Την κινητοποίηση της Αθήνας και σε στρατιωτικό αλλά κυρίως σε διπλωματικό επίπεδο προκαλεί η κλιμακούμενη επιθετική ρητορική της Άγκυρας με αιχμή την αποστρατικοποίηση των νησιών καθώς εκτιμάται ότι η τουρκική ηγεσία πιθανότατα θεωρεί ότι μόνο με πρόκληση επί του πεδίου θα μπορέσει να ανοίξει η συζήτηση αυτή. Και η Τουρκία δείχνει να ετοιμάζεται συστηματικά για μια τέτοια συζήτηση όχι μόνο παρουσιάζοντας νομικά επιχειρήματα (τα οποία έχουν αποκρουσθεί από την Αθήνα) αλλά και ανοίγοντας μια σειρά ακόμη θέματα.

Η εμμονή του Τούρκου προέδρου με την Ελλάδα και η ολοένα εντεινόμενη επιθετική ρητορική του που ανοίγει διαρκώς νέα ζητήματα, δημιουργεί την πεποίθηση ότι η «χύτρα» των ελληνοτουρκικών υπερθερμαίνεται επικίνδυνα. Κανείς στην Αθήνα σήμερα δεν μπορεί να αποκλείσει έναν εκτροχιασμό της Τουρκίας με επιθετική κίνηση εναντίον της χώρας μας, χωρίς όμως να μπορεί να προβλέψει ποιο από τα πολλά σενάρια θα επιλέξει να θέσει σε εφαρμογή ο Τ. Ερντογάν.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει αφήσει εκτός του φακού της διεθνούς κοινότητας περιφερειακές κρίσεις όπως αυτή της Λιβύης στην οποία δεν διαφαίνεται προοπτική λύσης του αδιεξόδου που έχει δημιουργήσει η ύπαρξη δυο κυβερνήσεων στη χώρα, ενώ δίνει την ευκαιρία σε άλλες δυνάμεις, όπως η Τουρκία να εδραιώσουν τη θέση τους στην κρίσιμη αυτή χώρα της Β. Αφρικής.

Μετά το Αιγαίο η Τουρκία στρώνει το έδαφος για νέα «εισβολή» στην Κυπριακή ΑΟΖ με επιστολή την οποία έστειλε στις 19 Μαΐου στον ΟΗΕ με την οποία προσπαθεί να νομιμοποιήσει το «δικαίωμα» της για έρευνες και γεωτρήσεις σε περιοχές που η ίδια έχει βαφτίσει τουρκική υφαλοκρηπίδα στη βάση του δόγματος της Γαλάζιας Πατρίδας. Στην επιστολή αυτή η Τουρκία προειδοποιεί ότι θα απαντήσει με αντίστοιχες κινήσεις και ενέργειες σε κάθε προσπάθεια της «Ελληνοκυπριακής Διοίκησης» να πραγματοποιήσει μονομερείς κινήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο.

Την Κύπρο επέλεξε το Ισραήλ για να πραγματοποιήσει το πιο κρίσιμο μέρος της μεγαλύτερης και πιο σημαντικής άσκησης του ισραηλινού στρατού τα τελευταία χρόνια με την ονομασία «Chariots of Fire», προκαλώντας την έντονη αντίδραση της Τουρκίας η οποία στην πρόσφατη επίσκεψη του Μ. Τσαβούσογλου στο Ισραήλ είχε ζητήσει τη ματαίωση της. Οι Ισραηλινοί όχι μόνο δεν ματαίωσαν την άσκηση αλλά αντιθέτως έδωσαν και τον πλέον επίσημο χαρακτήρα στην άσκηση.

Τη στιγμή που η Δυτική Συμμαχία, με τεράστιο κόστος, προσπαθεί να αποκρούσει τον ρωσικό αναθεωρητισμό, ο «σύμμαχος» Τ. Ερντογάν συνδιαλέγεται με τον πρόεδρο Β. Πούτιν. Αντί η Συμμαχία να αντιδράσει και να απαντήσει όπως θα έπρεπε στον Ερντογάν, ο γ.γ. του ΝΑΤΟ Στόλτενμπεργκ εμφανίζεται σχεδόν ως ικέτης του Τ. Ερντογάν ενώ Ουάσιγκτον και Βερολίνο δείχνουν ανοχή, συστήνοντας... διάλογο.

