Η ανταρσία του Γεβγκένι Πριγκόζιν αποκάλυψε τεράστια «κενά ασφαλείας» τόσο στην εξουσία του Βλαντιμίρ Πούτιν, όσο και στην άμυνα της ίδιας της Ρωσίας. Ποια η επίπτωση για τον πόλεμο στην Ουκρανία, και τι μέλλει γενέσθαι για τον ιδιωτικό στρατό της Wagner και τους μισθοφόρους που στασίασαν;
Σε λίγες μόλις ώρες την 24η Ιουνίου η Wagner πήρε τον έλεγχο μιας ολόκληρης ρωσικής πόλης, του Ροστόφ-ον-Ντον. Στη συνέχεια βαριά οπλισμένα κομβόι μισθοφόρων κινήθηκαν βόρεια, σταματώντας μόλις 200 χιλιόμετρα μακριά από τη Μόσχα, και καταρρίπτοντας ρωσικά στρατιωτικά αεροσκάφη καθ' οδόν.
Ήταν η πιο σοβαρή πρόκληση μέχρι στιγμής για την διακυβέρνηση του Βλαντιμίρ Πούτιν, ακόμα κι αν, όπως ισχυρίζεται ο αρχηγός της Wanger, Γεβγκένι Πριγκόζιν, δεν επρόκειτο περί απόπειρας πραξικοπήματος.
H κίνησή του έχει τεράστια βαρύτητα πρώτο γιατί εν ολίγοις κόντεψε να πυροδοτήσει αυτό που θα μπορούσε να μετατραπεί σε έναν καταστροφικό εμφύλιο πόλεμο σε μια χώρα με το μεγαλύτερο οπλοστάσιο πυρηνικών κεφαλών στον κόσμο, επισημαίνει ο Φρανκ Γκάρντερ, αμυντικός συντάκτης του BBC.
Και δεύτερον, η Wagner υπήρξε μακράν η πιο αποτελεσματική στρατιωτική δύναμη της Ρωσίας στο μέτωπο της Ουκρανίας. Τα μέλη της, που περιλαμβάνουν τόσο στρατιώτες καριέρας, όσο και κατάδικους, στις περισσότερες περιπτώσεις αμείβονται καλύτερα και έχουν μεγαλύτερα κίνητρα και υψηλότερο ηθικό από τον τακτικό στρατό.
Έπειτα από μήνες σκληρής μάχης, που έφθασε να μοιάζει με τις οδομαχίες του Στάλινγκραντ στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, η Wagner έδωσε στη Ρωσία κάτι που έμοιαζε με νίκη όταν τα στρατεύματά της κατέλαβαν την ερειπωμένη πόλη Μπαχμούτ φέτος.
Ο Ρώσος πρόεδρος βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα δίλημμα. Η Wagner ξεκίνησε μια ανταρσία, επομένως είναι σαφώς μια πιθανή μελλοντική απειλή. Ωστόσο, έχει αποδειχθεί επί μακρόν εξαιρετικά χρήσιμη για το Κρεμλίνο, και όχι μόνο στην Ουκρανία.
Αναπτυγμένη στη Συρία, τη Λιβύη και πολλές αφρικανικές χώρες, η Wagner προβάλλει τη ρωσική στρατηγική ισχύ και επιρροή σε όλο τον κόσμο, υπό το πρόσχημα ότι δεν έχει καμία σχέση με το Κρεμλίνο. Μόλις προ ημερών ο Πούτιν παραδέχτηκε τελικά ότι η Wagner έχει χρηματοδοτηθεί από το κράτος με ποσά ύψους δισεκατομμυρίων.
Διαβάστε επίσης: Δύο εξόριστοι Ρώσοι αναλυτές στο Liberal: Η παραδοχή της ιστορικής αδυναμίας του Πούτιν
Στη σκιά της ανταρσίας, το Κρεμλίνο ανακοίνωσε ότι οι μαχητές της Wagner έχουν μέχρι την 1η Ιουλίου για να αποφασίσουν εάν θα υπογράψουν συμβόλαια για να ενταχθούν στον τακτικό στρατό (μη ελκυστική προοπτική για τους περισσότερους). Εάν όχι, μπορούν είτε να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, είτε να πάνε στη γειτονική Λευκορωσία, όπου ο Πριγκόζιν «υποτίθεται» κατά τον Φρανκ Γκάρντερ, ότι είναι εξόριστος.
