήθελε να «φαίνεται».
Αυτό που δεν είναι γνωστό, και αποτελεί αντικείμενο υποθέσεων και αναλύσεων είναι πώς και υπό ποια μορφή και διοίκηση θα συνεχίσουν να εκτελούν τα «καθήκοντά» τους οι χιλιάδες μισθοφόροι που είναι ανεπτυγμένοι σε αφρικανικά κράτη μετά την ανταρσία Πριγκόζιν και την ιδιότυπη εξορία του στη Λευκορωσία. Σύγχυση περιβάλλει την επόμενη ημέρα της Wagner στην Αφρική, και κρύος ιδρώτας λούζει καθεστώτα που εξαρτώνται από τους μισθοφόρους για την παραμονή τους στην εξουσία, ιδίως στο Μάλι και την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία.
Ο ιδιωτικός στρατός ήταν και παραμένει το «μακρύ χέρι» και ανεπίσημο εργαλείο του ρωσικού κράτους στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Με «όχημα» τη Wagner -δημιούργημα του Γεβγκένι Πριγκόζιν, που με τη σειρά του αποτελεί «δημιούργημα» του ίδιου του Βλαντιμίρ Πούτιν- η Ρωσία έχει επεκτείνει την επιρροή της στην αφρικανική ήπειρο περισσότερο από κάθε άλλη χώρα τα τελευταία έτη, κερδίζοντας παράλληλα πρόσβαση σε ορυκτό πλούτο και μέταλλα (αλλά και λιμένες μέσω των οποίων διακινούνται όπλα) για να χρηματοδοτεί επιχειρήσεις σε άλλα μέτωπα, και από το 2022 και τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Η δράση του διαβόητου μισθοφορικού στρατού στην Αφρική ήλθε έντονα στο προσκήνιο προ μηνών όταν το Σουδάν βυθίστηκε σε εμφύλιο. Όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία οδήγησε τον Γεβγκένι Πριγκόζιν να παραδεχθεί για πρώτη φορά δημόσια πως είναι ο ιδρυτής και αρχηγός της Wagner, έτσι και η ανταρσία του ίδιου οδήγησε τελικά τον Βλαντιμίρ Πούτιν να δηλώσει ανοιχτά πως το κράτος χρηματοδοτεί τη Wagner, αφού επί χρόνια το Κρεμλίνο αρνούνταν πως έχει διασυνδέσεις με τους μισθοφόρους, σε σημείο που δεν αναγνώριζε έως και την ύπαρξή τους.
Μετά την «πομπή» προς τη Μόσχα, που ήλθε να εκθέσει τις ρωγμές στους κόλπους της ρωσικής ελίτ και την ίδια την εξουσία του Πούτιν, ο Ρώσος πρόεδρος έδωσε στους άνδρες της Wagner τρεις επιλογές: Να ενταχθούν στον τακτικό στρατό, να αποδεσμευθούν πλήρως ή να ακολουθήσουν τον αρχηγό τους στη Λευκορωσία. Το ίδιο ζητήθηκε από τους Ρώσους και τους Σύρους που «ανήκουν» στη Wagner στη Συρία, όμως δεν έχει καταστεί σαφές εάν η εντολή θα επεκταθεί στους μισθοφόρους στην Αφρική.
Όσα αναπάντητα ερωτήματα περιβάλλουν το μέλλον του ίδιου του Πριγκόζιν και τη συμφωνία βάσει της οποίας στους στασιαστές δόθηκε αμνηστία και εκείνος δεν διώχθηκε για προδοσία, άλλα τόσα, και περισσότερα, προκύπτουν για το πώς θα συνεχιστούν οι επιχειρήσεις της Wagner στην αφρικανική ήπειρο. Στρατιωτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι μπορεί να είναι «το τέλος της Wagner όπως την γνωρίζουμε» και το μέλλον της να είναι αβέβαιο, αλλά το Κρεμλίνο δεν θα εγκαταλείψει τη στρατηγική στην οποία έχει επενδύσει.
«Γόρδιος δεσμός»
Το ερώτημα είναι εάν μπορεί να «δαμάσει» τη Wagner χωρίς να την διαλύσει, καθώς η οργάνωση -πέραν του ότι λειτουργεί με πολύ συγκεκριμένο μοντέλο διοίκησης- έχει διεισδύσει τόσο βαθιά και μεθοδικά στις αφρικανικές χώρες που δεν μπορεί εύκολα απλά να αντικατασταθεί.
