Η επίσκεψη του Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών Άντονυ Μπλίνκεν στην Τουρκία και οι συνομιλίες που είχε με τον Τούρκο ομόλογο του Μεβλούτ Τσαβούσογλου στον απόηχο των καταστροφικών σεισμών στην γειτονική μας χώρα περιελάμβαναν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων.
Εκτός βέβαια των λεγομένων «ελληνοτουρκικών» που μας ενδιαφέρουν ως χώρα άμεσα, κυριάρχησε στις συζητήσεις και το συνεχιζόμενο «μπλοκάρισμα» της Άγκυρας στην ένταξη της Σουηδίας και Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ με την άρνηση επικύρωσης από την Τουρκική Εθνοσυνέλευση του Πρωτόκολλο Ένταξης που έχουν υπογράψει ήδη 28 χώρες και με την Ουγγαρία να δηλώνει ότι θα το πράξει μέσα στον Μάρτιο. Για τις ΗΠΑ και όλο το ΝΑΤΟ είναι ιδιαίτερα μεγάλης σημασίας αυτή η διεύρυνση.
Για το που έχουν φθάσει οι εκβιασμοί της Τουρκίας απέναντι στο ΝΑΤΟ και στις δύο αυτές υποψήφιες χώρες μετά το τριμερές Μνημόνιο που είχε υπογραφεί μεταξύ Τουρκίας, και αυτών τον Ιούνιο 2022 στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής της Οργανισμού Βορειοατλαντικού Συμφώνου όπου προσκλήθηκαν επίσημα να ενταχθούν, έχει αναλυθεί σε άρθρο μας στο Liberal πριν από δύο μήνες.
Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τι ακριβώς διαμείφθηκε μεταξύ Μπλίνκεν-Τσαβούσογλου για το υπόψη ζήτημα και τις τουρκικές αντιρρήσεις που έχουν από αμερικανικής πλευράς συνδεθεί και με το αίτημα της Τουρκίας για πώληση και εκσυγχρονισμό μεγάλου αριθμού μαχητικών Α/Φ F-16. Φαίνεται όμως ότι απόρροια αυτών των συζητήσεων ήταν η δήλωση του Τούρκου ΥΠΕΞ ότι οι επαφές με τη Σουηδία και την Φινλανδία σχετικά με την ολοκλήρωση της διαδικασίας ένταξή τους στο ΝΑΤΟ θα επαναληφθούν την 9 Μαρτίου.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως ότι η ίδια η Άγκυρα διέκοψε τις επαφές όταν απόφαση του Σουηδικού Ανώτατου Δικαστηρίου απέρριψε την έκδοση του γνωστού Τούρκου δημοσιογράφου Μπουλέντ Κένες, ο οποίος κατηγορείτο από την Άγκυρα ότι ως μέλος του κινήματος Γκιουλέν (FETO) «συμμετείχε στο αποτυχόν πραξικόπημα του Ιουλίου 2016». Η οργή του Ερντογάν έλαβε τεράστιες διαστάσεις όταν αμέσως μετά η Στοκχόλμη επέτρεψε διαδήλωση όπου κουρδικής καταγωγής πολίτες έκαψαν ομοίωμα του Ερντογάν και δεν συνελήφθη ο ακροδεξιός Δανό-Σουηδός Ράσμους Παλουντάν όταν έκαψε το Κοράνι, ισλαμοποιώντας το ζήτημα αυτό. Επισημαίνεται ότι στη Σουηδίας ζει μία σημαντική κουρδική κοινότητα αλλά και πολυάριθμη ομάδα Τούρκων αντιφρονούντων.