Τα σενάρια «περικύκλωσης», που κατά περιόδους είναι ιδιαίτερα προσφιλή στην Άγκυρα, γίνονται ακόμη πιο απειλητικά, καθώς εκτιμάται ότι σε αυτά συμμετέχουν πλέον και οι Αμερικανοί. Τις αμερικανικές προθέσεις αποκαλύπτουν, σύμφωνα πάντα με το τουρκικό αφήγημα, τόσο η ενδυνάμωση της συνεργασίας των ΗΠΑ με την Ελλάδα, όσο και η συνέχιση ενίσχυσης των στρατιωτικών τους δεσμών με την Αίγυπτο.

Να κρατήσει ψηλά την ένταση στο Αιγαίο επιχειρεί η Άγκυρα  και πλέον μετά τις επιθετικές δηλώσεις του Τ. Ερντογάν  και του Μ. Τσαβούσογλου και την επίσης επιθετική ανακοίνωση του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείς, συνεχίζει τις προκλήσεις επί του πεδίου. Μετά τις συνεχείς παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου και τις υπερπτήσεις νησιών, αργά χθες το βράδυ εξέδωσε νέα παράνομη NAVTEX για υδρογραφικές έρευνες του ερευνητικού σκάφους TSG Cesme  σε δυο περιοχές  στο κέντρο του Αιγαίου.

Το σύνθημα για την κλιμάκωση στα ελληνοτουρκικά  έδωσε ο Τ. Ερντογάν  με την δήλωση του εναντίον του Κ. Μητσοτάκη και οι ψηφίδες μπαίνουν σιγά σιγά, με τον Μ. Τσαβούσογλου και το τουρκικό Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας (ΣΕΑ) να παίρνουν την σκυτάλη σε μια προσπάθεια  διεύρυνσης των διεκδικήσεων, υπόσκαψης  της αξιοπιστίας της Ελλάδας ως χώρας «σημαιοφόρου» του διεθνούς δικαίου αλλά και υπονόμευσης της  ελληνοαμερικανικής στρατιωτικής συνεργασίας.

Την Ελλάδα σε ρόλο χώρας φόρου υποτελή στην Τουρκία φαντάζεται ο κ. Ερντογάν όπως αποκαλύπτεται από το τελευταίο ξέσπασμα οργής εναντίον του πρωθυπουργού ενώ συγχρόνως έδειξε σε όλους πλέον και τους πιο καλόπιστους στην Αθήνα πού είναι τα όρια της συνεννόησης με αυτή την Τουρκία. Η κρίση την οποία επιχειρεί να προκαλέσει στις ελληνοτουρκικές σχέσεις δυσκολεύει όχι μόνο τη σχέση του με τις ΗΠΑ, αλλά προκαλεί τριγμούς και στις σχέσεις με την ΕΕ.

Στο άρθρο μου «Οι εγκαταστάσεις  της  Αλεξανδρούπολης και η τμηματική επέκταση των χωρικών υδάτων» ανακριβή  στοιχεία οδήγησαν σε λανθασμένο υπολογισμό ότι ο σταθμός FSRU θα εγκατασταθεί εκτός ελληνικών χωρικών υδάτων. Μετά από ενημέρωση αρμόδιας πηγής και της επισήμανσης  αναγνώστη του άρθρου, πράγματι ο σταθμός FSRU θα είναι  εγκατεστημένος οριακά εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων σε απόσταση 5,4 ν.μ. από την ακτή του χωριού Μάκρης  και σε απόσταση 9,5 ν.μ. νοτιοδυτικά της Αλεξανδρούπολης.

