Με τις εργασίες της άτυπης πενταμερούς συνόδου για το Κυπριακό να συνεχίζονται την ώρα που σύρονται αυτές οι γραμμές, οποιαδήποτε εικασία για την κατάληξή τους θα ήταν περιττή. Το βασικό ερώτημα είναι, βέβαια, εάν τελικώς συμφωνηθεί ότι υπάρχει έδαφος για περαιτέρω συνομιλίες, οπότε και θα υπάρξει κοινό ανακοινωθέν στο τέλος μιας πολύ μακράς νύχτας διεργασιών. Ή αν, αντιθέτως, ο ΓΓ του ΟΗΕ καταλήξει στο συμπέρασμα ότι έχει εξαντλήσει χωρίς αποτέλεσμα όλα τα περιθώρια συγκερασμού των απόψεων των εμπλεκομένων μερών.

Καταλαβαίνω ότι ένα πρόβλημα που χρονίζει μισό αιώνα δεν είναι απλό. Καταλαβαίνω επίσης ότι για να συμβαίνει αυτό κάποιοι απλούστατα δεν θέλουν να το λύσουν. Όπως καταλαβαίνω ότι αυτό κάνει το πρόβλημα ακόμα πιο σύνθετο αφού αυτοί που δεν θέλουν να το λύσουν είναι περισσότεροι του ενός, βρίσκονται και εντός και εκτός του προβλήματος και έχει ο καθένας τους, τους δικούς του διαφορετικούς λόγους που δεν θέλει να λυθεί.

Η κατάσταση στα κατεχόμενα δεν είναι τόσο ήρεμη. Και μπορεί η ελληνοκυπριακή πλευρά να φοβάται ότι τυχόν αδιέξοδο της συνδιάσκεψης θα προκαλέσει περαιτέρω σκλήρυνση της στάσης του Ερντογάν, αλλά και η τουρκοκυπριακή πλευρά μάλλον φοβάται για το τι ακριβώς προγραμματίζουν για την «εβδομάδα της Γενεύης» όσοι τουρκοκύπριοι υποστηριχτές της επανένωσης του νησιού έχουν κινητοποιηθεί την τελευταία εβδομάδα εναντίον των κινήσεων του καθεστώτος Ερντογάν.

Η κίνηση ήταν μεγάλη. Η είδηση έγινε πρώτη. Μέσα σε δευτερόλεπτα έκανε τον γύρο του κόσμου. Ο Τζο Μπάιντεν έκανε το βήμα που κανένας εκ των προκατόχων του δεν είχε αποτολμήσει. Αναγνώρισε τη Γενοκτονία των Αρμενίων προκαλώντας την μήνη της Άγκυρας, αλλά επιβεβαιώνοντας ότι εννοεί πράγματι να θέσει την αμερικανική διπλωματία στην υπηρεσία των δικαιωμάτων του ανθρώπου.

Μπορεί πράγματι η εντυπωσιακή άνοδος των «Πρασίνων» στην Γερμανία να προοιωνίζεται αλλαγή του πολιτικού παραδείγματος στην Ευρώπη, είναι όμως αλήθεια ότι το παράδειγμά τους καθεαυτό δύσκολα μπορεί να περάσει τα σύνορα της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας. Συνιστά ένα φαινόμενο πολύ στενά συνδεδεμένο με την γερμανική πολιτική κουλτούρα για να μπορεί εύκολα να εξαχθεί και να ευδοκιμήσει αλλαχού.

H συνείδηση λειτουργεί κατά κανόνα με χρονοκαθυστέρηση. Αργεί να αντιληφθεί τις αλλαγές που συντελούνται γύρω της. Αργεί ακόμα περισσότερο να τις νοηματοδοτήσει. Γι' αυτό και οι άνθρωποι χρειάζονται χρόνο για να συνειδητοποιήσουν μια νέα πραγματικότητα. Και πολύ περισσότερο για να προσαρμοστούν σε αυτήν. Έχουν μάθει να ζουν και να σκέφτονται με έναν τρόπο. Τους είναι πολύ δύσκολο να μάθουν και να ακολουθήσουν έναν άλλο.

Μπορεί να είναι ο Τζο Μπάιντεν που έχει αναλάβει με ένα θηριώδες νεο-κεϋνσιανικής έμπνευσης πρόγραμμα για την ανασυγκρότηση της αμερικανικής κοινωνίας και οικονομίας  να σώσει τη χαμένη στον πόλεμο με την πανδημία τιμή της Δύσης, αλλά, κακά τα ψέμματα. Είναι η Ευρώπη που αποτελεί τον πιο αδύνατο κρίκο της Δύσης.