Οι Τούρκοι επιχειρώντας να επικεντρώσουν την εκβιαστική της προσπάθεια και να επιβάλουν όλους τους όρους τους στην Σουηδία της οποίας η κατευναστική στάση απέναντι στην Τουρκία έχει αρχίσει να ενοχλεί πολύ την σουηδική κοινή γνώμη, δηλώνουν ότι δεν έχουν πρόβλημα με την εισδοχή της Φινλανδίας. Θα μπορούσαν να αποδεχθούν την ένταξη της στο ΝΑΤΟ ξεχωριστά, παραβλέποντας το γεγονός ότι μέχρι τώρα 28 χώρες έχουν επικυρώσει το Πρωτόκολλο Ένταξης που αφορά όμως και στις δύο χώρες. Βέβαια από πλευράς της η Φινλανδία διά του προέδρου της Σάουλι Νιινίστο επιμένει στην συνέχιση της από κοινού πορείας ένταξης.
H συνάντηση των τριών μερών υπό την αιγίδα του ΝΑΤΟ πραγματοποιήθηκε τελικά την 9 Μαρτίου στο Αρχηγείο του στις Βρυξέλλες, κάτω από τις προβλέψεις του Μόνιμου Κοινού Μηχανισμού που ιδρύθηκε με το Τριμερές Μνημόνιο που υπεγράφη στη Μαδρίτη στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούνιο 2022. Τα κέρδη της Τουρκίας που απορρέουν από αυτό το Μνημόνιο και ο μηχανισμός ελέγχου συμμόρφωσης αναλύθηκαν σε άρθρο μας τον Ιούνιο 2022 αμέσως μετά την υπογραφή του.
Εξ αρχής δύο βασικοί παράγοντες δεν επέτρεπαν αισιοδοξία για την έκβαση της συνάντησης της 9 Μαρτίου. Η χωρίς υπερβολή εδώ και μήνες κατατονική στάση του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ απέναντι στο συνεχιζόμενο «μπλοκάρισμα» της Τουρκίας και οι διαρκείς αναφορές του για κατανόηση των «ανησυχιών ασφαλείας της Τουρκίας.
Ο άλλος παράγων είναι η διακριτική απόσταση της Ουάσιγκτον καθόσον δεν επιθυμεί να παζαρέψει με την Άγκυρα για το θέμα αυτό ούτε το πρόγραμμα των F-16, ούτε την διακοπή της υποστήριξης της στις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) των οποίων ο κορμός αποτελείται από την κουρδική πολιτοφυλακή YPG.
Ο κ. Στόλτενμπεργκ μπορεί να αναφέρθηκε στις σημαντικές ενέργειες που έχουν κάνει οι δύο υποψήφιες προς ένταξη χώρες αλλά επέμεινε στις εύλογες ανησυχίες της Τουρκίας για την ασφάλειας της. Παρεμπιπτόντως για να μην υπάρχουν αυταπάτες με τον όρο «ανησυχίες ασφαλείας» η Άγκυρα εννοεί ότι η Στοκχόλμη και το Ελσίνκι θα πρέπει να εκδίδουν εύκολα …«τρομοκράτες» όπως Κούρδους μαχητές και τους λεγόμενους Γκιουλενιστές όταν ζητείται η έκδοση τους στην Τουρκία.
Παρά το γεγονός ότι η Σουηδία σχεδόν ταυτόχρονα με την συνάντηση προώθησε στην Βουλή νέα νομοθεσία για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, οι Τούρκοι στην συνάντηση της Πέμπτης δεν έδειξαν κάποιο σημάδι συμβιβασμού και άρση του αδιεξόδου καθόσον προσδοκούν σε ακόμα μεγαλύτερα δυνατά οφέλη.
Πνίγοντας την απογοήτευση του ο Σουηδός διαπραγματευτής Όσκαρ Στένστρομ δήλωσε με διπλωματικό τρόπο ότι «το πιο σημαντικό πράγμα σήμερα είναι ότι συγκεντρωθήκαμε και συμφωνήσαμε για περαιτέρω συναντήσεις». Είναι αμφίβολο όμως ότι έστω και αν υπάρξει συνάντηση μετά τις τουρκικές εκλογές θα υπάρχει θετική εξέλιξη πριν από την Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους.
