Του Αλέξανδρου Σκούρα
Σήμερα το πρωί είχα τη χαρά να επισκεφθώ το αγαπημένο μου βιβλιοπωλείο του κέντρου της Αθήνας, το Free Thinking Zone της Αρετής Γεωργιλή, και να καμαρώσω στις προθήκες του τη νέα και φρέσκια - μόλις βγήκε από το πιεστήριο - έκδοση του Νόμου, του περίφημου έργου του Φρεντερίκ Μπαστιά που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Παπαδόπουλος με τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ στην ιστορική πλέον μετάφραση του Σωτήρη Παπασωτηρίου.
Όσο κι αν φαίνεται περίεργο, σχεδόν 170 χρόνια μετά το θάνατο του σπουδαίου αυτού Γάλλου δημοσιολόγου και πολιτικού, ελάχιστοι - μετρημένοι μάλλον στα δάχτυλα του ενός χεριού - είναι αυτοί που κατάφεραν να πλησιάσουν τη συμβολή του στην εκλαΐκευση και διάδοση των ιδεών της ελευθερίας. Να λοιπόν τρεις από τους λόγους που το έργο του παραμένει και σήμερα επίκαιρο και απολαυστικό:
Η σπασμένη τζαμαρία
Αυτό που στην Ελλάδα του 2018 ακούγεται σαν αποτέλεσμα ενός συνηθισμένου Σαββατόβραδου στην περιοχή των Εξαρχείων και του Πολυτεχνείου, είναι ίσως το ισχυρότερο και πιο εντυπωσιακό επιχείρημα εναντίον του επίμονου λογικού σφάλματος ότι η καταστροφή ευνοεί την οικονομία. Αν μια σπασμένη τζαμαρία, μας λέει ο Μπαστιά, λειτουργεί τόσο θετικά δίνοντας δουλειά στον τζαμά, τότε γιατί να σταματήσουμε εκεί και να μη σπάσουμε όλα τα τζάμια; Αν ο προστατευτισμός, λέει στην παραβολή των κηροποιών, είναι τόσο καλός, τότε γιατί να μην απαγορεύσουμε τον κατ' εξοχήν ξένο εισβολέα που κλέβει τις δουλειές των συμπατριωτών μας, τον ήλιο, ώστε να αναγκαζόμαστε να αγοράζουμε περισσότερα κεριά; Όταν σήμερα πολιτικοί απ' όλο το ιδεολογικό φάσμα λένε ότι είναι καλό να διορίζονται άνθρωποι στο δημόσιο ανεξάρτητα από το τι θα κάνουν, γιατί “οι αμοιβές τους θα ξαναγυρίσουν στην οικονομία και το χρήμα θα κυκλοφορήσει”, θυμίστε τους την τζαμαρία του Μπαστιά, ή ακόμη καλύτερα, το επόμενο σημείο…
2. Αυτό που φαίνεται κι αυτό που δεν φαίνεται
Ο καλός οικονομολόγος, λέει ο Μπαστιά, είναι αυτός που μπορεί να διακρίνει πέρα από το άμεσα ορατο - αυτός που μπορεί να δει τις απρόθετες συνέπειες κάθε πρότασης και εφαρμοζόμενης πολιτικής.
Στην περίπτωση του κακομοίρη που είδε την τζαμαρία του να σπάει, κάποιοι βλέπουν τη δουλειά που θα αποκτήσει ο τζαμάς. Αυτό που δεν βλέπουν είναι το τι θα μπορούσε να κάνει ο παθών με τα χρήματα που θα εξοικονομούσε αν η τζαμαρία του έμενε άθικτη - να αγοράσει κάτι που του αρέσει, να τα επενδύσει ο ίδιος ή η τράπεζα στην οποία θα τα αποταμίευε, να τα δώσει όπου ο ίδιος εν πάση περιπτώσει νομίζει. Όμως δυστυχώς, τις περισσότερες φορές οι πολιτικοί μας, ακόμη κι αν ξέρουν καλά αυτό που δεν φαίνεται με την πρώτη ματιά, μας τονίζουν τα θετικά του αμέσως ορατού. Κι αυτό γιατί…
3. Ο Νόμος
Ο Νόμος αξίζει το όνομά του τονίζει ο Μπαστιά όταν προστατεύει πραγματικά τα δικαιώματά μας - τη ζωή, την ελευθερία και την περιουσία μας. Τα νομοθετήματα που νομιμοποιούν την λεηλασία της εκάστοτε εξουσίας είναι κάτι περισσότερο από πρόφαση σε αμαρτίες - είναι κάτι το καταστροφικό.
Όταν η λεηλασία αποκτά το μανδύα της νομιμότητας, μας λέει ο Μπαστιά, τότε ο πολίτης χάνει κάθε εμπιστοσύνη στο κράτος. Είτε και ο ίδιος διαφθείρεται, είτε νιώθει έντονη τη σύγκρουση ανάμεσα στο νόμιμο - αυτό που επιτρέπει και επιβάλει η κίβδηλη νομοθεσία - και στο δίκαιο και ηθικό, αυτό που συμφωνεί με τις ανώτερες αξίες που κατοικούν στον πυρήνα της ανθρώπινής μας υπόστασης. Και τότε, η επιλογή για κάθε φίλο της ανθρώπινης ελευθερίας και αξιοπρέπειας, είναι ξεκάθαρη.
Ας σπάσουμε λοιπόν με πάταγο τις τζαμαρίες της οικονομικής αγραμματοσύνης, ας τολμήσουμε να δούμε - και να δείξουμε και στους άλλους - αυτό που δεν φαίνεται με την πρώτη ματιά, και ας διεκδικήσουμε την αποκατάσταση του πραγματικού περιεχομένου του Νόμου. Το σάλπισμα του Φρεντερίκ Μπαστιά παραμένει πάντα ηχηρό!