Η πτήση των τουρκικών μαχητικών που παραβιάζοντας τον ελληνικό εναέριο χώρο πέταξαν σε απόσταση 2,5 ν.μ. από την Αλεξανδρούπολη αφού έκαναν υπέρπτηση στη βραχονησίδα Ζουράφα αλλά και η εν μέρει προβληματική ανακοίνωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, θέτει μια σοβαρή πρόκληση για την Αθήνα με βάση τα νέα δεδομένα που έχει δημιουργήσει στην περιοχή η εγκατάσταση ανοικτά της Αλεξανδρούπολης του σταθμού FSRU.

Ένα από τα συνηθισμένα και συχνά, τον τελευταίο καιρό, ξεσπάσματα του Τούρκου ηγέτη μαρτυρά τη δύσκολη θέση στην οποία βρίσκεται η Τουρκία και ο ίδιος προσωπικά καθώς έναν χρόνο πριν από τις κρίσιμες προεδρικές εκλογές, το σκληρό παιγνίδι γοήτρου και παζαριών που παίζει έναντι της Δύσης δε βγαίνει σύμφωνα με τους υπολογισμούς του. Η στάση του T. Ερντογάν προκαλεί ήδη τις πρώτες αντιδράσεις και στο αμερικανικό Κογκρέσο.

Μια εξαιρετική ομιλία που επανατοποθέτησε, στο νέο πλαίσιο που διαμορφώνει στο διεθνές σύστημα ο πόλεμος εναντίον της Ουκρανίας, την Ελλάδα και την ελληνοαμερικανική σχέση, ήταν ίσως το πιο σημαντικό κέρδος της διήμερης επίσκεψης του πρωθυπουργού Κυρ. Μητσοτάκη στην Ουάσιγκτον καθώς αυτό το πλαίσιο σε μεγάλο βαθμό καθοδηγεί και τις πολιτικές αποφάσεις.

Οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις πράγματι έχουν αναβαθμιστεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Η Ελλάδα όμως δεν παίζει μόνη της, όπως ίσως θεωρούμε στην Αθήνα. Η Τουρκία είναι παρούσα, είτε εκβιάζοντας, είτε κολακεύοντας, είτε απειλώντας και κυρίως εκμεταλλευόμενη τον γεωστρατηγικό της ρόλο στην περιοχή της Ευρασίας και της Μ.Ανατολής.

Ο παρατεταμένος πόλεμος, τον οποίο προβλέπουν οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες, δεν είναι αποτέλεσμα επιλογής του Β. Πούτιν, αλλά του τρόπου με τον οποίο εκδηλώθηκε η ρωσική επίθεση και του τρόπου με τον οποίο αμύνονται οι Ουκρανοί που δεν επιτρέπει, προς το παρόν και στο ορατό μέλλον, σε καμιά πλευρά να δηλώσει νικήτρια του πολέμου.

Με τις χθεσινές δηλώσεις του ο Ταγίπ Ερντογάν αποκάλυψε ακόμη και στους πιο δύσπιστους τον πραγματικό ρόλο που διεκδικεί η Τουρκία στην παγκόσμια κρίση την οποία προκαλεί η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Έναν ρόλο που χωρίς να προσφέρει τίποτα, απαιτεί τα πάντα. Έχοντας επιλέξει την πολιτική του ουδέτερου, που στην πράξη είναι στάση υπέρ του επιτιθέμενου, ο οποίος στην παρούσα συγκυρία είναι ο στενός φίλος Βλαντιμίρ Πούτιν από τον οποίο είναι πολλαπλά εξαρτώμενος, ο Ερντογάν απαιτεί διαρκώς ανταλλάγματα και επιβράβευση.

Τις σοβαρές δυσκολίες του εγχειρήματος να καταδειχθεί στην Ουάσιγκτον, αλλά και σε ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, ο αμφίσημος και κάθε άλλο παρά συμμαχικός ρόλος της Τουρκίας στην κρίση της Ουκρανίας αλλά και στη Νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ, αναδεικνύει η επιμονή της κυβέρνησης Μπάιντεν να ξεπαγώσει τις σχέσεις με την Άγκυρα και σαν πρώτο βήμα να αποδεσμεύσει το πρόγραμμα αναβάθμισης των τουρκικών F-16.