Ο 62χρονος αρχηγός της Wagner δεν είναι στρατιώτης καριέρας. Ο πρώην κατάδικος και πωλητής χοτ-ντογκ απολάμβανε να εμφανίζεται στο κανάλι του ιδιωτικού στρατού στο Telegram,, φορώντας στολή μάχης, και να βωμολοχεί καταγγέλλοντας την ανώτατη στρατιωτικής ηγεσίας της Ρωσίας για ανικανότητα. Ωστόσο, μπορεί να παραμείνει χρήσιμος για τη Ρωσία, αν και ο Πούτιν είναι απίθανο να τον εμπιστευθεί ποτέ ξανά ή να τον «συγχωρήσει».
Από τα δεδομένα παρακολούθησης πτήσεων γνωρίζουμε ότι ένα αεροσκάφος που συνδέεται με τον Γεβγκένι Πριγκόζιν προσγειώθηκε στην πρωτεύουσα της Λευκορωσίας, Μινσκ, αυτή την εβδομάδα. Η άφιξή του επιβεβαιώθηκε εν συνεχεία από τον ηγέτη της Λευκορωσίας Αλεξάντερ Λουκασένκο.
Το ίδιο αεροσκάφος όμως επέστρεψε στη Ρωσία, σταματώντας στην Αγία Πετρούπολη και τη Μόσχα. Το BBC Verify εξέτασε, παράλληλα, μία φωτογραφία που εμφανίστηκε για πρώτη φορά σε ρωσική εφημερίδα στις 29 Ιουνίου, και η οποία δείχνει έναν άνδρα που κατά το έντυπο είναι ο Πριγκόζιν και επιβιβάζεται σε ελικόπτερο στην Αγία Πετρούπολη στις 29 Ιουνίου.
Το ίδιο ελικόπτερο -αναγνωρίσιμο από τον αριθμό του- έχει φωτογραφηθεί να χρησιμοποιείται από τον Πριγκόζιν στις 26 Μαΐου φέτος. Στη φωτογραφία το άτομο που εισέρχεται στο ελικόπτερο φορά καπέλο του μπέιζμπολ και χειρουργική μάσκα, καθιστώντας πολύ δύσκολη την αναγνώριση. Ένα στοιχείο που προσθέτει στο μυστήριο είναι ότι ο Πριγκόζιν έχει ένα μερικώς ακρωτηριασμένο δάκτυλο στο αριστερό του χέρι, όμως ο εικονιζόμενος άνδρας έχει όλα τα δάκτυλά του ανέπαφα
Ως προς τι θα συμβεί με τους άνδρες του μισθοφορικού στρατού, είναι σχεδόν βέβαιο ότι η Wagner στην Ουκρανία έχει τελειώσει, τουλάχιστον ως ανεξάρτητη μονάδα. Μερικοί πρώην μαχητές μπορεί να επιστρέψουν εκεί ως μέρος του τακτικού ρωσικού στρατού, αλλά οι ημέρες που η Wagner λειτουργούσε σε μεγάλο βαθμό σχεδόν αυτόνομα, και λογοδοτούσε μόνο στον αρχηγό της, έχουν παρέλθει.
«Η Ρωσία ουσιαστικά διαλύει μια από τις πιο μάχιμες δυνάμεις κρούσης», λέει η Κατερίνα Στεπανένκο, Ρωσίδα αναλύτρια στο Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου (ISW). «Αυτό είναι κάτι πολύ σημαντικό για τους Ουκρανούς μαχητές που στο παρελθόν έχουν δηλώσει ότι η μάχη με τον Wagner ήταν πολύ χειρότερη από τη μάχη με τακτικές ρωσικές μονάδες», αναφέρει.