Η ανθρωπότητα, έλεγε ο Μαρξ, θέτει μόνο τα προβλήματα που μπορεί να λύσει. Να όμως που εδώ και έναν τουλάχιστον χρόνο ο πλανήτης παιδεύεται με ένα πρόβλημα που μέχρις στιγμής αδυνατεί να λύσει: το πρόβλημα που γεννήθηκε με την εμφάνιση και την εξάπλωση του Covid 19. Αποδεικνύεται έτσι ότι το απρόοπτο είναι ο μεγαλύτερος εχθρός του ανθρώπου.

Ο προηγούμενος αιώνας έμεινε όπως ακριβώς ο Έρικ Χομπσμπάουμ τον περιέγραψε: ο συντομότερος αιώνας στην Ιστορία της ανθρωπότητας. Άρχισε με καθυστέρηση δεκατεσσάρων ολόκληρων χρόνων όταν ξέσπασε ένας πόλεμος που κανείς δεν είχε προβλέψει, όλοι πίστευαν ότι θα ήταν πολύ γρήγορος, κανένας δεν περίμενε ότι θα γινόταν παγκόσμιος και σίγουρα κανένας δεν φανταζόταν ότι θα είχε τις κοσμογονικές επιπτώσεις που είχε ο Μεγάλος Πόλεμος του 1914-1918.

Με την κοινή συνέντευξη τύπου Δένδια-Τσαβούσογλου να έχει εξελιχθεί σε διπλωματικό επεισόδιο σε ζωντανή μετάδοση, το ενδιαφέρον πλέον στρέφεται στην συνέχεια που θα έχουν οι ελληνοτουρκικές διερευνητικές, και όχι μόνον, επαφές μετά την απρόοπτη τροπή που πήρε η τυπική διαδικασία των δημοσίων δηλώσεων των δυο υπουργών Eξωτερικών μετά την προγραμματισμένη συνάντηση που είχαν στην Άγκυρα.

Την ώρα που η ρωσο-ουκρανική κρίση έδινε σε Μπάιντεν και Πούτιν την ευκαιρία της πρώτης μεταξύ τους επικοινωνίας, ο μεν Ερντογάν υπέβαλε τα διαπιστευτήριά του στη Δύση εκφράζοντας την επιθυμία της Τουρκίας να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ο δε Xi Jinping επωφελείτο της συγκυρίας για να προτρέψει την τελευταία να υπερασπισθεί την ανεξαρτησία της και να διεκδικήσει τη στρατηγική της αυτονομία (προφανώς έναντι των ΗΠΑ).

Είναι ηλίου φαεινότερο ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται στα χειρότερά της. Η πανδημία δοκιμάζει τις αντοχές της. Η ανακλαστικότητά της αποδεικνύεται μηδενική. Η γραφειοκρατία της απελπιστική. Η ηγεσία της ελλειμματική. Η κρίση των εμβολίων συνεχίζεται προσλαμβάνοντας διαλυτικές διαστάσεις. Η αποτελεσματικότητά της καταρρακώνεται. Οι θεσμοί της αυτοεξευτελίζονται.

Τέλος ανοχής απέναντι στην Τουρκία μπορεί να σημάνει μόνον εφόσον υπάρξει σύγκρουση συμφερόντων. Και εν προκειμένω υπάρχει πράγματι σύγκρουση συμφερόντων και μάλιστα μετωπική. Μεταξύ της Ιταλίας και της Τουρκίας. Όπως και της Γαλλίας με την Τουρκία. Θέατρο της σύγκρουσης σε αυτήν την φάση η Λιβύη.

Από το 1989, οπότε ο Ερμπακάν μιλούσε για τους «άρρωστους ευρωπαίους» που πρέπει να θεραπευθούν εξισλαμιζόμενοι, μέχρι την προηγούμενη εβδομάδα οπότε ο Ντράγκι εξερράγη αποκαλώντας δικτάτορα τον Ερντογάν, πέρασαν 30 χρόνια στην διάρκεια των οποίων η γεωστρατηγική τύφλωση των Βρυξελλών δεν επέτρεψε στους ευρωπαϊκούς θεσμούς να αντιληφθούν τους κινδύνους που συνιστούσε η στρατηγική του νεοοθωμανικού ηγεμονισμού.

Είτε ήταν ηθελημένη είτε όχι, η εθιμοτυπική υποτίμηση της παρουσίας της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην συνάντηση των εκπροσώπων της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τον Τούρκο Πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν στο παλάτι του τελευταίου στην Άγκυρα έκανε τον γύρο του κόσμου επαναφέροντας στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος το ζήτημα της ισλαμοποίησης του Τουρκικού κράτους.

Η πόρτα της ενσωμάτωσης της γειτονικής χώρας στην ευρωπαϊκή οικογένεια παραμένει ανοιχτή, έστω και αν κανείς δεν προβλέπει ότι κάτι τέτοιο θα είναι εφικτό ή επιθυμητό στο αμεσότερο μέλλον. Πολύ δε λιγότερο τώρα που η επικείμενη αποχώρηση της Μέρκελ από το ευρωπαϊκό πολιτικό προσκήνιο θα στερήσει από τον Ερντογάν έναν πρόθυμο και επιδραστικό συνήγορο των επιδιώξεών του.