Κάτι βέβαια που επιβεβαιώνεται και από τον γνωστό μας Ιμπραήμ Καλίν ο οποίος ήταν επικεφαλής της τουρκικής αντιπροσωπείας στις Βρυξέλλες. Το «alter ego» του Τούρκου Προέδρου δήλωσε ότι ναι μεν τα βήματα που έκαναν η Σουηδία και η Φινλανδία για να αντιμετωπίσουν τις τουρκικές ανησυχίες για την ασφάλεια της ήταν θετικά, αλλά όχι αρκετά για την επικύρωση της ένταξής τους στο ΝΑΤΟ από την Τουρκία! Ο Πούτιν βέβαια συνεχίζει «να τρίβει τα χέρια του».
Η Συμμαχία έχει αρκετές φορές υποστεί τους εκβιασμούς της Άγκυρας η οποία δεν έχει δίκιο να παραλληλίζει το μπλοκάρισμα που κάνει σε αυτήν την διεύρυνση με το θέμα της ένταξης των Σκοπίων και την στάση της Ελλάδος καθόσον η ίδια η διακήρυξη της Συνόδου Κορυφής στο Βουκουρέστι (παράγραφος 20) ανέφερε ρητά ότι η χώρα αυτή θα ενταχθεί όταν εξευρεθεί κοινά αποδεκτή ονομασία.
Το θέμα είναι ότι και οι ΗΠΑ δεν έχουν δυνατότητα για ουσιαστική παρέμβαση και αυτό ας το έχουμε υπόψη μας εδώ στην Ελλάδα για τα ελληνοτουρκικά και η Τουρκία βασιζόμενη στην στρατηγική της αυτονομία εκμεταλλεύεται κάθε περίπτωση για να προωθεί αυτά που αντιλαμβάνεται ως στρατηγικά της συμφέροντα.
Μετά τις γενικολογίες και τα ευχολόγια που ακούστηκαν από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη την προηγούμενη εβδομάδα στις Βρυξέλλες η εκτίμηση μας είναι ότι ο Ερντογάν θα εντείνει στο αμέσως προσεχές διάστημα την άρνηση και τους εκβιασμούς του τόσο προς την Στοκχόλμη, η οποία όπως και να το κάνουμε έχει ήδη ταπεινωθεί, όσο και προς την Ουάσιγκτον για τα θέματα που προαναφέρθηκαν.
Παράλληλα θα στρέφεται προς την τουρκική κοινή γνώμη ενόψει των εκλογών της 14ης Μαΐου προβάλλοντας ότι είναι ασυμβίβαστος απέναντι στις απαιτήσεις της Δύσης και δεν κάνει πίσω στο θέμα της «τρομοκρατίας του PKK» γνωρίζοντας της ευαισθησία των συμπολιτών του πάνω σε αυτό το θέμα. Με τον Ερντογάν να αναμένεται να κερδίσει πέρα απ’ όσα αναφέρουν οι δημοσκοπήσεις οι όποιες εξελίξεις και τα τελικά εκβιαστικά παζάρια θα διεξαχθούν μετά τις εκλογές και αφού έχει μεγιστοποιήσει τα πολιτικά της κέρδη.
Στην Σύνοδο Κορυφής στο Βίλνιους αφού έχει κερδίσει αυτά που ήθελε και αφού έχει υπονομεύσει τη Συμμαχία στην οποία είναι μέλος θα δώσει «ΟΚ» της για την ένταξη Σουηδίας και Φινλανδίας. Για μία ακόμα φορά η Τουρκία που από εκεί που γινόταν υπονομευτής του ΝΑΤΟ δημιουργώντας προβλήματα, θα παρουσιαστεί από πολλούς ως το «καλό παιδί» της Συμμαχίας που έλυσε τα προβλήματα αυτά που όμως αυτή όμως δημιούργησε.
*Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Γεωστρατηγικός Αναλυτής