Καθησυχαστικά μηνύματα στέλνουν ΗΑΕ και Σ. Αραβία προς την Ελλάδα την επομένη της επαναπροσέγγισης τους με την Τουρκία ενώ οι ΗΠΑ λίγες ημέρες πριν από την επίσκεψη του πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη στην Ουάσιγκτον ενεργοποίησαν και πάλι σε υπουργικό επίπεδο το σχήμα συνεργασίας 3+1. Παρά την ανησυχία από τη διαδικασία επαναπροσέγγισης της Τουρκίας με τα ΗΑΕ και την Σ. Αραβία, τόσο το Αμπού Ντάμπι όσο και το Ριάντ δείχνουν ότι δεν θέλουν να διαταραχθούν οι διμερείς σχέσεις.

Ακόμη κι αν μπορούσαμε να προβλέψουμε το πότε και πως θα τελειώσει στρατιωτικά αυτός ο πόλεμος, είναι εξαιρετικά δύσκολο να προβλέψουμε την εικόνα των διεθνών σχέσεων, αλλά και των νέων ισορροπιών που θα διαμορφωθούν τα επόμενα χρόνια. Όσο και αν το παραβλέπουμε μερικές φορές, Ελλάδα και Τουρκία παραμένουν γεωγραφικά στην πρώτη γραμμή της Δύσης απέναντι σε δυνητικές απειλές είτε από τη Μ.Ανατολή, την ισλαμική τρομοκρατία, το μεταναστευτικό είτε έναντι της Ρωσίας.

Η απουσία προοπτικής λήξης των πολεμικών επιχειρήσεων στην Ουκρανία δημιουργεί ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο για κλιμάκωση και περαιτέρω εμβάθυνση του αδιεξόδου σε μια αναμέτρηση που πραγματικά τείνει να πάρει διαστάσεις «τελικής αναμέτρησης» μεταξύ της Δύσης και της Ρωσίας. Ένας νέος Ψυχρός Πόλεμος που οι πτυχές του καθόλου δεν αποκλείουν την κλιμάκωση του σε θερμή αντιπαράθεση.

Η ελληνική πλευρά θα έχει τη δύσκολη αποστολή να εξηγήσει ότι δεν μπορεί να υπάρχει διαφορετική αντιμετώπιση του αναθεωρητισμού όταν δεν προέρχεται από τη Ρωσία αλλά από την Τουρκία και ότι δεν θα πρέπει να ελπίζει κανείς ότι η Ελλάδα θα προβεί σε υποχωρήσεις, προκειμένου να ικανοποιηθούν οι εκβιασμοί του Ταγίπ Ερντογάν σχετικά με την παραμονή της Τουρκίας στο Δυτικό στρατόπεδο.

Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε όμως ότι ο κ. Πάιατ μπορεί να αγάπησε την Ελλάδα, να συμμερίζεται τις ανησυχίες της χώρας μας, αλλά πάνω από όλα είναι ένας ικανότατος και πετυχημένος Αμερικάνος διπλωμάτης που προασπίζει τα συμφέροντα της χώρας του. Όσο για το παρελθόν του θα τον βαραίνει πάντοτε το «σλόγκαν» ότι την τελευταία φορά που συμβούλεψε μια κυβέρνηση (της Ουκρανίας) η χώρα αυτή έχασε ένα κομμάτι του εδάφους της…

Μια ακόμη προσπάθεια να αντιστρέψει την πραγματικότητα επιχειρεί η Άγκυρα καθώς με κατευθυνόμενες διαρροές στο επίσημο Πρακτορείο Ειδήσεων Anadolu, παρουσιάζει τον αποκλεισμό της από τη Νατοϊκή άσκηση Tiger Meet λόγω της προκλητικής συμπεριφοράς στο Αιγαίο, ως δική της επιλογή σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τον σχεδιασμό της άσκησης από την Αθήνα. Σε ρεπορτάζ που δημοσίευσε χθες υποστηρίζει ότι η «Τουρκία δεν συμμετέχει στην άσκηση για να μην επιτρέψει την πρόκληση της Ελλάδας»