Αναμφισβήτητα ο Γεβγκένι Πριγκόζιν ήταν και παραμένει το «πρόσωπο» της Wagner έχοντας ηγηθεί της «εκστρατείας» στην Αφρική, στήνοντας παράλληλα με τις μισθοφορικές υπηρεσίες ένα τεράστιο δίκτυο από εταιρείες-κέλυφος για να κρύβει τις παράνομες δραστηριότητες σε αφρικανικά κράτη.
Ορισμένες αναφορές θέλουν τον Πριγκόζιν να βρίσκεται από την εξορία σε διαπραγμάτευση με το Κρεμλίνο για το «κεφάλαιο» Αφρική διά του Αλεξάντερ Λουκασένκο. Άλλες πληροφορίες θέλουν τον Πριγκόζιν να έχει ίσως και ως επόμενο «σταθμό» την Αφρική εάν όντως βρίσκεται στο Μινσκ (καθώς ακόμη και αυτό αμφισβητείται), και αν εν τω μεταξύ έχει παραμείνει ζωντανός παρά τις εγγυήσεις που έχει λάβει για τη ζωή του καθώς είναι γνωστό πως ο Πούτιν την προδοσία δεν την συγχωρεί -όσα χρόνια και αν περάσουν.
Εν μέσω της σύγχυσης ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, ανέλαβε να «καθησυχάσει» το Μάλι και την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία πως οι «εκπαιδευτές» και οι «ιδιωτικοί στρατιωτικοί ανάδοχοι» (κατά την επίσημη ορολογία) θα συνεχίσουν κανονικά την «εργασία» τους. Η Wagner έχει όμως παρουσία τουλάχιστον σε άλλες επτά αφρικανικές χώρες (καθώς και στη Συρία), ενώ επόμενος «σταθμός» της εμφανιζόταν η Μπουρκίνα Φάσο.
Επίσημες ανακοινώσεις για τις εξελίξεις δεν έχουν υπάρξει από κανένα από τα αφρικανικά κράτη που στην πραγματικότητα είναι «δεμένα» τόσο με το ρωσικό κράτος και τη Wagner, και δεν έχουν άλλη επιλογή από το να δεχθούν τις εγγυήσεις της Μόσχας καθώς μπορεί να κινδυνεύσει η ίδια η «επιβίωσή» τους. Χαρακτηριστική η δήλωση ενός ειδικού συμβούλου του προέδρου της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας Φαστέν Αρζάντ Τουαντερά. «Η Ρωσία μας έδωσε τη Wagner, τα υπόλοιπα δεν είναι δική μας δουλειά. Αν δεν είναι πια η ‘Βάγκνερ’ και στείλουν τον ‘Μπετόβεν’ ή τον ‘Μότσαρτ’, δεν πειράζει θα τους πάρουμε», είπε αναφερόμενος στον Γερμανό συνθέτη, το όνομα του οποίου «δανείστηκε» ο στρατός.
Η ομάδα Wagner έχει κατηγορηθεί για στυγνές δολοφονίες, βασανιστήρια, μαζικές εκτελέσεις σε Συρία, Λιβύη, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, Σουδάν, Μάλι και Μοζαμβίκη, καθώς και στην Ουκρανία. Καταστέλλει εξεγέρσεις, αποτελεί την προσωπική φρουρά Αφρικανών δικτατόρων, εμπλέκεται στην πολιτική οργανώνοντας εκστρατείες παραπληροφόρησης, έναντι μετρητών και προσοδοφόρων παραχωρήσεις στους τομείς εξόρυξης πολύτιμων ορυκτών, όπως ο χρυσός, τα διαμάντια και το ουράνιο. Οι «επιχειρήσεις» της έχουν φθάσει μέχρι και την παραγωγή μπύρας και τη διεξαγωγή διαγωνισμών ομορφιάς…
Υπό το φως των τελευταίων εξελίξεων το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανακοίνωσε την επιβολή κυρώσεων σε αρκετούς οργανισμούς στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία για διασυνδέσεις με τη Wagner. Ήδη από τον Ιανουάριο οι ΗΠΑ είχαν εντάξει τη Wagner στη λίστα των «εγκληματικών οργανώσεων», επιβάλλοντας κυρώσεις στο δίκτυο υποστήριξής της παγκοσμίως.
Διαβάστε επίσης
Ανταρσία Πριγκόζιν: Η Wagner αλλάζει, αλλά δεν έχει «τελειώσει»
Δύο εξόριστοι Ρώσοι αναλυτές στο Liberal: Η παραδοχή της ιστορικής αδυναμίας του Πούτιν
Ο Πούτιν, ο «εμφύλιος» και το αφήγημα για την ανταρσία Πριγκόζιν
Λαβρόφ: Η Wagner θα συνεχίσει κανονικά τη δράση της σε Μάλι, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία
