Της Μαρίας Χούκλη
Ιδού μια ωραία λέξη για τη συλλογή του liberal.gr –«έρκος»– και χρήσιμη σε κάθε καιρό. Βρίσκουμε την καταγωγή της στο ιστολόγιο του ακάματου γλωσσοδίφη Νίκου Σαραντάκου. Αρχαία η λέξη από τα χρόνια του Ομήρου, μας αποκαλύπτει. Μας έρχεται από από μια σκηνή στην αρχή της Οδύσσειας. Η Αθηνά παραπονιέται στον Δία ότι βασανίζει τον Οδυσσέα και τότε ο Ζευς, ενοχλημένος από την ασέβεια της θυγατέρας, την μαλώνει λέγοντας: «τέκνον εμόν, ποίον σε έπος φύγεν έρκος οδόντων». Στα νεοελληνικά: «Παιδί μου, πώς σου ξέφυγαν τα λόγια αυτά απ' το στόμα;».
Το έρκος είναι ο φράχτης. Ο φράχτης των δοντιών εν προκειμένω που εμποδίζουν τα λόγια να βγουν από το στόμα μας. Η φράση έγινε πλέον παροιμιακή και την χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να χαρακτηρίσουμε τον αστόχαστο λόγο. Στις μέρες μας άλλο τίποτα. Μήπως το κακό παράγινε; Να θυμίσω τα πιο πρόσφατα.
Ανακοινώνεται η απομάκρυνση του υποστράτηγου Μανώλη Σφακιανάκη από τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος και η τοποθέτηση του ως επικεφαλής στον Κλάδο Διοικητικής Υποστήριξης και Ανθρώπινου Δυναμικού. Δεν εξετάζω το γιατί, αν έγινε δικαίως ή όχι. Ξεσπά ντόρος και ακούγεται στη Βουλή, ο υπουργός προστασίας του Πολίτη, Νίκος Τόσκας –πολιτικός προϊστάμενος του Μ. Σφακιανάκη–, να δικαιολογεί την απομάκρυνση ως εξής: «Η αντίληψη του υπουργείου και της ηγεσίας της ΕΛΑΣ έχει να κάνει με τις ικανότητες προσφοράς που έχουν τα στελέχη στο κοινωνικό σύνολο και όχι με τις ικανότητες που έχουν στις δημόσιες σχέσεις ή στον χρόνο που διαθέτουν στα μέσα ενημέρωσης». Πριν περάσει πολύ ώρα, γίνεται γνωστό ότι ακυρώνεται η μετακίνηση –το ράδιο αρβύλα λέει με εντολή Τσίπρα, επισήμως με την προσφυγή που ασκήθηκε και επομένως ο Σφακιανάκης μένει στη θέση του. Ο Τόσκας; Αν παραμείνει ο Σφακιανάκη στη θέση μπορεί να μείνει και εκείνος όταν έχει αυτήν την άποψη για ένα κορυφαίο στέλεχος της Αστυνομίας;
Προηγήθηκε ο υφυπουργός Υποδομών Παναγιώτης Σγουρίδης. «Αν δεν τάξεις, δεν σε ψηφίζουν. Όταν σου μιλάει κάποιος ορθολογιστικά, δεν είναι καλός», είπε σε ραδιοφωνικό σταθμό. «Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας παραπλάνησε τους αγρότες;», ρωτήθηκε. Η απάντηση: «Όπως και ο προηγούμενος. Ζάππειο 1, Ζάππειο 2, Ζάππειο 3. Όπως «τα λεφτά υπάρχουν». Η συνέχεια γνωστή. Υπέβαλλε την παραίτηση του με τη συνήθη επωδό «δεν το είπα ακριβώς έτσι και σε κάθε περίπτωση δεν το εννοούσα».
Περίπτωση τρίτη, προφανώς όχι και τελευταία. Λάκης Λαζόπουλος. «Όταν ο άνθρωπος είναι καθηλωμένος σε καρέκλα, σιγά σιγά το μυαλό του καθηλώνεται σε μια ιδέα. Αυτό το θεωρώ παράνοια». Πολλές οι αντιδράσεις και έρχεται η «επανορθωτική» δήλωση, χειρότερη από την πρώτη. «Η αναφορά μου είχε να κάνει με τον συγκεκριμένο πρόσωπο. Δεν μίλησα ούτε γενικά, ούτε αφηρημένα, ούτε σε πληθυντικό αριθμό».
Μεταξύ αυτολογοκρισίας και «λέω ο,τι θέλω» έχει διαφορά. Οι λέξεις εκτός από το να καρφώνονται σαν πρόκες, μπορεί και να καρφώσουν σαν πρόκες. Τους άλλους και όσους τις εκφέρουν.
Ο Νίκος Σαραντάκος, με το χιούμορ που τον διακρίνει, θυμίζει ότι το «έρκος» κάνει ρίμα με το «σβέρκος». Και παραθέτει τη δημοφιλή έκφραση «ψώνισε από σβέρκο» όταν κάποιος ατύχησε ή εξαπατήθηκε σε μια επιλογή του, επειδή ο σβέρκος του σφαγίου θεωρείται κομμάτι κατώτερης ποιότητας. Αυτά.