Οι ενδείξεις είναι ότι το μέλλον της Wagner παραμένει έως και τώρα αντικείμενο διαπραγμάτευσης μεταξύ του Πριγκόζιν, του Κρεμλίνου και του Λουκασένκο, ο οποίος έχει προσφέρει στα στρατεύματα του Wagner τη χρήση ενός στρατιωτικού στρατοπέδου.
Δορυφορικές εικόνες φαίνεται να δείχνουν δραστηριότητα σε μια παρωχημένη βάση, περίπου 21 χιλιόμετρα από την πόλη Ασιπόβιτσι, Asipovichy, περίπου 102 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα Μινσκ. Η περιοχή έχει αναφερθεί στα ρωσικά μέσα ενημέρωσης ως μέρος που θα μπορούσε να στεγάσει μαχητές Wagner.
Η Ουκρανία θα πρέπει τώρα να ανησυχεί και να ενισχύσει τα βόρεια σύνορά της, ενώ οι γειτονικές χώρες του ΝΑΤΟ, η Πολωνία, η Λετονία και η Λιθουανία διατηρούν επίσημες ανησυχίες για ενδεχόμενες μελλοντικές ανατρεπτικές ενέργειες που μπορεί να έχουν τη «σφραγίδα» της Wagner από τη Λευκορωσία.
Και όμως κανείς, πιθανώς ούτε το ίδιο το Κρεμλίνο, γνωρίζει πόσοι μαχητές της Wagner τελικά θα πάνε στη Λευκορωσία, πόσοι θα ενταχθούν στον ρωσικό στρατό για να πολεμήσουν στην Ουκρανία και πόσοι θα πάνε στο σπίτι τους....
Το BBC Verify αναζήτησε επίσης στοιχεία για κέρδη από τις ουκρανικές δυνάμεις μετά τη στάση της Wagner, αλλά δεν έχει παρατηρήσει επί του παρόντος τουλάχιστο κάποια σημαντική αλλαγή στα πεδία πρώτης γραμμής. «Δεν νομίζω ότι θα έχει αντίκτυπο αυτή τη στιγμή, καθώς η Ρωσία βρίσκεται σε άμυνα», λέει η Μαρίνα Μιρόν, Ρωσίδα στρατιωτική εμπειρογνώμονας στο King's College του Λονδίνου.
«Εάν ο τακτικός ρωσικός στρατός καταφέρει να απορροφήσει στρατεύματα της Wagner και να τα εντάξει κάτω από μια ενιαία δομή διοίκησης, δεν θα αποδυναμώσει απαραίτητα τη ρωσική πλευρά», εκτιμά. Τελικά, καταλήγει ότι πρόκειται για ζήτημα ηθικού μεταξύ των ρωσικών στρατευμάτων στην πρώτη γραμμή. Εάν θεωρούν ότι οι διοικητές τους «πολεμούν» μεταξύ τους στην πατρίδα τους, τη Ρωσία, τότε εν καιρώ αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει σοβαρά το ηθικό στα χαρακώματα.
Η Wagner δεν έχει τελειώσει, αλλά οι μέρες της δράσης της ανεξάρτητα από το ρωσικό στρατό έχουν τελειώσει. Έχοντας παραδώσει τα όπλα της και χωρίς τον Πριγκόζιν στα ηνία, δεν θα είναι πλέον η δύναμη που ήταν. Και αυτό, για το Κίεβο, είναι κάποια ανακούφιση, καταλήγει ο Φρανγκ Γκάρντερ.
Διαβάστε επίσης
CNN: Ο Στρατηγός Σουροβίκιν ήταν κρυφό VIP μέλος της Wagner, σύμφωνα με έγγραφα
DW: Γιατί ο Πούτιν δεν μπορεί να απολύσει τον Σοϊγκού;
Κίεβο: Εκτός Ουκρανίας η Wagner
Δορυφορικές εικόνες δείχνουν δημιουργία στρατοπέδου της Wagner στη Λευκορωσία