Το μυστικό είναι κοινό: Το γεωπολιτικό παιχνίδι της Άγκυρας θα κριθεί από τις εξελίξεις στο μέτωπο της αντιπαράθεσης Δύσης-Ανατολής. Μέχρι τότε οι ιθύνοντες της γείτονος θα εξαντλούν όλα τα περιθώρια που θα τους αφήνει ο ανταγωνισμός μεταξύ ευρωατλαντικής συμμαχίας και ευρασιατικού μπλοκ για να ενισχύσουν τη θέση της Τουρκίας ως περιφερειακής υπερ-δύναμης με αυτοκρατορικές και άρα επεκτατικές βλέψεις.

Όποια και αν υπήρξαν τα πραγματικά ελατήρια της κίνησης των αποστράτων ναυάρχων του τουρκικού πολεμικού ναυτικού που εκδηλώθηκε με την ανάρτηση ξημερώματα της περασμένης Κυριακής ανοιχτής επιστολής προς την κυβέρνηση Ερντογάν, γεγονός παραμένει ότι δεν επρόκειτο ούτε για τυχαία ούτε για επιπόλαια πρωτοβουλία. 

Η κίνηση των 103 αποστράτων ναυάρχων του τουρκικού πολεμικού ναυτικού να αποστείλουν επιστολή στην κυβέρνηση της Άγκυρας προειδοποιώντας την να μην συνεχίσει τις συζητήσεις περί κατάργησης της Συνθήκης του Μοντρέ το λιγότερο που αποδεικνύει είναι ότι πέντε χρόνια μετά την απόπειρα πραξικοπήματος εναντίον του Τούρκου Προέδρου δυσκολεύεται να εξασφαλίσει τον πλήρη έλεγχο των εσωτερικών εξελίξεων. 

Με τον Πρόεδρο Μακρόν να αναγγέλει παράταση ενός ακόμα μηνός του lockdown στη Γαλλία και τη Γερμανία να πελαγοδρομεί σε πλήρη σύγχυση στα αχαρτογράφητα νερά της υγειονομικής κρίσης, η ΕΕ δείχνει να αδυνατεί να παρακολουθήσει τους επιταχυνόμενους ρυθμούς αλλαγής τόσο των όρων του παγκόσμιου οικονομικού ανταγωνισμού όσο και των γεωπολιτικών ισορροπιών του νέου παγκόσμιου συστήματος διακρατικών σχέσεων και ασφάλειας.

Ανεξάρτητα από την αποτίμηση της δεκαεξαετούς παραμονής της Άν. Μέρκελ στο τιμόνι της μεγαλύτερης οικονομίας της ευρωζώνης, η αποχώρησή της από την Καγκελαρία δημιουργεί ένα πολύ μεγάλο ερωτηματικό για το μέλλον όχι μόνον της Γερμανίας αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με τα σημερινά δεδομένα κανείς από τους επίδοξους διαδόχους της δεν φαίνεται να διαθέτει τα χαρίσματά της ούτε και να είναι έτοιμος να αναπληρώσει το κενό ηγεσίας που θα δημιουργηθεί με την πολιτική αποδρομή της.

Για την ιστορία της σύγχρονης Ευρώπης δυο ήταν τα καθοριστικά ζητήματα: Το γερμανικό που υπήρξε η κληρονομιά των Ναπολεόντειων πολέμων και το ανατολικό που προέκυψε ενόψει του διαμελισμού της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Επί δυο αιώνες και τα δυο βρισκόντουσαν στο επίκεντρο των εξελίξεων και έκριναν την έκβασή τους διαμορφώνοντας αναλόγως τον πολιτικό χάρτη της Γηραιάς Ηπείρου. 

Χωρίς ορατούς εξωτερικούς εχθρούς τρωγόμαστε με τα ρούχα μας περισσότερο από όσο τρωγόμαστε παρουσία τους. Και αν δεν τρωγόμαστε με τα ρούχα μας μας τρώει η ψυχοπαθολογία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, η ηττοπάθεια μπροστά στην υπερπροσπάθεια που χρειάζεται να κάνουμε για να βγάλουμε το κεφάλι έξω από το νερό της δεύτερης οικονομικής κρίσης που ήρθε πριν προλάβουμε να βγούμε από την προηγούμενη.

Κάτι τα επετειακά της Παλιγγενεσίας, κάτι η ένταση των ελληνοτουρκικών σχέσεων που αύξησε το ενδιαφέρον για την πορεία των εθνικών θεμάτων, κάτι η υπαρξιακή κρίση που έχει προκαλέσει παγκοσμίως η πανδημία, όλο και περισσότεροι διαμορφωτές της κοινής γνώμης βγήκαν τις μέρες που μας πέρασαν προς άγρα μιας μεγάλης ιδέας ικανής να εμπνεύσει τα πλήθη.