Ο πρόεδρος Μπάιντεν δήλωσε ευθέως, προχθές: «Οι Αμερικανοί δεν μπορούν και δεν πρέπει να πεθαίνουν σε έναν πόλεμο που δεν θέλουν να κάνουν για τον εαυτό τους οι Αφγανοί... Η Κίνα και η Ρωσία θα ήθελαν πολύ οι ΗΠΑ να μείνουν παγιδευμένες στο Αφγανιστάν».
Σας αρέσει ή όχι, αυτή είναι η πραγματικότητα των σύγχρονων διεθνών σχέσεων, της γεω-οικονομίας και της γεωπολιτικής. O σκληρός ρεαλισμός και o διαρκής συν-ανταγωνισμός (coopetition), ο μόνος βιώσιμος δρόμος για όλους, μικρούς και μεγάλους…
Δεν βρίσκω κάπου άστοχο τον Μπάιντεν στις σημερινές δηλώσεις του. Ούτε αισθάνομαι απογοητευμένος, όπως βλέπω πολλούς ομοϊδεάτες. Καιρός και η Κίνα (και όλες οι «νέες δυνάμεις»....) να βάλουν το «χέρι στην τσέπη» αν όντως θέλουν έναν κόσμο ειρηνικό, ώστε να καταφέρουν να συνεχίσουν να αναπτύσσονται. Αν το θέλουν...
Η παγκόσμια ασφάλεια δεν μπορεί, πλέον, να είναι ευθύνη μόνον των ΗΠΑ. Καιρός είναι και η Ευρωπαϊκή Ένωση να αποκτήσει τους δικούς της, ανεξάρτητους μηχανισμός άμυνας και ασφάλειας. Συγχρόνως, δεν βλέπω πλέον μέλλον στο ΝΑΤΟ με την σημερινή του δομή και λογική.
Ένας νέος παγκόσμιος πολυπολισμός είναι πλέον προ των πυλών. Οι κρίσιμες διαστάσεις του «παιχνιδιού» έχουν πλέον μετακινηθεί από τους ενεργειακούς πόρους προς την καινοτομία και την ανθεκτικότητα θεσμών και συστημάτων. Η οικονομία, με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο σε σχέση με το άμεσο παρελθόν, φαίνεται πως υπερισχύει της συμβατικής στρατιωτικο-πολιτικής δύναμης.
Η ικανότητα ενός κοινωνικοοικονομικού συστήματος, τελικώς, να προσαρμόζεται αποτελεσματικά στις ιδιαίτερα πιεστικές και «πτητικές» συνθήκες της μετα-κοβιντ-19 παγκόσμιας εποχής που ήδη έχει ανατείλει αποτελεί, πλέον, την κύρια έκφραση της ισχύος και της ανθεκτικότητάς του.
Μην σας θαμπώνουν τα Καλάσνικοφ των ξυπόλυτων ταλιμπάν. Τα όπλα και οι εξοπλισμοί μόνοι τους, όπως το καταλαβαίνετε και σε αυτήν την περίπτωση, καμία δύναμη δεν έχουν. Καμία, αν λείπει ένα βάσιμο αναπτυξιακό όραμα, μια θετική προοπτική κοινωνικής συμβίωσης που θα σε κάνει να τα κρατήσεις και να τα χρησιμοποιήσεις.
Και γίνεται πλέον απολύτως φανερό πως η δημοκρατία δεν μπορεί να «μεταμοσχευθεί». Η δημοκρατία δεν είναι «αξεσουάρ» που κάποιος μπορεί να στο χαρίσει. Η δημοκρατία, πάντα και παντού, ριζώνει και αναπτύσσεται (όταν το καταφέρνει...) από τον συνεχή και καθημερινό αγώνα των ίδιων των κοινωνιών, στο εσωτερικό τους, με τις δικές τους δυνάμεις, τις δικές τους πρωτοβουλίες και επιτεύξεις...
Οι «μεγάλοι χαμένοι» στην νέα αυτή φάση της παγκοσμιοποίησης που αναδύεται προβλέπω να είναι οι στενοί και μυωπικοί εθνικισμοί, οι ψευδαισθήσεις αδιαμφισβήτητης ισχύος, οι ιδεολογικές αγκυλώσεις και ορισμένες καλομαθημένες (ή κακομαθημένες, το ίδιο μου κάνει) και αιθεροβατούσες κοινωνίες.
Ξεχάστε, πλέον, την δωρεάν ασφάλεια στηριγμένοι σε «εξ’ ορισμού» παγκόσμιους ηγεμόνες και αστυφύλακες. Κάθε κοινωνία, περισσότερο από ποτέ, υπεύθυνη για την μοίρα της…
Εδώ είμαστε...
*Ο Χάρης Βλάδος είναι Οικονομολόγος
